به طور کلی ۹۰% انسان‌ها راست‌دست هستند و این یکی از ویژگی‌هایی است که ما را از بیشتر نخستی‌ها جدا می‌کند؛ چون آن‌ها در کل یکی از دست‌های خود را بر دیگری ترجیح نمی‌دهند.
اعتقاد بر این است که استفاده‌ی بیشتر از یک دست نقش مهمی در تکامل انسان دارد. مطالعه‌ای که اخیراً روی شواهد اولیه‌ی راست‌دستی در فسیل‌ها صورت گرفته است، منشأ این خصوصیت را روشن می‌سازد. جالب است بدانید که سرنخ‌ها مربوط به دست‌های باستانی نیست، بلکه در دندان‌ها پیدا شده است.
مدت‌هاست که مشخص شده مغز انسان تقریباً به دو بخش مشابه تقسیم می‌شود. نیمکره‌ی چپ زبان که مهارت‌های حرکتی را کنترل می‌کند و بالعکس، نیمکره‌ی راست مسئول توجه فضایی-بینایی است. درباره‌ی ترجیح دادن مغز ولی یافته‌ها کم است. تسلط بر برخی از فرآیندهای شناختی در یک طرف مغز ویژگی متمایزی در انسان‌هاست و با بهوبد توانایی شناختی ارتباط دارد.
آیا ترجیح یکی از دست‌ها بر دیگری می‌تواند نقشی در جانبی‌سازی (تسلط بیشتر یکی از نیمکره‌های مغز بر عملکردی عصبی) مغز داشته باشد؟ ابزارهای سنگی باستانی که توسط نیاکان اولیه ساخته و استفاده می‌شده‌اند، سرنخ‌هایی را فراهم کرده است.
استفاده از ابزارها
ابزارهای سنگی اولیه‌ای که قدمتشان به ۳.۳ میلیون سال پیش برمی‌گردد، امروزه در کنیا (آفریقا) پیدا شده است. ساختن این ابزارها شاید نیازمند سطح بالایی از مهارت باشد. از آزمایش‌های انجام شده معلوم گشته است که نیمکره‌ی چپ مغز مسئول انجام این فرآیند و چون برای طرح‌ریزی و اجراست در این پروسه فعال می‌باشد.
در همین زمان انسان‌ها با شروع ساخت ابزارآلات نسبت به دیگر گونه‌ها، تمایل پیدا کردند تا از دست راست خود بیشتر استفاده کنند. علت این امر بیشتر به خاطر عملکرد برعکس نیمکره‌های چپ و راست در کنترل اعمال حرکتی بدن است. با این که این ارتباط زیاد سرراست نیست، به نظر می‌آید در بیشتر موارد، ترجیح یکی از دست‌ها و جانبی‌سازی مغز پا به پای هم پیش روند.
پس چرا برای فهمیدن علت این موضوع باید به دنبال استفاده از دندان‌ها بود؟ جواب سوال در کمیابی هماهنگی بین استخوان‌های بازوهای راست و چپ نهفته است که از فسیل‌ها بدست آمده؛ به ویژه آن‌هایی که بیشتر به اجداد اولیه‌ی ما تعلق داشته است.
بیشتر بخوانید: ارتباط بین چپ‌دست بودن و وزن پایین نوزاد حین تولد
بدون تطابق مجموعه‌های راست و چپ، بررسی تفاوت در اندازه و شکل به منظور تعیین اینکه فردی تمایل داشته با کدام یک از دست‌هایش مهارت‌های دستی را تکمیل کند، امکان‌پذیر نیست.
در طرف دیگر قضیه، دندان‌ها در آثار فسیلی نسبتاً به خوبی حفظ می‌شوند و می‌توانند خطوط و خش‌ها را حفظ کنند که این خود آغاز ترجیح یکی از دست‌ها به دیگریست.
در مطالعه‌ای که قبلاً انجام گرفته، محققان این نکته را یادآور شدند که خش‌ها در طرف جلویی دندان‌ها متعلق به نئاندرتال‌های اروپایی بوده است. آن‌ها این فرضیه را مطرح کرده‌اند که این آثار زمانی به وجود آمده‌اند که مواد در یک دست گرفته شده و بین دندان‌های جلویی قرار داده می‌شده و در این حال در دست دیگر ابزار سنگی قرار داشت و گاهی اوقات با این دندان‌ها برخورد می‌کرد.
بیشتر بخوانید: دست غالب، احتمالا در رحم مادر مشخص می‌گردد
این کنش‌ها طی آزمایش‌ها همانندسازی شدند که در آن‌ها شرکت‌کنندگان از محافظ دندان استفاده می‌کردند. این نتایج نشان می‌دهد که خط‌بندی‌های مایل به راست روی دندان‌ها زمانی که مواد با دست چپ فشار داده شده و با دست راست به آن‌ها ضربه وارد می‌شد، به وجود آمده‌اند. بنابراین، خط‌بندی‌های مایل به راست نشانگر خوبی برای راست دست بودن هستند.
موضوع تحقیق جدید – استخوان آرواره‌ی باستانی – قدیمی‌ترین شواهد را برای راست‌دست بودن نوع انسان فراهم آورده است. استخوان فک متعلق به یکی از اولین اجداد انسانی، هوموهابیلیس (Homo habilis) است که حدود ۱.۸ میلیون سال پیش در تانزانیا می‌زیسته. استخوان در Olduvai Gorge شناسایی شده که قدیمی‌ترین آثار باستانی را در جهان به همراه دارد.
علائمِ روی دندان‌ها
نویسنده‌ی این تحقیق تعدادی از خطوط را روی سطح جلویی دندان‌ها یادآور شده است. آن‌ها از میکروسکوپ‌های بسیار قوی و دوربین‌های دیجیتال برای بررسی این خطوط استفاده کرده‌اند، به ویژه طرح موجود در راستای آن‌ها را.
جالب است که تقریباً نصف این خطوط مایل به راست بودند. خطوط مایل به راست به طور ویژه روی چهار دندان جلویی (دندان‌های پیشین چپ و راست، دومین دندان پیشین از سمت راست و دندان نیش راست).
این موضوع باعث شده تا محققان بر این باور باشند که بیشتر این علائم توسط دست راست فرد ایجاد شده است. آن‌ها همچنین پیشنهاد می‌کنند که ۴ دندان مذکور با بسیاری از خطوط مایل به راست، مرکز تمرکز بیشتر فعالیت‌های پردازشی بوده است.
فک هوموهابیلیس به دلیل فراهم نمودن قدیمی‌ترین شواهدِ راست دستی انسان مهم می‌باشد. با این حال این هم مهم است که سطح عمده‌ای از سازمان‌دهی مغز در انسان‌ها حداقل ۱.۸ میلیون سال پیش اتفاق افتاده است.
رشد مغز، ما را برای تسلط به مهارت‌های اولیه‌ی حیاتی قادر می‌سازد؛ مهارت‌هایی مثل همان ساختن ابزارهای سنگی و به صورت بالقوه راه ایجاد و گسترش زبان. بنابراین راست‌دستی چیزی فراتر از یک ترجیح ساده است.
