انتشار این مقاله


دستاوردهای عظیم (۸۲): شبیه‌سازی گوسفند دالی توسط انستیتو روزلین

دالی اولین کلون از یک پستاندار بالغ بود که توسط زیست‌شناس تکاملی lan Wilmut و همکارانش در سال ۱۹۹۶ در انستیتو روزلین ساخته شد.

دالی، گوسفند ماده‌ای از نژاد دورست فنلاندی بود که در سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۳ زندگی می‌کرد، اولین کلون از یک پستاندار بالغ بود که توسط زیست‌شناس تکاملی lan Wilmut و همکارانش در انستیتو روزلین ایجاد شد. اعلام تولد دالی در فوریخ ۱۹۹۷ نقطه عطغی در علم بود که گمانه اینکه نمی‌توان پستانداران بالغ را شبیه‌سازی کرد، از اعتبار ساقط کرد و بحث‌های داغی را پیرامون موضوعاتی مثل استفاده‌ها و سواستفاده‌ها از تکنولوژی شبیه‌سازی پستانداران کلید زد.

موضوع کلون‌های پستانداران و حتی انسان‌ها، در زمان تولد دالی بحث جدیدی نبود. در میان پستانداران مواردی از کلون‌های ژنتیکی وجود داشتند که از طریق طبیعی ایجاد می‌شوند و یا موجوداتی بودند که از لحاظ ژنتیکی کاملا شبیه هم باشند که در قالب دوقلوهای مونوزیگوت(همسان) از دیرباز شناخته می‌شدند. با این حال، برخلاف دالی چنین کلون‌هایی از یک زیگوت یا تخم بارور منشا می‌گرفتند. بنابراین آن‌ها کلون همدیگر هستند نه کلون یک فرد دیگر. علاوه بر آن، کلون‌هایی که در آزمایشگاه تولید می‌شدند، ولی فقط از سلول‌های رویانب حاصل می‌شدند که تمایزنیافته بودند و یا فقط مقدار کمی تمایز یافته بودند. در حیوانات، تولید کلون‌ها از یک سلول کاملا تمایزیافته(بالغ) تنها در گونه‌های کهتر مانند قورباغه‌ها امکان‌پذیر بود.

دانشمندان برای تولید کلون از سلول‌های بالغ برای دهه‌ها آزمایش و خطا کردند شکست‌های مکرر دانشمندان را به این واداشت تا درباره زمان‌بندی و فرآیندهای تمایز سلولی در رشد جنین پستانداران تجدید نظر کنند. آن چه که موردتوجه قرار می‌گرفت، تغییرات موجود در DNA به هنگام رشد حیوان بود، هنگامیکه سلول‌ها به طور فزاینده‌ای در کارکرد خود متخصص می‌شدند الگوهای بیان ژنی آن‌ها نیز تغییر می‌کرد. طی فرآیند تمایز به این پی برده‌شد که سلول‌های بالغ پستانداران، همه‌توانی(totiopotency) خود را از دست می‎دهند؛ توانایی که هر نوع سلول را قادر می‌سازد تا بتواند تا یک حیوان کامل و سالم بسازد. تا آن زمان گمان می‌شد که این توانایی غیرقابل‌برگشت است. با این حال، ساخت موفق دالی خلاف آن را اثبات کرد.

دالی از یک سلول غدد پستانی که از گوسفند دورست فنلاندی ماده بالغ گرفته شده‌بود. Wilmut و تیمی از محققان در روزلین از پالس‌های الکتریکی استفاده کردند تا یک سلول پستانی را در یک سلول تخم نابارور، که هسته آن خارج شده‌است، جوش بدهند. فرآیند جوش منجر به انتقال هسته سلول پستانی به سلول تخم شدند که تقسیم سلولی را اغازکرد. برای اینکه هسته سلول‌های پستانی مورد قبول واقع شوند و در تخم میزبان کارکدر داشته‌باشند، سلول باید تحریک شود تا از حالت نرمال چرخه سلولی خارج و وارد مرحله خاموش شود. برا یرسیدن به این مهم، محققان عمدا سلول را مدتی تغذیه نکردند. اهیمت این مرحله از لحاظ ازمایشگاهی ثابت شده‌است ولی جای خالی یک توجیه برای توضیح علت ضروری بودن ان حس می‌شد. با این وجود، با مجموعه‌ای از هسته‌های سلول‌های پستانی و سیتوپلاسم سلول تخم میزبانی که از گوسفندان صورت‌سیاه اسکاتلندی تهیه شده‌بود، تعدادی از جفت‌های ایجاد شده تبدیل به جنین شدند. جنین‌های تراساخته به گوسفندان ماده صورت‌سیاه جایگزین منتقل شدند. از میان ۱۳ گوسفند ماده، یکی از ان‌ها باردار شد و ۱۴۸ روز بعد، که برای یک گوسفند مدت زمان نرمال دوره حاملگی بود، دالی متولد شد.

دالی به مدت طولانی پس از تولد زنده ماند که دارای تمامی ارگان‌های عملکردی نرمال بود که از DNA هسته سلول غدد پستانی به وجود آمده بودند. تکنیک به کاررفته شده برای ساخت او پیشتر تحت عنوان انتقال هسته‌ای سلول سوماتیک(SCNT) شناخته می‌شود. SNCT برای تولید بازه وسیعی از کلون‌های پستانداران مختلف استفاده شده‌است. در ۱۴ فوریه ۲۰۰۳ دالی بعد از اینکه دامپزشکان فهمیدند که از یک بیماری ریوی پیش‌رونده رنج می‌برد، به زندگی او پایان داده شد. بدن او در موزه ملی اسکاتلند حفظ و به نمایش گذاشته شده‌است.

محمد امین اکبرزاده


نمایش دیدگاه ها (0)
دیدگاهتان را بنویسید