در اکسیژناسیون غشایی برون پیکری (ECMO)، خون در خارج از بدن به دستگاه ECMO پمپ می‌شود که دی اکسید کربن خون را از بین برده و خون غنی از اکسیژن را به بافت‌های بدن بازمی‌گرداند. خون از سمت راست قلب به سمت دستگاه اکمو جاری می‌شود و پس از اکسیژنه شدن گرم شده و مجدداً به بدن بازگردانده می‌شود.
این روش به خون اجازه می‌دهد تا قلب و ریه‌ها را دور بزند، تا این اندام‌ها استراحت و التیام یابند.
اکمو در شرایط مراقبت ویژه و بحرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد، هنگامی که قلب و ریه‌ها به کمک آن نیاز دارند تا احساس تسکین نمایند.
اکمو ممکن است در مراقبت از بیماران درگیر با COVID-19 ، ARDS و سایر عفونت‌ها استفاده شود.
اکسیژناسیون غشایی برون پیکری به چه منظور انجام می‌شود؟
ECMO ممکن است برای کمک به افرادی که از نظر قلبی و ریوی بسیار بیمار هستند، یا کسانی که منتظر ریکاوری بعد پیوند قلب به سر می‌برند، استفاده شود.
همچنین زمانی که سایر اقدامات پشتیبانی از حیات نتیجه بخش نباشند، می‌تواند یک گزینه موثر و مناسب باشد. ECMO بیماری رادرمان نمی کند، اما می تواند هنگامی که بدن به طور موقت نمی‌تواند اکسیژن کافی بافت‌ها را تأمین کند، کمک نماید.
برخی از بیماری‌های قلبی که در آن ممکن است ECMO استفاده شود، شامل موارد زیر می‌باشد:
- حمله قلبی (انفارکتوس حاد میوکارد)
- بیماری عضله قلب (کاردیومیوپاتی جبران نشده)
- التهاب عضله قلب (میوکاردیت)
- پاسخ تهدید کننده زندگی به عفونت (سپسیس)
- دمای پایین بدن (هیپوترمی شدید)
- عوارض بعد از پیوند
- شوک ناشی از عدم پمپاژ خون کافی توسط قلب (شوک کاردیوژنیک)
برخی از بیماری‌های ریه (ریوی) که در آن ممکن است ECMO استفاده شود:
- سندرم پریشانی حاد (ARDS)
- انسداد در شریان ریوی در ریه ها (آمبولی ریوی)
- بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ (COVID-19)
- نقص در دیافراگم (فتق مادرزادی دیافراگم)
- جنین مواد زاید را در رحم استنشاق کند (آسپیراسیون مکونیوم)
- آنفولانزا
- سندرم ریوی هانتاویروس
- فشار خون بالا در ریه ها (فشار خون ریوی)
- ذات الریه
- نارسایی تنفسی
- ضربه یا آسیب
خطرات اکمو
رایج ترین خطراتی که ممکن است با ECMO رخ دهد:
- خون ریزی
- لخته خون (ترومبوآمبولی)
- اختلال لخته شدن خون (انعقاد خون)
- عفونت
- از دست دادن خون در دست، پا یا پاها (ایسکمی اندام)
- تشنج
- سکته مغزی (بخشی از مغز در اثر از دست دادن خون یا رگ خونی که ترکیده است آسیب دیده است)
انواع ECMO
ECMO از چندین بخش تشکیل شده است، از جمله:
- کانول: سوندهای (لوله‌های) بزرگ قرار داده شده در رگ‌های خونی، برای خارج کردن و بازگرداندن خون
- اکسیژن ساز غشایی: ریه مصنوعی که خون را اکسیژنه می‌کند.
- گرم کن و فیلتر: دستگاه‌هایی که خون را قبل از اینکه کانول‌ها آن را به بدن برگردانند، گرم و فیلتر می‌کنند.
در طول ECMO، کانول‌ها خونی را که از اکسیژن خالی شده است، به دستگاه پمپ می‌کند. سپس اکسیژناتور غشایی اکسیژن را وارد خون نموده و بعد خون اکسیژنه را به گرمکن و فیلتر فرستاده و آن را به بدن باز می‌گرداند.
دو نوع ECMO وجود دارد:
وریدی وریدی (VV ECMO):VV ECMO خون را از یک ورید می گیرد و آن را به ورید باز می‌گرداند. این نوع ECMO از عملکرد ریه پشتیبانی می‌کند.
وریدی شریانی (VA ECMO): VA ECMO خون را از ورید می‌گیرد و آن را به شریان باز می‌گرداند. VA ECMO هم از قلب و هم از ریه‌ها پشتیبانی می‌کند و تهاجمی تر از VV ECMO است. ممکن است گاهی لازم باشد شریان کاروتید (شریان اصلی قلب به مغز) بسته شود.
چگونه آماده اکمو شویم؟
ECMO در هنگام نیاز به حمایت بعد از عمل یا هنگام بیماری شدید و یا وقتی قلب یا ریه‌ها به کمک نیاز دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد تا بیمار بتواند بهبود پیدا کند. پزشک تصمیم می‌گیرد که چه زمانی اکمو می‌تواند مفید باشد. در صورت نیاز به ECMO، پزشک و متخصصان ریه آموزش دیده بیمار را آماده می‌کنند.
چه انتظاری از اکمو می‌توان داشت؟
پزشک لوله‌ای نازک و انعطاف‌پذیر (کانول) را در رگ وارد می‌کند تا خون را خارج کند و لوله‌ی دومی را درون ورید یا شریان می‌گذارد تا خون گرم غنی‌شده با اکسیژن به بدن بازگردد.
ECMO عملکرد قلب یا ریه‌ها را به عهده می‌گیرد. پزشکان با گرفتن اشعه ایکس روزانه و نظارت دقیق بر موارد زیر در طول ECMO، کنترل وضعیت بیمار را انجام می‌دهند:
- ضربان قلب
- تعداد تنفس
- میزان اکسیژن
- فشار خون
برای راحت‌تر شدن در هنگام انجام ECMO، بیمار داروهای دیگری از جمله آرام بخش دریافت خواهد کرد و ممکن است در این مدت نتواند صحبت کند.
داروها به طور مداوم از طریق کاتترهای داخل وریدی منتقل می‌شوند. یکی از داروهای مهم هپارین است. این رقیق کننده خون در هنگام گردش خون در ECMO از لخته شدن جلوگیری می‌کند.
بسته به نوع بیماری، ECMO می‌تواند برای چند روز تا چند هفته مورد استفاده قرار گیرد. میزان زمانی که ECMO دریافت می‌شود به بیماری بستگی دارد. پزشک درمورد آنچه انتظار می‌رود، با خود بیمار یا خانواده‌اش صحبت خواهد کرد.
نتایج
نتایج مرتبط با ECMO به شدت بیماری‌ای که منجر به استفاده از ECMO شده است، بستگی دارد. پزشک می‌تواند توضیح دهد که ECMO چه نقشی در بیماری فرد دارد.
