ما هر روز در معرض حجم زیادی از اطلاعات قرار میگیریم. کانالهای موجود در شبکههای مجازی روزانه اطلاعات زیادی را (چه درست، چه نادرست) به خورد کاربران میدهند. به کدام یک از این اطلاعات میتوان اعتماد کرد؟ نمیتوان با اطمینان به این سؤال پاسخ داد، ولی حداقل میدانیم که بعضی از باورهای عمومی از مدتها قبل از اعتبار ساقط شدهاند. در سومین قسمت از این مجموعه، به بررسی ۱۰ مورد دیگر از باورهایی خواهیم پرداخت که هر کسی در جامعه ممکن است حداقل یکبار آنها را شنیده باشد.
۴۱. الکترونها در مدارهایی به دور هسته در حال گردشاند
اگر به کتب استاندارد آموزش شیمی نگاهی بیندازیم، میبینیم که الکترونها در مدارهایی دایرهایشکل به دور هستهی اتم در حال گردشاند. اما این تصاویر گویای آنچیزی که ما فکر میکنیم نیستند. در واقع، تصاویر موجود در کتابهای درسی مدار گردش الکترونها به دور هسته را نشان نمیدهند، بلکه سطح انرژی الکترونها را تمثیل میکنند. ما در واقعیت نمیتوانیم موقعیت لحظهای الکترون و مقصد بعدی آن را تعیین کنیم، به همین دلیل، رسم نقشهای از مسیر الکترون به دور هسته عملاً امکانپذیر نیست. در علم فیزیک، فضاهای ابریشکلی در دور هسته به نام اوربیتال برای الکترونها تعریف میشود. یک الکترون میتواند در یک لحظهی معین در هر نقطهای از این فضای سهبعدی حضور داشته باشد.
۴۲. جوش شیرین بوی بد را از بین میبرد
جوش شیرین از جمله موادی است که در بیشتر آشپزخانهها پیدا میشود. این ماده در صورت اضافه شدن به اسید، مانند سرکه، با آن واکنش نشان داده و کربندیاکسید تولید میکند. جوش شیرین اغلب بهعنوان بوگیر شناخته میشود، چرا که با اسیدهای بدبو، نظیر اسیدهای موجود در عرق، واکنش داده و بوی بد را خنثی میسازد. ولی باید دانست که این ماده هیچگونه اثری در برابر مواد بدبوی غیر اسیدی ندارد. به علاوه، جوش شیرین جاذب رطوب است، و مرطوب شدن این ماده از قدرتش در خنثیسازی اسید میکاهد.
۴۳. افزودن نمک باعث میشود آب سریعتر به جوش آید
خیلی از ما برای این که آب سریعتر به جوش آید کمی نمک به آن اضافه میکنیم؛ غافل از این که نمک فقط باعث میشود آب در دمای بالاتری به جوش بیاید. به این معنی که دمای آبنمک در حال جوش، بالاتر از آب خالی در حال جوش است. مشاهدهی این پدیده در زندگی روزمره چندان محتمل نیست، چرا که برای بالاتر بردن نقطهی جوش یک لیتر آب به اندازهی ۲ درجهی سانتیگراد باید ۲۳۰ گرم نمک به آن اضافه کرد.
۴۴. بعضی از مردم حافظهی تصویری دارند
تاکنون خیلی پیش آمده که افرادی ادعا بکنند توانایی به خاطر آوردن تصویری از گذشته با جزئیات بسیار بالا را دارند. اما هیچ یک از این ادعاها قادر به دریافت مهر تأیید نبودهاند. بعضی از مردم میتوانند تا مدت کوتاهی پس از دیدن یک صحنه، تصویری از آن صحنه را در خاطر داشته باشند؛ ولی این تصویر ذهنی هرگز جزئیات یک عکس واقعی را ندارد. این حافظهی به اصطلاح تصویری، فرتور ذهنی (eidetic memory) خوانده میشود.
۴۵. بابا لنگدرازها سمیترین عنکبوتهای روی زمیناند، ولی نمیتوانند انسان را نیش بزنند
در ابتدا باید بگوییم که «بابا لنگدراز» یک نام علمی نیست که به گونهی جانوری بهخصوصی اشاره داشته باشد. مگس درنا (Crane fly)، عنکبوت خرمن (Harvestmen) و عنکبوتهای بابا لنگدراز (cellar spider)، اغلب به این نام شناخته میشوند. عنکبوتهای بابا لنگدراز همانطور که از نام انگلیسیشان بر میآید، اغلب در زیرزمین و قسمتهای تاریک و مرطوب خانهها پیدا میشوند. این عنکبوتها سمی هستند، و نیشی شبیه به عنکبوت گوشهگیر قهوهای دارند. بنابراین، آنها میتوانند انسان را نیش بزنند. اما سم این عنکبوت اصلاً به حدی قوی نیست که بتواند انسان را از پای درآورد. مگس درنا و عنکبوتهای خرمن هم که اصلاً عنکبوت نیستند.
۴۶. ماه یک نیمهی تاریک دارد
هرچند ما فقط یک نیمه از ماه را میتوانیم ببینیم، ولی این به آن معنی نیست که نیمهی دیگر ماه در ظلمت مطلق است! ماه هم مانند زمین حرکت وضعی دارد، و شب و روز به تناوب در تمام سطح آن برقرار میگردد.
۴۷. آبنبات ترقهای میتواند معده را بترکاند
آبنبات ترقهای (یا حالا هر چیزی که صداش میکنین) نوعی جالبی از آبنبات است که در دهان صدای ترق و تروق تولید کرده و بخشهایی از آن واقعاً میترکد. این آبنبات با اضافه کردن کربندیاکسید تحت فشار به شکر آب شده تهیه میشود. هنگامی که این آبنبات را میخورید، شکر آن حل شده و گاز محبوس در داخل آبنبات به صورت ناگهانی آزاد میگردد. مقدار گاز آزاد شده بسیار کم است. داستانهایی در مورد کودکانی وجود دارد که در پی بلعیدن این آبنباتها به همراه نوشابه، جان خود را از دست دادهاند؛ که صرفاً داستاناند. (البته این مورد خیلی به ما مربوط نمیشود.)
۴۸. مو و خز با یکدیگر فرق دارند
علیرغم نام و ظاهر متفاوت، مو و خز تفاوت خاصی با یکدیگر ندارند. هم مو و هم خز توسط فولیکولهای موجود در ضخامت پوست و از پروتئینی به نام کراتین ساخته میشوند. مو، خز، پلک، شارب و تیغ تشی همگی یک چیزند. تشی جوندهای شبیه به جوجهتیغی است.
۴۹. روغن جذب مولکولهای آب نمیشود
برعکس! مولکولهای روغن آنقدری که به آب علاقه دارند، به یکدیگر علاقه ندارند! به همین خاطر است که روغن هرگز به صورت یکپارچه در آب شناور نمیشود، بلکه به چندین و چند قطرهی کوچکتر تقسیم میگردد. تنها علت عدم مخلوط شدن آب و روغن این است که جاذبهی بین مولکولهای آب، یا همان پیوند هیدروژنی، قویتر از آن چیزی است که به مولکولهای روغن اجازهی ورود بدهد.
۵۰. آب گازدار هر لکهای را پاک میکند
هرگاه صحبت از شستوشوی لکهها میشود، مردم آب گازدار را روی سرشان گذاشته و حلوا حلوا میکنند! در حالی که آب گازدار مزیت خاصی نسبت به آب معمولی ندارد. بعضی از مردم معتقدند حبابهای موجود در آب گازدار باعث میشود لکهها بهتر پاک گردند، اما نتایج آزمایشهای صورت گرفته تفاوت معنیداری بین توانایی لکهبری این آب و آن آب نشان نداده است!