فلج مغزی چیست : فلج مغزی یا Cerebral Palsy مجموعه‌ای از اختلالات مغز و دستگاه عصبی است که در مهارت‌های حرکتی، یادگیری، شنیداری، دیداری و تفکر اختلال ایجاد می‌کند. فلج مغزی دارای انواع متفاوتی است:
- اسپاستیک، شایعترین نوع که ۷۰ تا ۸۰ درصد موارد را شامل می‌شود در اثر آسیب به نورون‌های حرکتی فوقانی در مسیر پیرامیدال ایجاد می‌شود گاهی دو طرفه‌است حداقل با دو مورد از موارد زیر مشخص می‌شود: الگوی حرکتی غیرطبیعی، افزایش توان عضلات، رفلکس‌های پاتولوژیک مانند بابنسکی و هیپررفلکسی
- آتاکسیک، در کمتر از ۵ درصد موارد مشاهده می‌شود به علت آسیب مخچه روی می‌دهد و مشخصات آن عبارت است از وضعیت غیرطبیعی و فقدان هماهنگی منظم عضلات و یا هر دو
- دیس کینتیک،۱۰ تا ۱۵ درصد موارد را تشکیل می‌دهد مشخصه آن الگوهای حرکتی غیر طبیعی و حرکات بدون اراده، کنترل نشده و راجعه‌است
- هیپوتونیک
- ترکیبی از انواع نامبرده
علائم فلج مغزی چیست
بیشتر موارد ابتلا به جز موارد خفیف در ۱۸ ماه اول زندگی مشخص می‌شوند. علایم به صورت ناتوانی در رسیدن به استانداردهای حرکتی، وجود اختلالاتی مثل عملکرد حرکتی خشن و نامتقارن و افزایش توان عضلات یا کاهش توان عضله تظاهر می‌یابند.
علائم فلج مغزی بسیار متفاوت است، ممکن است خفیف یا شدید باشد و تنها یک نیمه بدن یا هر دو نیمه بدن درگیر باشد. با درگیری بیشتر دست‌ها یا پاها و یا هر ۴ اندام همراه باشد. حرکات غیر طبیعی (نظیر پیچشی، پرشی، چرخشی) در دست‌ها، پاها، بازو، ساق با، این حرکات حین استرس تشدید می‌یابد.
لرزش، عدم حفظ هماهنگی و تعادل بدن، عضلات شل بخصوص در حالت استراحت، مفاصل بیش از حد متحرک، کاهش ضریب هوشی، کاهش توانایی یادگیری، اختلال در تکلم، مشکلات شنوایی و بینایی، تشنج، درد به‌خصوص در بالغین، علایم گوارشی (شامل اختلال در مکیدن شیر، یا غذا خوردن، جویدن، بلعیدن، استفراغ و یبوست، افزایش آبریزش دهان)، روند کند رشد، تنفس‌های نامنظم و بی‌اختیاری ادرار از جمله علائم فلج مغزی است.
تعداد و شدت علایم زیر در کودکان دچار فلج مغزی، کاملاً متغیر است:
- بروز مشکل در مکیدن نوک پستان یا شیشه شیر در همان اوایل شیرخوارگی
- فقدان تون عضلانی طبیعی (در مراحل اولیه)
- کندی رشد و نمو (راه رفتن، صحبت کردن)
- سفتی و اسپاسم عضلات (در مراحل بعدی)
- درجات متغیری از عقب‌ماندگی ذهنی
- مشکل در هماهنگی و تعادل بدن
- کری
- ژست‌های غیرطبیعی بدن
- حرکات بی‌هدف بدن
- تشنج
درمان فلج مغزی شامل چه روش‌هایی می‌شود
وقتی کودکی با فلج مغزی تشخیص داده می‌شود، درمان‌های زود هنگام می‌تواند وضعیت او را بهبود ببخشد. این روش‌ها معمولا به کودک در کاهش درد و انجام کار‌های روزانه کمک می‌کنند. در ادامه روش‌هایی که به درمان فلج مغزی کمک می‌کنند، آورده شده است.
فلج مغزی (CP) می‌تواند به طرق مختلفی زندگی کودک را تحت تأثیر قرار دهد مثلا شکل راه رفتن کودک، نگه داشتن اشیا، نحوه حرف زدن و غذا خوردن. درمان علاج بخش و کلی برای فلج مغزی وجود ندارد؛ چون این بیماری هر فرد را به شکل متفاوتی تحت تاثیر قرار می‌دهد.
حتماً بخوانید:
وقتی کودکی با این بیماری تشخیص داده می‌شود، پزشک درمان متناسب با علائم و نوع بیماری را تجویز می‌کند. ممکن است پزشک برای بررسی پیشرفت درمان و تاثیر آن بر نحوه عملکرد و عواطف، ملاقات‌های متناوب را درخواست کند.
پزشک براساس شدت بیماری، زمان ملاقات‌های بعدی را تعیین می‌کند. کودکان مبتلا به فلج مغزی به علت مشکلات مربوطه، بیشتر از سایر کودکان نیاز به مراجعه به پزشک دارند.
فیزیوتراپی
ممکن است پزشک برای درمان فلج مغزی فیزیوتراپی را توصیه کند. در نتیجه کودک قادر به حرکت با تعادل و قدرت عضلانی بالا و حفظ تون عضلانی خواهد بود. ورزش‌هایی به قدرت کشسانی عضلات و کاهش اسپاسم کمک می‌کند. ورزش‌های خاصی متناسب با نیاز هر فرد توصیه می‌شود.
کار درمانی
با داشتن مشکلات حرکتی ناشی از فلج مغزی، انجام فعالیت‌های روزانه، مانند لباس پوشیدن، مسواک زدن، استفاده از قیچی و نوشتن بر روی تخته دشوار خواهد بود. درمان‌های شغلی می‌تواند به کودک در انجام فعالیت‌های روزانه در خانه و مدرسه کمک کند.
گفتار درمانی
بعضی از کودکان مبتلا به فلج مغزی مشکلاتی در گفتار دارند. علت این است که عضلات موثر در حرف زدن تحت تاثیر قرار می‌گیرند. در اینصورت متخصص گفتار درمانی به کودک در شکل گیری کلمات و صحبت کردن کمک می‌کند. اگر کودک قادر به صحبت کردن نباشد، می‌توان از روش‌های دیگری مانند زبان بدن، برای برقراری ارتباط استفاده کرد.
اگر فلج مغزی عضلات دهان و گلو را تحت تاثیر قرار دهد، ممکن است آب از دهان فرد سرازیر شده و یا دارای مشکلاتی در غذا خوردن باشد. درمان‌هایی که می‌تواند می‌تواند به فرد کمک کننده باشد، شامل تقویت زبان می‌باشد.
ابزارها
ابزار‌هایی مانند پشت بند یا تخته می‌تواند به کودک در راه رفتن یا حرکت بازو کمک کنند. ابزار‌های دیگر مانند صندلی‌های مخصوص به کودک در راحتی نشستن کمک می‌کند.
در موارد شدید ممکن است کودک به چرخ مخصوص برای حرکت نیاز داشته باشد. در مواردی که کودک قادر به صحبت کردن نیست، نرم افزار‌های مخصوص به کودک در برقراری ارتباط کمک خواهند کرد. ابزار‌های خاص دیگر مانند چنگال و مداد نیز وجود دارد که می‌توانند به کودک کمک کنند.
دارو
فلج مغزی معمولا باعث اسپاسم در عضلات مختلف بدن می‌شود. ممکن است پزشک برای خارج کردن عضلات از این وضعیت، دارو‌های خاصی تجویز کند. این دارو‌ها به کودک در راه رفتن و کنترل بیشتر بر آن کمک خواهند کرد. نوع دارو‌هایی که تجویز می‌شود به شدت علائم بستگی خواهد داشت.
دارو‌هایی که برای موارد خفیف استفاده می‌شوند، از راه دهان مصرف می‌شوند. دارو‌های دیگر تزریق می‌شوند. دارو‌های دیگر از طریق پمپ‌های کاشته شده مصرف می‌شوند.
جراحی
جراحی اخرین روش برای کمک به درمان فلج مغزی در کودکان است. کودکانی که عضلات سفت و با حالت اسپاسم دارند، برای افزایش طول عضلات پا و تاندون‌ها به عمل جراحی نیاز خواهند داشت. این روش به آن‌ها در راه رفتن و کاهش درد کمک خواهد کرد. ممکن است پزشک تا زمان رسیدن کودک به سن خاص و مرحله خاص تکاملی، جراحی را به تاخیر بیندازد. همچنین پزشک باید از نداشتن عوارض دراز مدت اطمینان حاصل کند.
در کودکانی که اسپاسم به هیچ طریقی؛ نه از طریق دارو و نه از طریق فیزیوتراپی قابل برطرف کردن نباشد، جراحی مناسب‌ترین روش درمانی خواهد بود. در کمک به درمان فلج مغزی قطع اعصابی که فعالیت بیش از حد دارند نیز برای رفع اسپاسم عضله و کاهش درد موثر خواهد بود.
