مقعد یا آنوس سوراخ نشده از نواقص مادرزادی است که در طول رشد جنین در رحم مادر اتفاق می افتد. بدین معنی که مقعد جنین سوراخ نشده و مدفوع نمیتواند از بدن خارج شود.
طبق گزارشات Cincinnati Children’s Hospital یک کودک از هر پنج هزار کودک به مشکلات مربوط به مقعد و راست روده دچار میشوند. شیوع این نقص مادرزادی در پسران بیشتر از دختران است. گاهی در جنین های مونث، خروجی مثانه، واژن و مقعد مشترک بوده و به شکل یک سوراخ بزرگ دیده میشود و cloaca نام دارد.
آنوس بسته طی هفته ی پنجم تا هفتم بارداری به دلایل نامشخصی رخ میدهد. اغلب نواقص مربوط به رکتوم و آنوس در این زمان اتفاق می افتد. بعد از تولد، کودک مورد معاینه ی کلی قرار میگیرد و آنوس بسته همان بدو تولد تشخیص داده میشود.
مقعد سوراخ نشده یک مشکل جدی است و نیازمند درمان سریع میباشد. جراحی گزینه ی درمانی آنوس بسته است.
علائم آنوس بسته
علائم آنوس بسته که در بدو تولد نمایان است عبارتند از:
- عدم وجود سوراخ مقعد
- وجود سوراخ مقعد در محلی نامتعارف؛ مثلا بسیار نزدیک به واژن
- عدم خروج مدفوع در ۲۴ الی ۴۸ ساعت اول زندگی
- خروج مدفوع از محل هایی نظیر واژن، پیشابراه یا سر آلت تناسلی
- باد کردن شکم
- وجود فیستول بین رکتوم و مجاری ادراری یا تولید مثل
حدود نصف کودکان مبتلا به آنوس بسته از سایر نواقص نیز رنج میبرند که ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- نواقص مربوط به دستگاه ادراری و کلیوی
- نواقص مربوط به ستون فقرات
- مشکل در نای و ریه
- بیماری های مربوط به مری
- نواقص اندام های حرکتی دست و پا
- سندرم داون؛ اختلال کروموزومی که در آن عقب ماندگی ذهنی و جسمی، کم بودن تون عضلانی و اختلالات ظاهری دیده میشود
- بیماری هیرشپرونگ؛ که عبارت است از عدم وجود سلول های عصبی روده ی بزرگ
- آترزی دوازدهه؛ که اختلال در رشد و تکامل قسمت ابتدایی روده ی باریک است
- بیماری قلبی مادرزادی
آنوس بسته چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک با انجام معاینه ی فیزیکی در بدو تولد، میتواند به راحتی به سوراخ نبودن مقعد پی ببرد. سونوگرافی شکم و لگن نیز در تشخیص ناهنجاری های مادرزادی کمک کننده است. درصورت وجود آنوس بسته، پزشک باید بررسی های دیگری جهت تشخیص سایر ناهنجاری ها انجام دهد.
- عکسبرداری از ستون فقرات برای تشخیص نواقص استخوانی
- الکتروکاردیوگرام برای بررسی نواقص قلبی عروقی
- MRI جهت بررسی ناهنجاری های مری و نای
درمان آنوس بسته چگونه است؟
این وضعیت برای درمان به جراحی نیاز دارد. گاهی جراحی های متعددی باید انجام شود تا مشکل حل شود. کولوستومی موقت باعث میشود نوزاد اندکی رشد کرده و آمادگی لازم برای جراحی را داشه باشد.
در کولوستومی، جراح دو سوراخ کوچک روی شکم ایجاد میکند؛ یکی برای اتصال قسمت انتهایی روده و دیگری برای اتصال قسمت بالای روده.
انتخاب نوع جراحی برای ترمیم آنوس بسته، به ویژگی های آن بستگی دارد؛ مثلا رکتوم کودک تا کجا پایین آمده، میزان درگیری عضلات اطراف و وجود یا عدم وجود فیستول ها در تصمیم گیری پزشکان مهم است.
در آنوپلاستی پرینه آل، جراح فیستول ها را میبندد تا هیچ راه ارتباطی بین واژن، پیشابراه و رکتوم وجود نداشته باشد. همچنین جراح میتواند سوراخ مقعد مجزایی ایجاد کند.
نوعی دیگر جراحی، پایین کشیدن رکتوم و اتصال آن به آنوس است. برای جلوگیری از تنگی مقعد، بعد از جراحی لازم است که به طور مرتب دیواره های مقعد کشیده شود. پزشک اینکار را به والدین کودک آموزش میدهد تا در خانه اینکار را برای کودک انجام دهند.
عوارض جراحی
برخی از کودکان ممکن است بعد از جراحی دچار یبوست شوند. استفاده از ملین، لاگزاتیو و انما برای رفع مشکل یبوست، توصیه میشود. کودکانی که آنوس بسته جراحی شده دارند، ممکن است دیرتر عملکرد ارادی اسفنگتر مقعد را بدست آورده و لذا دیرتر از پوشک جدا شوند. رژیم پر فیبر و مایعات در دوران کودکی نیز باعث رعایت شود.
