نگاه کلی
تب افزایش موقتی دمای بدن می‌باشد که اغلب ناشی از بیماری است. داشتن تب نشانی از رخدادی غیرطبیعی در بدن است.
در افراد بالغ تب ممکن است ناخوشایند باشد اما تا زمانی که از ۳۹.۴ درجه سانتی گراد بالاتر نرود جای نگرانی ندارد. در نوزادان و کودکان نوپا، افزایش مختصر دما می‌تواند نشان دهنده عفونتی خطرناک باشد.
تب اغلب خود به خود طی چند روز از بین می‌رود. تعدادی از داروهای بدون نسخه تب را کاهش می‌دهند اما گاهی بهتر است بدون درمان باقی بماند. تب ظاهراً نقشی کلیدی در کمک به مبارزه بدن علیه تعدادی از عفونت‌ها دارد.
علائم
فرد هنگامی مبتلا به تب است که دمای بدن از حد طبیعی بالاتر رود. دمای نرمال بدن مقدار اندکی بالاتر یا پایین‌تر از ۳۷ درجه است.
بسته به علت تب، علائم و نشانه‌های علاوه بر تب می‌توانند موارد زیر باشند:
- تعریق
- لرز
- سردرد
- درد عضلانی
- کاهش اشتها
- کج خلقی
- از دست دادن آب بدن
- ضعف
کودکان بین ۶ ماه تا ۵ سال ممکن است دچار تشنج ناشی از تب شوند. حدود یک سوم از کودکانی که یک تشنج ناشی از تب داشته‌اند اغلب به طور شایع طی ۱۲ ماه بعد نیز دچار تشنجی دیگر خواهند شد.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
تب به تنهایی نمی‌تواند دلیلی بر مراجعه به پزشک باشد. با این حال در برخی شرایط باید نوزاد یا کودک به پزشک برده شود.
نوزادان
تب غیرقابل توجیه در نوزادان و کودکان بسیار نگران کننده‌تر از بالغین است. در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کرد:
- نوزاد زیر ۳ماه بوده و دمای رکتال ۳۸ درجه یا بالاتر باشد.
- بین ۳ و ۶ماه بوده و دمای رکتال تا ۳۹ درجه بوده و نوزاد به نظر کج خلق باشد، یا درجه حرارت بالای ۳۹ باشد.
- بین ۶ تا ۲۴ماه یوده و دمای دکتال بالای ۳۹ بوده و بیش از یک روز طول کشیده و هیچ علامت دیگری نداشته باشد. اگر علائم دیگری مانند سرماخوردگی، سرفه یا اسهال داشته باشد نیز باید به پزشک مراجعه کرد.
کودکان
اگر کودک پاسخگو بوده-با فرد ارتباط چشمی برقرار کند و به حرکات چهره یه صدای پاسخ دهد و مایعات کرده و مایعات مصرف کند-احتمالاً هیچ علتی برای زنگ خطر وجود ندارد.
در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کرد:
- بیخواب یا بی‌قرار بوده یا مرتباً استفراغ کند، سردرد شدید یا شکم درد داشته باشد یا هر علامت دیگری که سبب آزار واضح کودک شود.
- اگر پس از ماندن در خودرو گرم تب داشته باشد باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.
- تبی که بیش از ۳ روز طول بکشد.
- به نظر بیخواب بوده و با والدین خود ارتباط چشمی نداشته باشد.
- باید در مورد کودکانی که بیماری زمنیه‌ای خاصی دارند محتاط‌تر عمل کرد.
بالغین
اگر تب فرد بالای ۳۹.۵ یا بالاتر باشد باید به پزشک مراجعه کرد. اگر علائم زیر را همراه تب داشته باشد باید فورا به پزشک مراجعه کرد:
- سردرد شدید
- راش پوستی غیرمعمول به خصوص اگر به سرعت بدتر شود
- حساسیت غیرعادی به نور
- سفتی گردن و درد هنگام خم کردن سر به جلو
- سردرگمی ذهنی
- استفراغ مکرر
- تنگی نفس یا درد قفسه سینه
- درد شکم یا درد هنگام ادرار کردن
- تشنج
دلایل
تب هنگامی رخ می‌دهد که قسمتی از مغز به نام هیپوتالاموس دمای طبیعی بدن را در حد بالاتری تنظیم کند. هنگام این اتفاق فرد احساس لرز کرده، لباس پوشیده و زیر پتو می‌رود یا فرد دچار لرز می‌شود که گرمای بیشتری تولید کند که در نتیجه آن دمای بدن بیشتر بالا می‌رود.
دمای طبیعی بدن در طول روز متفاوت است-در صبح پایین‌تر بوده و در اواخر ظهر و عصر بالاتر است. گرچه اغلب افراد دمای ۳۷ درجه را نرمال ترقی می‌کنند اما دمای بدن می‌تواند تا یک درجه و حتی بیشتر متفاوت باشد-از ۳۶.۱ درجه تا ۳۷.۲ می‌تواند نرمال تلقی شود.
تب یا افزایش دمای بدن می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- ویروس
- عفونت باکتریایی
- گرما زدگی
- بیماری‌های التهابی خاص مانند آرتریت روماتوئید
- تومور بدخیم
- برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد فشارخون یا ضد تشنج
- برخی موارد ایمنی سازی مانند واکسن دیفتری، کزاز، سیاه سرفه(سه گانه) یا واکسن پنوموکوک
برخی علل تب نمی‌توانند شناسایی شوند. اگر فرد بیش از ۳ هفته تب داشته باشد و پزشک پس از بررسی گسترده نتواند علت را مشخص سازد، تشخیص می‌تواند تب با علت نامشخص باشد(FUO).
عوارض
کودکان بین ۶ماه تا ۵سال می‌توانند دچار تشنج ناشی از تب شوند، که شامل از دست دادن هوشیاری و لرزش اندام‌های هر دو طرف بدن است.گرچه این علامت برای والدین نگران کننده است اما اکثریت قریب به یقین آنان هیچ اثر باقیمانده‌ای برجای نمی‌گذارند.
اگر تشنج رخ دهد:
- باید کودک را به پهلوها یا رو به شکم روی زمین یا سطح صاف خواباند
- هر شی نوک تیزی را از اطراف وی برداشته شود
- لباس های تنگ شل شود
- کودک را نگه‌داشته شود تا از آسیب جلوگیری شود
- چیزی در دهان کودک گذاشته نشود یا از تشنج جلوگیری نشود
اغلب تشنج‌ها خود به خود متوقف می‌شوند. کودک را باید هر چه سریع‌تر به پزشک ارجاع داد تا علت تب وی مشخص شود.
اگر تشنج بیش از ۵دقیقه طول بکشد باید با اورژانس تماس گرفت.
تشخیص
برای ارزیابی تب، پزشک ممکن است:
- سوالاتی درباره علائم و سوابق پزشکی بپرسد
- بیمار را معاینه کند
- آزمایشاتی مانند آزمایش خون یا عکس سینه در صورت نیاز تجویز کند
به دلیل اهمیت تب و اینکه می‌تواند ناشی از بیماری خطرناکی در نوزادان کوچک باشد، به خصوص نوزادان زیر ۲۸ روز، باید وی را به برای آزمایش و درمان به بیمارستان ارجاع داد.
درمان
در تب‌های درجه پایین پزشک ممکن است هیچ درمانی پیشنهاد ندهد. این تب‌ها حتی می‌توانند در کاهش تعداد میکروب‌های بیماری‌زای بدن کمک کننده باشند.
داروهای بدون نسخه
در موارد تب‌های بالاتر یا تب‌های پایین ایجاد کننده ناراحتی، پزشک داروهای بدو ننسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن را تجویز خواهد کرد.
این داروها را باید بر اساس دستور پزشک مصرف کرد. از استفاده بیش از حد آنان باید خودداری کرد. مصرف دوزهای بالا و طولانی مدت این داروها سبب نارسایی کبد و کلیه خواهد شد. اگر تب کودک پس از مرف یک دوز همچنان بالا باشد بهتر است به پزشک مراجعه کرد.
از دادن آسپرین به کودکان باید خودداری شود، زیرا می‌تواند بیماری نادر و خطرناکی به نام سندرم ری را ایجاد کند.
داروهای نسخه دار
بسته به علت تب پزشک ممکن است یک آنتی‌بیوتیک به خصوص در موارد مشکوک به عفونت باکتریایی مانند پنومونی تجویز کند.
آنتی‌بیوتیک عفونت‌های ویروسی را درمان نمی‌کنند اما تعداد اندکی دارو برای درمان عفونت‌های ویروسی خاصی وجود دارند. با این حال بهترین درمان برای اغلب بیماری‌های ویروسی خفیف استراحت و مصرف مایعات فراوان است.
درمان نوزادان
برای نوزادان به خصوص زیر ۲۸ روز، نوزاد ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان برای آزمایش یا درمان داشته باشد. در این نوزادان تب می‌تواند نشان دهنده یک بیماری یا عفونت خطرناک باشد که نیاز به داروی وریدی و مانیتورینگ دارد.
درمان خانگی و شیوه زندگی
فرد می‌تواند تعدادی از کارها را برای آسان‌تر ساختن بیماری و و آسایش خود انجام دهد:
مصرف فراوان مایعات: تب می‌تواند سبب کاهش بدن آب و دهیدراتاسیون شود برای همین باید آب، آبمیوه و آبگوشت مصرف کرد. در کودکان زیر ۱ سال می‌تواند از محلول خوراکی به نام پدیالیت استفاده کرد.
استراحت
خنک نگه داشتن خود: لباس سبک پوشیده و دمای اتاق مطلوب نگه داشته شود و هنگام خواب از پتویی سبک استفاده شود.
پیشگیری
می‌تواند با کاهش مواجهه با بیماری‌های عفونی از تب پیشگیری کرد. چندین نکته برای کمک به این عمل وجود دارد:
- دست‌ها را شسته و این عمل به کودکان نیز آموزش داده شود
- به کودکان نحوه شستن صحیح دست‌ها آموزش داده شود
- از تماس دست با دهان، بینی و چشم خودداری شود
- ضدعفونی کننده دست همراه باشد
- جلوی دهان و بینی هنگام سرفه و عطسه گرفته شود
- از اشتراک لیوان و بطری آب و ظروف خودداری شود
