بی‌حسی موضعی چیست؟
بی‌حسی موضعی به استفاده از دارویی به نام بیهوشی برای بی حس كردن موقتی ناحیه كوچکی از بدن گفته می‌شود. پزشک ممکن است قبل از انجام یک عمل جزئی؛ مانند بیوپسی پوست از بی‌حسی موضعی استفاده کند. همچنین ممکن است قبل از عمل دندان پزشکی؛ مانند کشیدن دندان، بی‌حسی موضعی دریافت کنید. برخلاف بیهوشی عمومی، بی حسی موضعی باعث به خواب رفتن نمی‌شود.
بی‌حسی‌های موضعی با جلوگیری از انتقال احساس درد توسط عصب در ناحیه آسیب به مغز کار می‌کند. گاهی با داروی آرام‌بخش استفاده می شود که کمک می‌کند تا فرد آرام باشد.
انواع مختلف بی‌حسی موضعی کدامند؟
بسته به نحوه تجویز بیهوشی موضعی، دو نوع اصلی وجود دارد.
بی‌حس کننده‌های موضعی
داروهای بی حسی موضعی مستقیماً روی پوست یا غشاهای مخاطی مانند قسمت داخلی دهان، بینی یا گلو قرار می‌گیرند. همچنین می‌توانند روی سطح چشم قرار بگیرند. داروهای بیهوشی موضعی به صورت زیر هستند:
- مایعات
- کرم‌ها
- ژل‌ها
- اسپری
- تکه‌ها
در برخی موارد پزشک ممکن است از ترکیبی از بی‌حس کننده‌های موضعی برای اثر طولانی مدت استفاده کند.
نمونه‌هایی از روش‌ها که ممکن است شامل بی‌حسی موضعی باشند شامل موارد زیر است:
- استفاده یا از بین بردن بخیه‌ها
- هر چیزی که شامل سوزن‌زدن باشد
- تزریق وریدی
- نصب کاتتر
- لیزردرمانی
- عمل جراحی آب مروارید
- آندوسکوپی
داروهای بی‌حس‌کننده موضعی بدون نسخه (OTC) مانند بنزوکائین (اوراژل) نیز می‌توانند به کنترل دردهای زیر کمک کند:
- زخم‌های دندان، لثه یا دهان
- زخم‌های باز
- گلودرد
- سوختگی جزئی
- بثورات پیچک سمی
- گزش حشرات
- بواسیر
تزریق بی‌حسی موضعی
داروهای بی‌حسی موضعی را می‌توان به صورت تزریق نیز تجویز کرد. داروهای بیهوشی تزریقی معمولاً به جای کنترل درد، برای بی‌حسی در حین عمل استفاده می‌شوند. روش‌هایی که ممکن است شامل تزریق بی‌حسی موضعی باشد عبارتند از:
- کار دندانپزشکی، مانند کانال ریشه
- نمونه‌برداری از پوست
- از بین بردن رشد زیر پوست
- برداشتن خال یا زگیل عمیق
- نصب ضربان‌ساز
- آزمایش‌‍‌های تشخیصی؛ مانند آزمایش مایع نخاعی یا نمونه‌برداری از مغز استخوان
به کدام نوع نیاز خواهید داشت؟
لیست‌های فوق نمونه‌های کلی هستند. چندین مورد از این روش‌ها مانند جراحی آب مروارید را می‌توان با هر دو نوع بی‌حسی انجام داد. پزشک بر اساس چندین فاکتور بهترین نوع را برای شما تعیین می‌کند؛ از جمله:
- طول روش
- اندازه و مکان منطقه‌ای که نیاز به بی‌حس شدن دارد.
- هر شرایط بهداشتی و پزشکه که وجود دارد.
- هر دارویی که استفاده می‌کنید.
چگونه تجویز می‌شود؟
به منظور آماده‌سازی برای بی‌حسی موضعی نیازی به کار زیاد نیست. فقط به پزشک درباره موارد زیر بگویید:
- اگر در نزدیکی ناحیه آسیب‌دیده هرگونه زخم باز داشته باشید.
- اگردارویی استفاده می‌کنید، به‌ویژه داروهایی که خطر خونریزی را افزایش می‌دهند؛ مانند آسپرین
- اگر دارای اختلال خونریزی هستید.
کمی قبل از انجام عمل، بی‌حسی موضعی انجام می‌شود تا فرصت مناسب برای کار کردن داشته باشد. این کار معمولاً فقط چند دقیقه طول می‌کشد. در حالی که نباید هیچ دردی را احساس کنید، ممکن است احساس فشار داشته باشید. اگر در طول عمل احساس درد می‌کنید بلافاصله به پزشک اطلاع دهید. ممکن است لازم باشد دوز بالاتری به شما بدهند.
بی‌حسی موضعی معمولاً طی یک ساعت از بین می‌رود، اما ممکن است برای چند ساعت بی‌حسی طولانی مدت احساس کنید. با از بین رفتن ممکن است احساس سوزن سوزن شدن داشته باشید و یا احساس لرزش کنید. سعی کنید در حین از بین رفتن بی‌حسی مراقب منطقه آسیب‌دیده باشید. در طی چند ساعت پس از انجام عمل، صدمه زدن به منطقه بی‌حس شده به طور تصادفی بسیار ساده و محتمل است. برای داروهای بی‌حس کننده موضعی OTC مانند اوراژل، توجه داشته باشید که ممکن است هنگام استفاده بار اول از آن بی‌حس شود یا کمی منطقه را بسوزاند. هرگز بیش از مقدار توصیه شده روی برچسب محصول استفاده نکنید. اگر مقدار زیادی از آن در پوست جذب شود، می‌تواند سمی باشد.
عوارض جانبی بی‌حسی موضعی چه هستند؟
داروهای بی‌حسی موضعی به طور کلی بی‌خطر هستند و به غیر از سوزن سوزن شدن، هیچ عارضه جانبی ایجاد نمی‌کنند. با این حال اگر مقدار زیادی تجویز شود یا تزریق به جای بافت، داخل ورید قرار گیرد، ممکن است عوارض جانبی بیشتری داشته باشد؛ مانند:
- صدای زنگ در گوش
- سرگیجه
- بی‌حسی
- انقباض
- طعم فلزی در دهان
در موارد بسیار نادر با دوزهای بسیار زیاد، ممکن است باعث موارد زیر شود:
- تشنج
- فشار خون پایین
- کاهش ضربان قلب
- مشکلات تنفسی
همچنین ممکن است واکنش آلرژیک به ماده بیهوشی باشد که نادر است. یک مطالعه در سال ۲۰۱۱ تخمین می‌زند که فقط حدود ۱ درصد از افراد به بی‌حس‌کننده‌های موضعی حساسیت دارند. علاوه بر این، بیشتر واکنش‌های آلرژیک به بی‌حس کننده‌های موضعی به دلیل داروی نگهدارنده در آن است، نه خود دارو.
سوال:
آیا بی‌حسی موضعی برای زنان باردار بی‌خطر است؟
پاسخ:
بله، در موارد خاص، بی‌حسی‌های موضعی برای زنان باردار بی‌خطر است. با این حال، برخی از ملاحظات وجود دارد؛ از جمله نوع بی‌حسی که استفاده می‌شود، مقدار مورد نیاز و مرحله بارداری. به خاطر داشته باشید که بارداری اندام‌های مختلفی از جمله سیستم قلبی عروقی، کبد و کلیه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و این ممکن است بر واکنش بدن در برابر بی‌حسی تأثیر بگذارد. همچنین ماده بیهوشی به گردش خون جنین وارد می‌شود، این به این معنی است که به کودک می‌رسد. در سه ماهه اول بارداری یا ۱۳ هفته بارداری، اندام‌های کودک در حال تشکیل است و ممکن است ماده بی‌حسی باعث نقص مادرزادی شود. با توجه به این ممکن است عاقلانه باشد که هر روش انتخابی را تا بعد از بارداری متوقف کنید. اگر به روشی با بی‌حسی موضعی نیاز دارید، با پزشک خود در مورد ایمنی و هر گزینه‌ای برای وضعیت منحصر به فرد خود صحبت کنید.
سخن پایانی
بی‌حسی موضعی یک روش نسبتاً ایمن برای بی‌حس کردن یک ناحیه کوچک قبل از عمل است. همچنین می‌تواند به مدیریت درد روی پوست یا دهان کمک کند. اگرچه گاهی اوقات می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند، اما این فقط در مواردی اتفاق می‌افتد که شامل دوزهای بالاتر از مقدار توصیه شده باشد.
