مایع آمنیوتیک، مایعی است که جنین را در رحم احاطه می‌کند. جنین و مایع اطراف آن، داخل کیسه آب قرار دارند. معمولا کیسه آب در هنگام زایمان پاره میشود. گاهی اوقات این کیسه زودتر پاره میشود که به این وضعیت، پارگی زودرس غشاها ([۱]PROM) گفته میشود. در این مقاله، به بررسی علائم و علل پاره شدن کیسه آب ، درمان آن و همچنین زمان مراجعه به پزشک در این وضعیت می‌پردازیم.
علائم پاره شدن کیسه آب
سوال رایجی که اکثر خانم‌های باردار می‌پرسند آن است که چگونه بفهمیم کیسه آب پاره شده است؟ در این خصوص باید گفت ترکیدن کیسه آب بچه باعث میشود فرد، جریان مایعی گرم یا ترشحی آرام را از واژن خود احساس کند. این مایع معمولا شفاف و بدون بو است؛ ولی گاهی اوقات ممکن است شامل مقادیر کمی خون یا مخاط باشد.
اگر این مایع ترشح شده مایع آمنیوتیک باشد، بعید است که ترشح آن متوقف شود.
اگر علائم زیر را مشاهده کردید، مایع ترشح شده مایع آمنیوتیک نیست
در طی بارداری، رحم روی مثانه قرار می‌گیرد؛ بنابراین بعید نیست که خانم‌های حامله دچار ترشح ادرار شوند. اگر مایع ترشح شده بوی ادرار می‌دهد، احتمالا ادرار است.
همچنین خانم‌ها در طی بارداری، دچار افزایش ترشح واژن می‌شوند. این ترشحات معمولا بوی خفیف و ظاهری شیری دارند.
در صورت پاره شدن کیسه آب چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر مایع ترشح شده شبیه ادرار یا ترشحات واژن نیست، بهترین راه این است که به پزشک مراجعه کنید.
همچنین خانم‌هایی که علائم زیر را دارند، باید به پزشک مراجعه کنند:
- ترشحات قهوه‌ای یا سبز و بدبو از واژن
- تب
- احساس نازک شدن رحم
- افزایش ضربان قلب
- فقدان یا کاهش سرعت افزایش وزن در طی بارداری
تا زمان مراجعه به پزشک، از مصرف تامپون، برقراری رابطه جنسی و هر کاری که ممکن است باعث ورود باکتری به واژن شود، خودداری کنید.
پزشک باید نمونه‌ای از مایع ترشح شده بگیرد تا تعیین کند آیا مایع آمنیوتیک هست یا خیر. همچنین ممکن است پزشک آزمایش‌هایی انجام دهد تا علل ترشحات را تعیین کند.
این آزمایش‌ها می‌توانند شامل آزمایش واژن باشن۹د تا پزشک بررسی کند آیا گردنه رحم برای زایمان متسع است یا خیر. سونوگرافی به پزشکان کمک می‌کند تا بررسی کنند چه مقدار مایع در اطراف جنین قرار دارد. طی مطالعه‌ای نیز کاهش نسبی حرکات جنین بعد از پاره شدن کیسه آب به صورت زودرس گزارش شده است.
همچنین پزشکان ممکن است تست رنگ آمیزی انجام دهند؛ به این ترتیب که رنگ آبی را به داخل کیسه آب وارد می‌کنند و از خانم باردار می‌خواهند که نوار بهداشتی بپوشد. در صورتی که رنگ آبی روی نوار بهداشتی ظاهر شد، می‌تواند نشان دهنده‌ی پاره شدن کیسه آب باشد.
چه کارهایی باعث پاره شدن کیسه آب میشود ؟
پاره شدن کیسه آب در هنگام زایمان رخ می‌دهد.
بر اساس اتحادیه‌ی بارداری آمریکا، ۱ زن از هر ۱۰ زن دچار پارگی نامعمول کیسه آب میشود. برای بیشتر خانم‌ها، این پارگی احساسی شبیه ترشح دائمی ایجاد می‌کند.
گاهی اوقات، کیسه آب قبل از شروع زایمان پاره میشود. اگر کیسه آب قبل از ۳۷ امین هفته بارداری پاره شود، پزشکان این وضعیت را معادل PROM در نظر می‌گیرند.
احتمال ایجاد وضعیت PROM در خانم‌هایی که با فاصله‌ی کمتر از ۶ ماه از آخرین بارداری خود حامله می‌شوند و همچنین خانم‌هایی که بیش از ۱ جنین در رحم خود دارند، بیشتر است.
سایر عواملی که منجر به وضعیت PROM می‌شوند، عبارت‌اند از:
- انقباضاتی که باعث ایجاد فشار بر روی کیسه آب و پاره شدن آن می‌شوند.
- استفاده از سوزن آمنیوسنتز (برای نمونه برداری از مایع آمنیوتیک) که باعث ایجاد حفره میشود. ممکن است مدت زمان زیادی طول بکشد تا این حفره برطرف شود.
- سرکلاژ (فرآیندی که پزشکان با بخیه، گردن رحم را می‌بندند تا جنین برای زایمان آماده شود)
- عفونت مجاری ادراری یا عفونت‌های منتقله از راه جنسی
- ابتلا به بیماری‌هایی از جمله بیماری ریوی یا سندروم اهلرز-دانلس
- مواجهه با مواد خطرناک از جمله تنباکو، داروهای قاچاق و الکل
- بیش از حد کم بودن یا بیش از حد زیاد بودن مقدار مایع آمنیوتیک
- جدایی جفت از رحم
درمان پاره شدن کیسه آب
درمان این وضعیت بستگی به علت پاره شدن کیسه آب، سن، وضعیت سلامت عمومی و میزان رشد جنین دارد.
پزشک ممکن است استراحت مطلق را توصیه کند؛ به این معنا که خانم باردار باید فعالیت‌های خود را کاهش دهد و بیشتر روز را به استراحت بپردازد. همچنین ممکن است پزشک، خودداری از رابطه جنسی را توصیه کند.
اگر خانم باردار مبتلا به عفونت باشد، پزشک آنتی بیوتیک‌هایی تجویز می‌کند که برای مصرف در دوران بارداری بی خطر هستند.
اگر جنین آماده‌ی به دنیا آمدن باشد، پزشکان ممکن است زایمان را با استفاده‌ای از دارویی به نام اکسی توسین شروع کنند. از طرف دیگر، در صورت احتمال زایمان زودرس، می‌توان از داروهایی به نام توكولیتیك‌ها برای متوقف كردن زایمان زودرس استفاده کرد.
بعد از پاره شدن کیسه آب چقدر وقت داریم ؟
معمولاً در موارد پاره شدن کیسه آب همزمان با رسیده و کامل بودن جنین، به فاصله کمی زایمان نیز آغاز میشود- اگر قبل از آن شروع نشده باشد.
اگرچه گاهی زایمان شروع نمی‌شود. اگر پارگی زودرس غشاها اتفاق بیفتد، پزشک ممکن است قبل از آغاز زایمان، انقباضات رحمی را تحریک کند (اینداکشن زایمان). پس از ترکیدن کیسه آب بچه هر چه شروع زایمان دیرتر صورت بگیرد، خطر ابتلا به عفونت هم در جنین و هم در مادر بالاتر خواهد بود.
مایع آمنیوتیک چیست؟
حدود ۱۲ روز پس از حاملگی، کیسه آب در اطراف جنین در حال رشد تشکیل میشود. مایع آمنیوتیک این کیسه را پر می‌کند و عملکردهای متفاوتی دارد؛ از جمله:
- ایجاد بستری نرم و محافظت از جنین
- نگهداری جنین در دمایی ثابت
- فراهم کردن امکان تنفس جنین در مایع، هم زمان با رشد و نمو ریه‌ها
- کمک به رشد و نمو دستگاه گوارشی جنین از طریق بلع این مایع
- کمک به نمو استخوان‌ها و عضلات جنین از طریق حرکت جنین در مایع
- محافظت از بند ناف که باعث انتقال غذا و اکسیژن از جفت به جنین میشود.
مایع آمنیوتیک در ۲۰ هفته اول بارداری، به طور عمده از آب تشکیل شده است. پس از این مدت، این مایع حاوی مواد غذایی، هورمون‌ها، آنتی بادی‌ها و ادرار جنین خواهد بود.
مقدار مایع آمنیوتیک موجود در کیسه آب، تا حدود هفته ۳۶ ام بارداری افزایش و پس از آن کاهش می‌یابد. حداکثر مقدار مایع آمنیوتیک موجود در کیسه آب، ۱ کوارت (حدود یک لیتر) است.
نتیجه گیری
خیلی غیرطبیعی نیست که خانم‌ها در طی بارداری، بیش از حد معمول دچار ترشحات واژن شوند. ترشحات واژن معمولا بویی خفیف و ظاهری شیری دارند. همچنین خانم‌ها ممکن است در طی دوران بارداری دچار ترشح ادرار شوند.
خانم حامله‌ای که دچار ترشحاتی به غیر از ادرار یا ترشحات معمول واژن است، باید به پزشک مراجعه کند. به ویژه اگر این ترشحات، سبز، قهوه‌ای یا بدبو باشد.
پاره شدن کیسه آب، معمولا ترشحاتی شفاف، بی‌بو و ممتد دارد.
[۱] premature rupture of membranes
