انتشار این مقاله


دستاوردهای عظیم (۷۴): کشف ردپایی از آب مایع در مریخ

دهانه آتش‍فشانی بسیار جوانی در قسمت جنوبی مریخ کشف شده‌است که با توجه به ویژگی‌های زمین‌شناسی دهانه، نشان‌دهنده وجود آب مایع تا همین ۲۰۰۰۰۰ سال اخیر است.

تحقیقات جدید نشان داده‌است که حداقل از ۲۰۰۰۰۰سال قبل بر روی مریخ آب مایع وجود داشته‌است. نتایج این مطالعه در ژورتال بین‌المللی Icarus چاپ شده‌است. 

Andreas Johnsson از دانشگاه Gothenburg می‌گوید:

ماه دهانه آتش‍فشانی بسیار جوانی را در قسمت جنوبی مریخ کشف کرده‌ایم که نشان‌دهنده وجود آب مایع تا همین اواخر بوده‌است.

قسمت جنوبی همیسفر مریخ محل وجود دهانه آتشفشانی است که در آن آب‌گذرها و آوارهای ناشی از رسوبات به خوبی حفظ شده‌است. ویژگی‌های ریخت‌شناسی این نوع زمین‌ها شواهد کافی مبنی بر این فراهم می‌کند که آن‌ها بر اثر یک سری فعل و انفعالاتی که توسط اب مایع انجام شده‌است، ایجاد شده‌اند

شواهد آب مایع 

وقتی رسوبات موجود در سطح شیب‌دار با آب اشباع می‌شوند، این مخلوط ممکن است برای یکجا ماندن بسیار سنگین باشد، که باعث می‌شود مخلوطی از آب و رسوب به صورت یک جز واحد شروع به جریان یافتن کنند. به این فرآیند شارش رسوبی گفته می‌شود. جریان‌های رسوبی در زمین به هنگامی که در زمین‌های ساخت‌وسازی روی بدهند، معمولا باعث تخریب قابل توجهی از مواد و حتی تلفات انسانی می‌شوند. حین یک جریان رسوبی، مخلوطی از سنگ‌ها، شن، آجر و آب به سرعت از سطح شیب‌دار پایین می‌آیند. هنگامی که رسوبات در نهایت می‌ایستند، ویژگی‌های سطحی را که بر روی آن جریان می‌یافته است، نمایان می‌کند مثل رسوبات قطعه قطعه ویا خاکریزهای متصل به هم و غیره.

Andreas Johnsson همین نوع زمین‌ها را بر روی مریخ نیز یافته‌است. این گروه توانسته‌است که این مناطق موجود در مریخ را با جریان‌های رسوبی شناخته‌شده در Svalbard به کمک تصویربرداری فضایی و مطالعات میدانی مقایسه کند. 

Andreas Johnsson که در دپارتمان زمین‌شناسی دانشگاه گوتنبرگ است، می‌گوید:

کارهای میدانی ما در Svalbard تفسیر ما را از رسوبات مریخی تایید می‌کند. آنچه که مارا شگفت‌زده کرده‌است، جوان بودن دهانه آتشفشانی است که این جریان‌های رسوبی از آن نشات گرفته‌اند.

بعد از عصر یخی

Andreas Johnsson و همکارانش با استفاده از مطالعات آماری دهانه توانستند سن دهانه را حدود ۲۰۰۰۰۰ سال تخمین بزنند. که به این معنی است که این دهانه به مدت طولانی پس از آخرین دوره عصر یخی در مریخ ایجاد شده‌است که تقریبا حول ۴۰۰۰۰۰ سال پیش پایان یافت. 

Andreas Johnsson نویسنده اول مقاله می‌گوید:

آب‌گذرها در سطح مریخ شایع هستند ولی آن‌هایی که قبلا مطالعه شده‌اند، قدیمی‌تر بودند و رسوباتی که در آنجا تشکیل شده‌است با جدیدترین عصر یخی مرتبط هستند. دهانه‌ مریخی که ما آن را مطالعه کردیم بسیار جوان‌تر از آن است که شرایط شایع آن زمان، بر رویش تاثیر بگذارد. این نشان می‌دهد که فرآیندهای آبی که از ذوب‌شدن حاصل می‌شود، این رسوبات را به وجود آورده‌است و نقش موثری هم در خود کره‌زمین دارند.

فشردگی در زمین مرطوب

دهانه موردمطالعه در اواسط عرض جغرافیایی همیسفر جنوبی مریخ قرار دارد و بر روی چیزی سوار است که به آن rampart ejectaof گفته می‌شود که در نزدیکی یک دهانه بزرگتر قرار دارد. یک rampart ejectaof شکلی گل‌مانند دارد که اطراف دهانه میزبان ایجاد می‌شود، و دانشمندان اینگونه تفسیر کرده‌اند که نتیجه فشردگی زمین مرطوب یا غنی از یخ می‌باشد. 

Andreas Johnsson می‌گوید:

اولین چیزی که به فکرم رسید این بود که آبی که این جریان‌های رسوبی را تشکیل می‌دهد، از یخ محبوس در rampart ejecta منشا گرفته‌باشد. ولی وقتی بعدا با دقت نگاه کردیم، ما نتوانستیم در دهانه‌ای که برای آب‌های ذوب‌شده مثل کانال‌های هدایتی عمل می‌کند، ساختاری مشابه گسل‌ها و شکستگی‌ها را بیابیم. بیشتر به نظر می‌آید که زمانی که شرایط سیاره برای ایجاد برف مناسب بود، این آب از توده‌های برفی ذوب‌شده بدست آمده‌است. این امر ممکن است، زیرا محور چرخشی مریخ در گذشته بیشتر کج بوده‌است.

محمد امین اکبرزاده


نمایش دیدگاه ها (0)
دیدگاهتان را بنویسید