فهم عارضه‌ای که قلب شما را درگیر کرده به بهبودی‌تان کمک خواهد کرد. در این مقدمه با کارکرد و اتفاقاتی که برای قلب رخ می‌دهد آشنا شده و مدیریت نشانه‌ها و برخورد با موارد اورژانسی را از نظر خواهیم گذراند.
قلب چگونه کار می‌کند
- قلب پمپی عضلانی است که خون را به تمام قسمت‌های بدن می‌فرستند. اکسیژن و مواد غذایی مورد نیاز سلول‌های بدن با این خون تأمین می‌شود.
- قلب در واقع از دو پمپ جداگانه تشکیل شده که به آن‌ها قلب چپ و راست می‌گوییم. این دو قلب با یک دیواره‌ی عضلانی از همدیگر جدا شده‌اند.
- در هر سمت قلب، دو حفره وجود دارد که با یک دریچه برای هدایت جریان خون به هم متصل شده‌اند.
- حفرات فوقانی کوچک‌تر را با نام دهلیز و حفرات تحتانی بزرگ‌تر را با نام بطن می‌شناسیم.
- عمل پمپاژ توسط قلب با فیبرهای مخصوصی که سیگنال‌های الکتریکی را هدایت می‌کنند کنترل می‌شود.
- سمت راست قلب خون را به ریه‌ها می‌فرستد؛ جایی که باید اکسیژن دریافت شود.
- سمت چپ قلب خون را از ریه‌ها گرفته و آن را به سراسر بدن می‌فرستد.
شریان‌های کرونری
شریان‌های کرونری به خود قلب خونرسانی می‌کنند. دو شریان اصلی کرونری چپ و راست منشعب شده و خون و اکسیژن عضله‌ی قلب را تأمین می‌کنند. خون شریان‌های کرونری از آئورت می‌آید که بزرگ‌ترین شریان خروجی از قلب است.
بیماری شریان کرونری
این بیماری گریبان‌گیر خیلی‌ها می‌شود. این عارضه‌ی مزمن با تجمع مواد چربی در دیواره‌ی شریان‌ها به وجود آمده و آن‌ها را تنگ‌تر می‌کند. به این مواد چربی که داخل رگ‌ها رسوب می‌کنند، در اصطلاح “پلاک” می‌گویند. پلاک در طول سال‌ها در دیواره‌ی شریان‌ها در طی فرآیندی که آترواسکلروز نام دارد، ایجاد می‌شوند. بنابراین بیماری قلبی که فرد در میانسالی خود تجربه می‌کند، در جوانی او ریشه دارد.
پلاکی پایداری که در جای خودش مانده در کل آسیب زیادی نمی‌رساند، ولی اگر مجرای شریان را بیش از اندازه تنگ کند، موجب ظهور آنژین خواهد شد (پایین را ببینید).
پلاک ناپایدار چربی بیشتری دارد، روی آن را پوشش نازکی گرفته و ملتهب است. پلاک ناپایدار به جای این که رگ را تنگ کند، با کوچک‌ترین آسیب پوشش روی آن، محتویاتش را در معرض خون داخل عروق قرار داده و موجب لخته شدن آن می‌شود. این لخته‌ی خون است که شریان را به طور نسبی یا کامل می‌بندد. اگر لخته‌ی خون در یک شریان باریک شکل گرفته و خونرسانی بخشی از عضله‌ی قلب را مسدود سازد، موجب حمله‌ی قلبی خواهد شد. درست برعکس فرآیند آترواسکلروز که سال‌ها زمان می‌برد، عواقبت اصلی آن در طی چند ثانیه خود را نشان می‌دهند. بعضی‌ها تا وقتی حمله‌ی قلبی را تجربه نکنند، اصلاً متوجه نمی‌شوند بیماری شریان کرونری دارند.
حمله‌ی قلبی چیست
احتمالاً از زبان پزشکان و متخصصان شنیده‌اید که اصطلاحات دیگری را به جای “حمله‌ی قلبی” به کار می‌برند. بعضی از این اصطلاحات از این قرارند:
- آنفارکتوس میوکارد یا MI
- آنفارکتوس حاد میوکارد یا AMI
- انسداد یا ترومبوز کرونری
حمله‌ی قلبی با انسداد ناگهانی و کامل شریان تغذیه‌کننده‌ی یکی از نواحی قلب رخ می‌دهد. معمولاً علت حمله‌ی قلبی بیماری شریان کرونری است، جایی که پلاک‌ها تشکیل می‌شوند.
بعضی افراد تا زمان وقوع حمله‌ی قلبی از بیماری شریان کرونری خود آگاهی پیدا نمی‌کنند. این فرآیند از اوایل زندگی شروع شده و با افزایش سن، پیشرفت می‌کند.
حمله‌ی قلبی معمولاً با ترک خوردن بخشی از پلاک شروع می‌شود که با ایجاد لخته رگ را می‌بندد. این لخته می‌توان خونرسانی قلب را مختل کرده و باعث مرگ بعضی از بخش‌های قلب شود. بدون درمان طبی فوری، آسیب قلب می‌تواند دائمی گردد و باعث مرگ فرد شود.
علائم هشداردهنده‌ی حمله‌ی قلبی را یاد بگیرید. بدین منظور از برنامه‌های عملیاتی بخش بعدی استفاده کنید. می‌توان گفت حمله‌ی قلبی اورژانسی‌ترین مورد پزشکی است. سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.
علائم هشداردهنده‌ی حمله‌ی قلبی
شایع‌ترین علائم هشداردهنده‌ی حمله‌ی قلبی را در این بخش از نظر می‌گذرانیم. البته احتمال این که فقط یکی از این نشانه‌ها، یا ترکیبی از آن‌ها به سراغ شما بیاید وجود دارد. هم احتمال وقوع ناگهانی وجود دارد و هم ممکن است در طی چند دقیقه نشانه‌ها به وجود آمده و تشدید یابند. فردی که یک بار حمله‌ی قلبی داشته با خطر افزایش یافته‌ای روبه‌رو است؛ با این حال شاید نشانه‌های بار دوم متفاوت از حمله‌ی قلبی اول باشد.
شاید احساس:
- درد
- فشار
- سنگینی
- ضیق
در یک یا هر دو تا از اندام‌های زیر داشته باشید:
- قفسه سینه
- گردن
- فک
- بازو(ها)
- پشت
- شانه(ها)
ناراحتی یا درد قفسه سینه
این ناراحتی را اغلب با واژه‌های سنگینی، ضیق یا فشار توصیف می‌کنند. افرادی که تجربه‌ی حمله‌ی قلبی را داشته‌اند، از این فشار با عباراتی مثل “انگار یک فیل روی سینه‌ام نشسته بود”، “کمربندی محکم دور قفسه سینه” یا “سوءهاضمه” یاد می‌کنند. احساس خفگی هم یکی از این نشانه‌هاست. بازوها هرچند همیشه نه، ولی می‌توانند از کار بیافتند.
همچنین ممکن است نشانه‌های زیر را داشته باشید:
- حالت تهوع
- تعریق سرد
- سرگیجه
- تنگی نفس
| اگر حس کردید در حال تجربه‌ی علائم حمله‌ی قلبی هستید:
۱. هر کاری را که در دست دارید متوقف و استراحت کنید. ۲. اگر کسی کنارتان است، او را از حال خود باخبر کنید. ۳. فوراً با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید. اگر ممنوع نیست، یک آسپرین ۳۰۰ میلی‌گرمی بجوید. |
آماده باشید. علائم هشداردهنده را یاد بگیرید. برنامه‌ی عملیاتی خود را دم دست نگه دارید تا در مواقع ضروری سریع به آن دست پیدا کنید.
حمله‌ی قلبی یک مورد اورژانسی است و ثانیه‌ها می‌توانند کیفیت زندگی آینده‌ی شما را تعیین کنند. فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
بسیاری از مردم به خاطر تعلل در تماس با اورژانس جان خود را از دست می‌دهند. هر چه زودتر فرد به بیمارستان برسد، شانس بقای او افزایش یافته و میزان آسیب به عضله‌ی قلبش کمتر می‌شود. با درمان در بیمارستان می‌توان این آسیب را کاهش داد.
وقتی با اورژانس تماس گرفتید سه چیز بخواهید:
- یک آمبولانس
- درمان در اولین فرصت ممکن
- کاری که باید تا زمان رسیدن آمبولانس انجام دهید
آمبولانس‌ها برای درمان حمله‌ی قلبی در خودروی اورژانس تجهیزات ویژه‌ای دارند. آمبولانس سریع‌ترین و امن‌ترین وسیله‌ای است که می‌تواند شما را به بیمارستان برساند. رانندگی در این حین هم برای خود فرد، و هم برای دیگران بی‌نهایت خطرناک است.
حتی اگر مطمئن نبودید، بهتر است به اورژانس زنگ بزنید و از زبان آن‌ها بشنوید که علائم شما مربوط به حمله‌ی قلبی نیست تا این که زنگ نزنید و برای هر گزینه‌ی دیگری دیر شود.
ایست قلبی و احیای قلبی‌ریوی (CPR)
حمله‌ی قلبی شاید منجر به ایست قلبی شود. تعریف ایست قلبی از معنای آن معلوم است؛ یعنی وقتی که قلب از کار کردن بازمی‌ایستد. یک فرد در وضعیت ایست قلبی، پاسخ نمیدهد، نفس نمی‌کشد و حرکت نمی‌کند. چنین فردی نیازمند مراقبت فوری است.
شما باید در اولین فرصت احیای قلبی‌ریوی (CPR) را شروع کرده و آن را تا رسیدن آمبولانس، بدون هیچ وقفه‌ای ادامه دهید. اگر دستگاه دفیبریلاتور اتوماتیک خارجی در دسترس است، حتماً از آن استفاده کنید.
قبل از شروع CPR این نکات را به یاد داشته باشید:
- خطر را بررسی کنید
- پاسخ بیمار را ببینید
- به دنبال کمک بفرستید
- راه تنفس را باز کنید
- تنفس را بررسی کنید
- کار احیا را شروع کنید
- دفیبریلاتور را وصل نمایید
بلد بودن اصول انجام CPR می‌تواند جان فرد را نجات دهد؛ شاید این فرد از نزدیکان شما باشد. یاد گرفتن این تکنیک نجات‌بخش برای همه واجب است.
آنژین چیست
آنژین درد یا ناراحتی موقتی است که با عدم خونرسانی کافی به قلب رخ می‌دهد. اگر آنژین بیش از ۱۰ دقیقه طول کشید، بدتر یا شدیدتر شد، با اورژانس تماس بگیرید. آنژین یکی از نشانه‌های بیماری کرونری قلب است و درمان مناسبی برای آن وجود دارد.
چه چیزی باعث ایجاد آنژین می‌شود؟
در بیشتر موارد، علت ایجاد آنژین باریک شدن مجرای شریان بر اثر پلاک است. آنژین تمام مدت پابرجا نیست؛ چون همان مقدار خون در حالت عادی می‌تواند از پس نیازهای قلب برآید. ولی پس از زور زدن، فشارهای عاطفی و استرسی و یک وعده‌ی غذایی سنگین که نیاز قلب را به خون افزایش می‌دهد، آن مقدار توزیع خون دیگر کافی نبوده و آنژین شروع می‌شود.
آنژین معادل حمله‌ی قلبی نیست؛ چون آنژین دائمی نیست که باعث آسیب بافت قلبی شود. درد معمولاً با استراحت از بین می‌رود. اگر آنژین‌های فعالیتی تبدیل به آنژین در حال استراحت شوند، این یعنی عارضه پیشرفت کرده و شما باید آن را با پزشک در میان بگذارید.
نشانه‌های آنژین چیست؟
آنژین معمولا به درد و ناراحتی که معمولاً ماهیت فشارنده‌ای دارد. احتمالاً درد آنژین در مرکز قفسه سینه حس می‌شود که می‌تواند به پشت، گردن، فک، بازو، شانه و دست‌ها انتشار یابد. به یاد داشته باشید که آنژین همیشه درد نیست؛ احساس ناراحتی یا حس ناخوشایند در قفسه‌ی سینه، یا تنگی نفس نیز جزو نشانه‌های آنژین هستند.
آنژین تأثیرات متفاوتی روی افراد مختلف دارد. نشانه‌های مختلف در زمان‌های مختلف دیده می‌شود. صبح اول وقت، هنگام استراحت، یا حتی وقتی برای خواب آماده میشوید؛ ساعت کاری برای آنژین تعریف نشده است! سراغ بعضی‌ها را پس از یک وعده‌ی غذایی سنگین در هوای سرد می‌گیرد.
مدیریت نشانه‌های آنژین
اگر نیاز به داروی آنژین داشته باشید، پزشک اسپری یا قرص نیترات را برای شما تجویز خواهد کرد. نشانه‌های آنژین معمولاً با استراحت یا مصرف دارو طی چند دقیقه برطرف می‌شوند. اگر آنژین بیش از ۱۰ دقیقه طول کشید، باید با اورژانس تماس گرفت؛ چون خطر حمله‌ی قلبی وجود دارد.
در بخش بعدی به چک‌لیست “هنگام وقوع آنژین باید چه کار کنیم” توجه کنید. اگر می‌دانید که چه مواقعی آنژین خواهید داشت، ۵ دقیقه قبل از آن نیترات مصرف کنید. با این حال، تمایز قائل شدن بین علائم هشداردهنده‌ی آنژین و حمله‌ی قلبی دشوار است.
اگر آنژین شما ویژگی‌های زیر را پیدا کرد، با پزشک خود در میان بگذارید:
- افزایش شدت
- افزایش تناوب وقوع
- افزایش مدت زمان
- عدم پاسخ مناسب به داروها
- اتفاق افتادن با فعالیت‌های سبک‌تر
- رخ دادن هنگام شب یا استراحت
| چک‌لیست: هنگام وقوع آنژین باید چه کار کنیم |
| ۱. وقتی حس کردید آنژین به سراغ شما آمده، بلافاصله دست از کار بکشید و استراحت کنید. اگر به طور منظم قبل از عمل پیش‌بینی‌شده‌ای آنژین پیدا می‌کنیم. ۵ قبل از آن کار دارو بخورید.
۲. اگر استراحت به تنهایی درد را تسکین نداد، یک دوز از داروی آنژین خود را مصرف کنید. قبل از مصرف قرص یا اسپری نیترات، بنشینید یا دراز بکشید؛ چون ممکن است سرتان گیج برود. کوچک‌ترین دوز نرمال را استفاده کنید (برای مثال، یک، نصف یا حتی یک‌چهارم قرص) اسپری: یک پاف اسپری زیر زبان در بیشتر افراد به سرعت آنژین را از بین می‌برد. قرص: قرص نیترات را زیر زبان خود نگه دارید؛ آن را نبلعید. با از بین رفتن نشانه‌های آنژین باقیماندهی آن را به بیرون تف کنید. ۳. ۵ دقیقه صبر کنید. اگر نشانه‌های آنژین برطرف نشد، یک دوز دیگر از دارو را مصرف کنید. ۴. ۵ دقیقه‌ی دیگر صبر کنید ۵. اگر کسی دور و برتان است، او را از وضعیت خود آگاه کنید. ۶. در صورت وقوع هر یک از موارد زیر با اورژانس تماس بگیرید: § با تکمیل شدن ۱۰ دقیقه آنژین از بین نرود § شدید باشد § به سرعت بدتر شود از اورژانس آمبولانس درخواست کنید. پس از درخواست تماس را قطع نکرده و به توصیه‌های اپراتور عمل نمایید. |
علت ایجاد بیماری کرونری قلب چیست
حمله‌ی قلبی و آنژین، هر دو از پیامدهای بیماری کرونری قلب هستند. علت واحدی برای ابتلا به این بیماری وجود ندارد ولی عوامل خطری هستند که شانس شما را افزایش می‌دهند. هر چه عوامل خطر بیشتری داشته باشید، شانس ابتلا به بیماری کرونری قلب افزایش می‌یابد.
عوامل خطری که نمی‌توان تغییر داد:
- افزایش سن
- مرد بودن
- سابقه‌ی خانوادگی بیماری کرونری قلب
- یائسگی
عوامل خطری که می‌توان تغییر داد:
- تغذیه‌ی ناسالم (که به طور مفصل راجع به آن صحبت خواهیم کرد)
- عدم فعالیت بدنی
- داشتن اضافه وزن یا چاقی
- استعمال دخانیات یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار بقیه
- دیابت
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- عدم برخورداری از حمایت اجتماعی باکیفیت
شما می‌توانید با مصرف منظم داروها و تغییر سبک زندگی خطر مشکلات قلبی بیشتر را کاهش دهید.
