سندرم کابوکی نوعی اختلال نادر است که چندین قسمت از بدن را درگیر می‌کند و از بدو تولد وجود دارد. علائم و شدت آن ممکن است متفاوت باشد. ویژگی‌های آن اغلب شامل یک ظاهر مشخص در چهره، ناهنجاری‌های اسکلتی، کوتاهی قد، نقص قلب و ناتوانی ذهنی است. سایر علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل تشنج، میکروسفالی، ضعف عضلانی (هیپوتونی)، مشکلات چشمی، شکاف کام و مشکلات دندانی باشد. انواع دیگر مشکلات سلامتی نیز ممکن است رخ دهد. سندرم کابوکی اغلب در اثر جهش در ژن KMT2D ایجاد می‌شود و به روش اتوزومی غالب به ارث می‌رسد. برخی موارد به دلیل جهش در ژن KDM6A است و به صورت غالب با X به ارث می‌رسد. درمان بر روی علائم و نشانه‌های خاص در هر فرد مبتلا متمرکز است.
علائم سندرم کابوکی
سندرم کابوکی از بدو تولد وجود دارد و مادرزادی است. افراد مبتلا به سندرم کابوکی دارای ویژگی‌های مشابه و مشخصه در صورت هستند که شامل ابروهای قوس‌دار، چشمان گشاد که اغلب به سمت بالا کج هستند، مژه‌های بلند و ضخیم، رنگ آبی مایل در سفیدی چشم(اسکلرا آبی)، گوش برجسته، گوشه‌های دهان کج به سمت پایین و نوک بینی افسرده است. افراد مبتلا به سندرم کابوکی ممکن است شکاف لب و کام بسیار قوس‌دار یا شکاف خورده و دندان‌‌های نامنظم با فاصله زیاد نیز داشته باشند.
بیشتر افراد مبتلا به سندرم کابوکی دارای ناتوانی ذهنی خفیف تا متوسط هستند. تأخیر در گفتار و زبان زودهنگام معمول است و برخی از مشکلات مربوط به زبان معمولاً ادامه دارد.
سایر مشکلات پزشکی نیز ممکن است وجود داشته باشد. نقص مادرزادی قلب شایع است. ناهنجاری‌های اسکلتی ممکن است شامل انگشت صورتی کوتاه و منحنی(کلینوداکتیلی)، ناهنجاری‌های ستون فقرات و دررفتگی مفصل باشند. افراد مبتلا غالباً از نظر عضلانی ضعیف هستند(هیپوتونی) و مشکلات تغذیه‌ای، تشنج و اندازه کوچک سر(میکروسفالی) دارند. مشکلات بینایی و شنوایی نیز ممکن است وجود داشته باشد. برخی از کودکان مبتلا بیشتر در معرض عفونت، به ویژه در گوش هستند.
علل سندرم کابوکی
سندرم کابوکی یک بیماری ژنتیکی می‌باشد که ممکن است در اثر جهش در ژن KMT2D (تا ۸۰٪ موارد) یا ژن KDM6A ایجاد شود. در برخی از افراد مبتلا به سندرم کابوکی علت آن مشخص نیست.
ژن KMT2D به بدن دستورالعمل‌هایی برای ساخت آنزیمی به نام متیل‌ترانسفراز ۲D مخصوص لیزین می‌دهد که در بسیاری از قسمت‌های بدن وجود دارد. این آنزیم پروتئین‌هایی به نام هیستون را اصلاح می‌کند که به DNA متصل می‌شوند و به کروموزوم‌ها شکل می‌دهند. با افزودن مولکولی به نام گروه متیل به هیستون‌ها (فرآیندی به نام متیلاسیون)، آنزیم به کنترل فعالیت برخی ژن‌ها کمک می‌کند و به نظر می‌رسد ژن‌های خاصی را که برای رشد مهم هستند فعال می‌کند.
ژن KDM6A به بدن دستورالعمل‌هایی برای ساخت آنزیمی به نام دمتیلاز ۶A مخصوص لیزین می‌دهد. این آنزیم به حذف گروه‌های متیل از هیستون‌های خاص کمک می‌کند. مانند آنزیم متیل‌ترانسفراز ۲D مخصوص لیزین، این آنزیم به کنترل فعالیت برخی ژن‌ها نیز کمک می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که این دو آنزیم با هم کار می‌کنند و
جهش در هریک از این ژن‌ها منجر به عدم وجود آنزیم مربوطه می‌شود که متیلاسیون هیستون را مختل کرده و باعث فعال شدن برخی ژن‌های مورد نیاز برای رشد طبیعی می‌شود.
وراثت
سندرم کابوکی غالباً به دلیل تغییر(جهش) ژن KMT2D ایجاد می‌شود که به‌صورت اتوزومال غالب به ارث می‌رسد. این بدان معنی است که داشتن جهش فقط در یک نسخه از ژن مسئول، در هر سلول برای ایجاد ویژگی‌های بیماری کافی است. هنگامی که فردی با جهش که منجر به بیماری اتوزومی غالب می‌شود دارای فرزند باشد، هر کودک ۵۰٪ (۱ در ۲) شانس وارث این جهش را دارد.
برخی موارد ناشی از جهش در ژن KDM6A است که به صورت غالب مرتبط با X به ارث می‌رسد. این بدان معنی است که ژن مسئول این بیماری در کروموزوم X قرار دارد و داشتن تنها یک نسخه جهش یافته از ژن برای ایجاد بیماری کافی است.
از آنجا که مردان فقط یک کروموزوم X (و یک کروموزوم Y) و زنان دو کروموزوم X دارند، شرایط غالب مرتبط با X بر مردان و زنان تأثیر متفاوتی می‌گذارد. هم مردان و هم زنان می‌توانند یک بیماری غالب مرتبط با X داشته باشند. با این حال، از آنجا که مردان نسخه دوم ژن فعال (مانند زنان) را ندارند، معمولاً بیماری شدیدتری نسبت به زنان دارند.
اگر پدری ژن مرتبط با X جهش‌یافته را داشته باشد:
- همه دخترانش ژن جهش‌یافته را به ارث می‌برند. (همه آن‌ها کروموزوم X او را دریافت می‌کنند.)
- هیچ‌یک از پسرانش ژن جهش‌یافته را به ارث نمی‌برند. (آن‌ها فقط کروموزوم Y او را به ارث می‌برند.)
اگر مادری دارای ژن مرتبط با X جهش‌یافته باشد، هریک از فرزندان او (اعم از دختر و پسر) ۵۰ درصد شانس وراثت ژن جهش‌یافته را دارند.
بیشتر موارد سندرم کابوکی از والدین به ارث نمی‌رسد و درنتیجه جهش جدیدی در یکی از این ژن‌ها (در افرادی که سابقه خانوادگی سندرم کابوکی ندارند) وجود دارد. در چند مورد اعتقاد بر این است که فرد مبتلا جهش را از والدین مبتلا به ارث برده است. در هر صورت ممکن است فرد مبتلا به جهش بیماری‌زا باعث انتقال آن به فرزندان خود شود.
تشخیص سندرم کابوکی
تشخیص برای یک بیماری ژنتیکی یا نادر اغلب می‌تواند چالش برانگیز باشد. متخصصان بهداشت به منظور تشخیص، به طور معمول سابقه پزشکی، علائم، معاینه فیزیکی و نتایج آزمایشگاه فرد را بررسی می‌کنند. منابع زیر اطلاعات مربوط به تشخیص و آزمایش این بیماری را ارائه می‌دهند. اگر در مورد تشخیص سوالی دارید، باید با یک متخصص بهداشت تماس بگیرید.
منابع آزمایش
- رجیستری آزمایش‌های ژنتیکی (GTR) اطلاعاتی در مورد آزمایشات ژنتیکی برای این بیماری فراهم می‌کند. مخاطبان مورد نظر برای GTR ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی و محققان هستند. بیماران و مصرف‌کنندگان با سوالات خاص در مورد آزمایش ژنتیک باید با مراقبت‌های بهداشتی یا یک متخصص ژنتیک تماس بگیرند.
- Orphanet آزمایشگاه‌های بین‌المللی را ارائه می‌دهد که آزمایش‌های تشخیصی را برای این بیماری ارائه می‌دهند.
درمان سندرم کابوکی
منابع زیر اطلاعاتی را درباره گزینه‌های درمانی این بیماری ارائه می‌دهند. اگر در مورد اینکه کدام روش درمانی برای شما مناسب است سوالی دارید، با متخصص بهداشت خود صحبت کنید.
دستورالعمل‌های مدیریت
- Project OrphanAnesthesia پروژه‌ای است که هدف آن ایجاد رهنمودهای بررسی شده برای بیماران با بیماری‌های نادر و متخصصان بیهوشی است که از آن‌ها مراقبت می‌کنند. این پروژه تلاش مشترک انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه آلمان، Orphanet، انجمن بیهوشی کودکان در اروپا، متخصصان بیهوشی و بیماری‌های نادر با هدف کمک به ایمنی بیمار است.
چشم‌انداز طولانی‌مدت سندرم کابوکی
اطلاعات در مورد چشم‌انداز طولانی‌مدت (پیش‌آگهی) برای افراد مبتلا به سندرم کابوکی محدود است. تصور می‌شود که پیش‌آگهی برای زندگی در بزرگسالی خوب است، به خصوص اگر ناهنجاری‌های مادرزادی (مانند نقایص مادرزادی قلب) و عفونت‌ها در کودکی به درستی کنترل شوند. امید به زندگی تا حدودی به عوارض قلبی و ایمنی بستگی دارد.
