مغز انسان قادر است تا ۹۰ سالگی به تولید سلول های عصبی جدید بپردازد، با این حال، افراد مبتلا به بیماری آلزایمر تا حد قابل توجهی این توانایی را از دست می‌دهند؛ حتا در شرایطی که بیماری به تازگی آغاز شده باشد.
این یافته‌های جدید می‌تواند به پزشکان کمک کند بیماری آلزایمر را در مراحل اولیه تشخیص داده، و افراد در معرض خطر این بیماری را شناسایی نمایند. انجام تمرینات ذهنی و سایر مداخله‌های پزشکی ممکن است بتواند قابلیت ساخت سلول های عصبی جدید را در مغز این افراد حفظ کند.
نتایج این مطالعه که اخیراً در ژورنال Nature Medicine منتشر شده، به موضوعی دست برده که برای دهه‌های متمادی، عصب‌شناسان را به دو دسته‌ی جداگانه تقسیم کرده بود. گروهی از آن‌ها معتقد بودند مغز انسان پس از رسیدن به بزرگسالی، توانایی ساخت سلول های عصبی جدید را از دست می‌دهد، حال آن که دانشمندان دسته‌ی دیگر عقیده داشتند که مغز تا سنین پیری به تولید سلول های عصبی جدید ادامه می‌دهد.
در پژوهش جدیدی که از سوی محققین اسپانیایی صورت گرفت، مجموعه‌ای از آزمایش‌های متفاوت بر روی ۱۳ نمونه‌ی مغز – از اهداکنندگان بین سنین ۴۳ تا ۸۷ – انجام شد. تمامی اهداکنندگان پیش از مرگ‌شان از نظر سلامت عصبی در وضعیت طبیعی قرار داشتند.
پژوهشگران دریافتند که مغر سالم دارای سلول های عصبی جدید است، اما تعداد این سلول‌ها با افزایش سن، رو به کاهش می‌گذارد. تراکم سلول های عصبی تازه ساخته شده در مغز بین سنین ۴۰ تا ۷۰، برابر با ۳۰ تا ۴۰ هزار سلول در هر میلی‌متر مکعب تعیین گردید.
سلول‌های عصبی جدید در بخشی از مغز تولید می‌شوند که شکنج دندانه ای (dentate gyrus) نام دارد. شکنج دندانه‌ای بخشی از هیپوکامپ به حساب می‌آید، و از همین رو در تنظیم یادگیری، حافظه، خلق و هیجان نقش دارد. به نظر می‌رسد بین کاهش تدریجی در تعداد سلول‌های عصبی جدید هیپوکامپ و زوال عملکرد شناختی مغز رابطه‌ای وجود داشته باشد. آن‌طور که محققان برآورد کرده‌اند، توانایی ساخته شدن سلول های عصبی جدید در شکنج دندانه‌ای به ازای گذشت هر سال از عمر، ۳۰۰ عدد در هر میلی‌متر مکعب کاهش می‌یابد.
پیشنهاد نویسنده: هیپوکامپ؛ عملکرد این بخش در مغز چیست؟
پژوهشگران اسپانیایی پس از ارزیابی نمونه‌های بافت مغز سالم، چندین نمونه از مغز بیماران مبتلا به بیماری آلزایمر را نیز وارد مطالعه کردند. آن‌ها در این مرحله، نمونه‌های مغز دریافت شده از ۴۵ بیمار – بین سنین ۵۲ تا ۹۷ – را مورد بررسی قرار دادند. مشاهده شد که تمام نمونه‌ها دارای سلول های عصبی جدید در شکنج دندانه‌ای هستند، حتا نمونه‌ی متعلق به بیمار ۹۷ ساله. این یافته نشان می‌دهد که پدیده‌ی نوروژنز یا عصب‌زایی در سنین بسیار بالا نیز تا حدودی رخ می‌دهد.
با این که عصب‌زایی در مغز بیماران آلزایمری روی می‌دهد، ولی شکاف عمیقی بین مغز این بیماران و افراد سالم وجود دارد. حتا در مراحل اولیه‌ی بیماری آلزایمر، تراکم سلول های عصبی جدید مغز به نصف تا سه‌چهارم مقدار طبیعی کاهش پیدا می‌کند.
از دیدگاه محققین، یافته‌ی فوق اهمیت فوق‌العاده‌ای در مورد بیماری آلزایمر دارد، چرا که صرف نظر از سن، تراکم سلول‌های عصبی جدید در ناحیه‌ی شکنج دندانه‌ای، همواره در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر نسبت به افراد سالم کم‌تر است.
