در یک مطالعه راجع به پیامدهای چشم گیر ناشی از پیوند عضو در انسان، دانشمندان موفق به رشد کلیههای فانکشنال از موش خانگی در داخل بدن موش صحرایی تنها با استفاده از چند سلول بنیادی اهدائی شدند.
نتیجهی این مطالعات که توسط محققانی از مؤسسهی ملی علوم فیزیولوژیکی در ژاپن اداره میشود، در موضوعات آینده تحت عنوان ارتباطات طبیعت منتشر خواهد شد.
برای بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی که مرحله آخر بیماری خود را طی میکنند، پیوند کلیه بهترین امید برای بازیابی کیفیت زندگی سابق آنها به نظر میرسد. با این حال به علت کمبود مزمن اهدای کلیه، بسیاری از این بیماران حتی تحت عمل جراحی پیوند هم قرار نمیگیرند. با توجه به ۹۵۰۰۰ بیماری که تنها در ایالات متحده در لیست انتظار دریافت کلیه هستند، نیاز به تدارکات و پیشگیری احساس میشود.
محققان به دنبال پیدا کردن راهی برای رشد اعضای بدن در خارج از بدن انسان هستند. یکی از این روشها به نام Blastocyst complementation نتایج امیدبخشی را به دنبال داشته است.
دانشمندان، بلاستوسیت (دسته ای از سلولها که چند روز پس از لقاح شکل میگیرند) را از جانوری فاقد یک ارگان مشخص گرفته و آنها را با سلولهای بنیادی اهدا شده معمولی و نه لزوماً از همان گونه جانوری تزریق می کنند . سپس سلولهای بنیادی تمایز پیدا کرده و عضو از دست رفتهی جانور را به طور کامل بازسازی میکنند. این عضو جدید ویژگیهای سلول بنیادی اهدائی را حفظ کرده و بنابراین به طور بالقوه میتواند برای کاشت عضو جدید استفاده شود.
پیش از این ما از روش blastocyst complementation برای تولید پانکراس موشهای صحرایی در موشهای جهش یافته استفاده میکردیم. به همین دلیل تصمیم گرفتیم بررسی کنیم که آیا این روش در تولید کلیههای فانکشنال پاسخ گو میباشد یا خیر؛ چرا که به علت تقاضای بالا برای کلیهی اهدائی نیاز به علوم تولید عضو در پزشکی بیش از پیش احساس میشود.
Teppei Goto نویسنده اصلی مطالعات جدید
تلاشهای اولیهی محققان برای رشد کلیهی موش صحرایی در بدن موش خانگی ناموفق بود؛ چرا که سلولهای بنیادی موش صحرایی به راحتی به دو نوع سلول لازم برای تشکیل کلیه تمایز پیدا نمیکردند. اما وقتی پروسه را معکوس انجام دادند سلولهای بنیادی موش خانگی در بلاستوسیت موش صحرایی به شکل مؤثری تمایز پیدا کرده و ساختار پایهای کلیه را ایجاد کردند.
پس از کاشت سلولها در بدن موشهای صحرایی باردار، بلاستوسیتهای تکامل یافته رشد کرده و جنین نرمالی را ایجاد کردند. به شکل قابل توجهی بیش از ۲/۳ موشهای نوزاد حاصل دارای یک جفت کلیه بودند که از سلولهای بنیادی موش خانگی مشتق شده بودند. آزمایشات بیشتر نشان داد که همهی کلیهها از لحاظ ساختاری کامل و دست کم نصف آنها قادر به تولید ادرار میباشند.
نتایج ما تایید میکند که blastocyst complementation بین گونههای خاص، روشی ماندگار در تولید کلیه میباشد. در آینده میتوان از این روش برای تولید کلیهی انسانی با استفاده از سلولهای بنیادی حیوانات استفاده کرد. این کار باعث افزایش طول عمر و بهبود کیفیت زندگی میلیونها نفر در سرتاسر جهان خواهد شد.
ماسومی هیرابایاشی، نویسندهی این مطالعه
خلاصه
کمبود شدید جهانی در مقوله کلیه اهدائی، بسیاری از بیماران کلیهای را وادار به درمانهای دیالیز پی در پی کرده است. برای مقابله با کمبود کلیه اهدائی، تیمی اداره شده توسط محققان مؤسسه ملی علوم فیزیولژیک در ژاپن تلاش دارند با استفاده از کاشت سلولهای بنیادی، کلیهی موشهای خانگی را در بدن موشهای صحرایی رشد دهند. به نظر میرسد کلیههای حاصل از این روش عملکرد مناسبی دارند؛ به این ترتیب این روش میتواند روزی برای تولید کلیه انسان از سلولهای حیوانی استفاده شود.