ناباروری در حال افزایش است؛ اما به یکی از علل شایع آن، سندرم تخمدان پلی کیستیک ، توجه چندانی نمی‌شود. در این مقاله سعی داریم نگاه تازه‌ای به این بیماری داشته باشیم.
از هر کس از اعضای انجمن‌های خواهرانه بپرسید، خواهد گفت ارتباط خواهرانه ارتباطی بسیار باارزش است. من خودم عضو این گروه‌ها نیستم، اما با این مفهوم آشنا هستم. من یک خواهر زیستی و واقعی دارم و اخیراً به طور اتفاقی وارد گروه خواهرانه‌ی دیگری شده‌ام: گروه زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS).
قطعاً این چیزی که گفتم، شبیه گروه‌های دوستانه‌ی باشگاه‌ها یا مکان‌های مشابه نیست. جنبه‌ی تفریحی هم ندارد؛ اما زنان مبتلا به PCOS، ارتباط نزدیکی از جنس ارتباط‌هایی که در گروه‌های خواهرانه وجود دارد، با هم دارند. شاید بتوان گفت این یک خواهرانه‌ی علمی است.
اولین بار که متوجه PCOS در خودم شدم، زمانی بود که در عرض شش ماه حدود ۱۸ کیلوگرم وزن اضافه کردم. دومین سال دانشگاهم بود. انرژی کمی داشتم و به شدت دمدمی مزاج شده بودم. آن قدر آزمایش تیروئید داده بودم که شمار آن از دستم خارج شده بود.
سندرم تخمدان پلی کیستیک اختلال درون‌ریز شایع اما در عین حال، پیچیده‌ای است. این اختلال هورمونی، متابولیسم و قابلیت باروری زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری می‌تواند موجب ناباروری در زنان شود. قریب به ۵ تا ۱۰ درصد زنان در سطح جهان از این بیماری رنج می‌برند. آمار بیماری در ایالت متحده ۱۵ درصد است و همچنان این آمار در حال افزایش می‌باشد. تخمدان پلی کیستیک دقیقا به میزان شیوع، موضوعی گیج‌کننده است.
چنان چه از نام آن برمی‌آید، انتظار می‌رود کیست‌های متعددی در تخمدان‌ها وجود داشته باشد؛ که البته تنها بخشی از این انتظار درست است. نیازی نیست حتماً کیست در تخمدان وجود داشته باشد تا فردی مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک شناخته شود. برای این که ابهام بیشتری ایجاد کنیم، حتی می‌توان گفت کیست‌های مرتبط با این اختلال، به طور دقیق‌تر در دسته‌ی فولیکول‌ها قرار می‌گیرند؛ چرا که پوشش کامل نداشته و با مایع پر نشده‌اند. حتی به طور قابل توجهی، کوچک‌تر از کیست‌های معمولی هستند. موسسه‌ی ملی ورکشاپ PCOS حتی برای تغییر نام این اختلال نیز تلاش‌هایی داشته است. چرا که نام فعلی مبهم بوده و مانعی در برابر آموزش صحیح محسوب می‌شود.
از نام مبهم سندرم که بگذریم، این سندرم برخی علائم شاخص دارد که اثرات تخریبی بر بدن دارند. یکی از علائم شاخص PCOS، هیپرآندروژنمی یا افزایش شدید هورمون‌های مردانه است (تستوسترون، DHEA و موارد مشابه). عدم تعادل هورمونی به خودی خود می‌تواند موجب عوارض جانبی بسیاری شود که از آن جمله می‌توان به افزایش موهای زائد، دمدمی مزاج شدن، اضطراب و افسردگی، مقاومت به انسولین و افزایش وزن کنترل نشده اشاره کرد. به‌علاوه، زنان PCOS معمولاً تخمک‌گذاری نامنظم دارند که علی‌رغم قابلیت باروری، باردار شدن را برای این زنان دشوار می‌کند.
زنان مبتلا به PCOS در راس چالش‌های روزانه، در خطر بالای ابتلا به بیماری‌های تهدیدکننده‌ی حیات هستند. سندرم تخمدان پلی کیستیک، زنان مبتلا را مستعد ابتلا به بیماری قلبی یا دیابت نوع ۲ می‌کند. در واقع، NIH پیش‌بینی می‌کند بیش از نصف زنان مبتلا به PCOS قبل از ۴۰ سالگی، به دیابت یا پیش دیابت مبتلا خواهند شد. همچنین این زنان برای ابتلا به برخی انواع سرطان‌های سیستم تناسلی از قبیل سرطان اندومتر یا پستان، ۲ تا ۴ برابر مستعدترند.
زمانی که فهمیدم مبتلا به PCOS هستم، درمان‌های ناموفق متعددی را امتحان کردم. با پچ استروژن شروع کردم که چون مجبور بودم اکثر اوقات روز را در رختخواب باشم، مرا افسرده می‌کرد. بعد اینوزیتول را امتحان کردم که جایگزینی برای پروژسترون مصنوعی است. چای دارچین و زردچوبه خوردم. در آخر شروع به مصرف متفورمین کردم. متفورمین دارویی برای دیابت است که یکی از کاربردهای آن، مربوط به مقاومت به انسولین در مبتلایان به PCOS می‌باشد.
همه‌ی این‌ها در کنار توصیه‌های ضروری برای رژیم غذایی و ورزش، درمان‌های پذیرفته شده‌ای برای PCOS هستند. هیچ یک درمان فوق‌العاده‌ای محسوب نمی‌شوند و از این رو، درمان مشخصی برای این سندرم وجود ندارد. پزشکان پیوسته بر اهمیت کاهش وزن و چربی بدن تاکید می‌کنند؛ اما به خاطر چالش‌های هورمونی و متابولیک خاص بیماری، کاهش وزن تقریباً غیرممکن است.
وقتی به علت PCOS برمی‌گردیم، داستان پیچیده‌تر می‌شود. سندرم تخمدان پلی کیستیک برای اولین بار ۸۰ سال پیش توسط Irving Stein و Michael Leventhal، متخصصین زنان، معرفی شد؛ اما هنوز هم محققان به درک ریشه‌ی اصلی مشکل نزدیک نشده‌اند. مارس گذشته در جلسه‌ی سالانه‌ی مجمع اندوکرین در سن دیاگو، متخصصان پلاستیک را عامل تشدیدکننده‌ی بالقوه‌ی PCOS عنوان کردند. میکروپلاستیک‌ها از راه آب و غذا وارد بدن می‌شوند. پلاستیک به عنوان مقلد هورمون‌های جریان خون، از مختل‌کننده‌‌های اصلی سیستم اندوکرین محسوب می‌شود. مجمع اندوکرین عنوان کرد که مواد شیمیایی موجود در پلاستیک‌های خانگی، با PCOS هم در رت و هم در انسان مرتبط است.
این واقعیت که ژن‌های زمینه‌ساز سندرم به میزان بالایی در حال انتقال بین نسل‌ها هستند، برای دانشمندان گیج‌کننده است؛ چون PCOS باروری و به تبع آن، موفقیت در تولیدمثل را کاهش می‌دهد. هرچند بسیاری از محققان توضیحاتی برای این وراثت ژنتیکی سردرگم کننده ارائه داده‌اند.
در سال ۲۰۱۷ پس از مطالعه‌‌ای به سرپرستی Paolo Giacobini که مدعی شد علت و درمان PCOS را یافته است، نظریه‌ی دیگری جلب توجه کرد. تیم Giacobini در آزمایش‌های صورت گرفته بر روی موش‌ها، میزان افزایش هورمون آنتی‌مولرین (AMH) و هورمون آزادکننده‌ی گنادوتروپین (GnRh) را مورد بررسی قرار داد. مواجهه‌ی جنین با این دو هورمون در رحم، موجب ابتلای جنین به PCOS می‌شد. GnRH با داروهای سرطان متعددی مهار می‌شود. پس می‌توان نتیجه گرفت پزشکان با درمان کردن زنان بالغ، در حالت تئوری می‌توانند نسل‌های آینده را از ابتلا به PCOS مصون نگه دارند. محققان و بیماران موقتاً با این خبر شگفت‌زده شده بودند؛ اما شرط بزرگی وجود داشت. این درمان بالقوه فقط مناسب آن دسته از موش‌های مبتلا بود که چربی بدن اضافه نداشتند. به این معنا که این راهکار برای بسیاری از موارد مبتلا، کارساز نیست.
حتی با وجود این تئوری‌های مطرح در مجامع علمی، همچنان درمان جامع و حتی علت قطعی برای PCOS شناخته نشده است.
پزشکان اغلب موفق به تشخیص بیماری در افراد مبتلا نمی‌شوند و قریبا به ۵۰ درصد زنان مبتلا، از بیماری خود خبر ندارند. طبق مطالعه‌ی منتشر شده در ژورنال اندوکرینولوژی بالینی و متابولیسم، نزدیک به نصف زنان مبتلا به سه پزشک یا بیشتر برای مشکل خود مراجعه کرده بودند و یک سوم آن‌ها بیش از دو سال طول کشیده بود تا مشخص شود مبتلا به PCOS هستند.
با این که بیش از ۱۰ میلیون زن آمریکایی از PCOS رنج می‌برند، بودجه‌ی تحقیقاتی NIH برای این بیماری نسبت به سایر مسائل سلامت برجسته‌ی زنان، به طور قابل توجهی کمتر است.
اما چرا؟ اول این که PCOS بسیار پیچیده است و احتمالا کار در این زمینه، سود چندانی برای شرکت‌های دارویی بزرگ ندارد. تا به حال کمتر از هزار کارآزمایی بالینی بر روی بیماران PCOS انجام شده و تقریباً تنها ۱۰ درصد این کارآزمایی‌ها در مقیاس صنعتی بوده‌اند.
همچنین سندرم تخمدان پلی کیستیک شامل شبکه‌ی پیچیده‌ای از دانشمندان، پزشکان و بیماران است. بر این اساس، وسعت اصول متفاوت در این زمینه، اشتراک علم و دانش را دشوار کرده است. دانشمندان هنوز به تواقق نرسیده‌اند که این سندرم دقیقا چیست.
سندرم تخمدان پلی کیستیک تنها زنان را درگیر می‌کند؛ اما هنوز مانند سرطان پستان یا سایر مشکلات سلامت زنان، از حمایت کافی برخوردار نیست. اما اگر قرار بر آن است فراخوان‌هایی مانند #Metoo (#من_هم) یا روز جهانی زن نمایانگر مسائل زنان باشند، نباید بیکار نشست. باید PCOS را هم در این میان در نظر گرفت.
زنان از هر قشری باید در رسانه‌های اجتماعی با هم متحد شده؛ از هم حمایت کنند و راجع به PCOS بیشتر بدانند. Lauren Ash، بازیگر و کمدین مشهور، از زمانی که ابتلایش به PCOS را در توییتر خود اعلام کرد، از فعالان این زمینه شده است. او در مصاحبه با مجله‌ی سلامت زنان ادعا نموده که این کار یکی از بهترین فعالیت‌های زندگیش بوده است:
در عرض چند ساعت هزاران پاسخ و پیام از سایر زنان دریافت کردم که همگی گفته بودند “من هم همچنین”.
او تصمیم به ایجاد صفحه‌ای در اینستاگرام با عنوان @pcos_sisterhood گرفت. در این صفحه به سوالات سایر زنان مبتلا پاسخ داده شده و ماجراها و توصیه‌های آنان استوری می‌شود.
گروه‌های حمایتی بسیاری به طور خستگی‌ناپذیر برای آگاهی‌بخشی در مورد این سندرم فعالیت می‌کنند. مجمع آگاهی در مورد PCOS نیز اخیراً در ماه سپتامبر که به عنوان ماه آگاهی در مورد PCOS شناخته شده است، تاسیس شد.
اگرچه هنوز باید گام‌های زیادی در بودجه و مسائل مربوط به این سندرم برداشته شود، اما بیماران فعالیت‌های مهمی در جهت حمایت از یکدیگر را شروع کرده‌اند. صفحات بی‌شمار در مورد PCOS در رسانه‌های اجتماعی، با جمع‌آوری اطلاعات از زنان مبتلا، آگاهی زیادی در این خصوص به ارمغان داشته‌اند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک در سراسر جهان در حال افزایش بوده و به‌خصوص در ایالات متحده در زمینه‌ی ناباروری مشکل‌ساز گشته است. تحقیقات در این باره باید در اولویت قرار گیرند. این بیماری به طو قابل توجهی بر زنان مبتلا تاثیرگذار است. اگر مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستید، عضو این خواهرانه‌ی صمیمی شده و بدانید که تنها نیستید.
