عمل قلب باز یکی از روش های جراحی برای درمان بیماری های قلبی است. از این روش جراحی به منظور درمان بیماری هایی مثل نقایص قلبی مادرزادی، نارسایی قلبی، انسداد عروق کرونر و … استفاده می شود.
در طی این عمل جراحی، جراح استخوان قفسه سینه را به منظور دسترسی به قلب می شکافد. عمل قلب باز نوعی جراحی تهاجمی است که شامل جراحی بای پس کرونر، پیوند قلب و تعویض دریچه های قلبی است. البته امروزه با روی کار آمدن روش های جدیدتر می توان از شدت خطرات این جراحی کاست.
در ادامه این نوشتار با کمک از دکتر امیر احمدی فوق تخصص جراحی قلب و عروق قصد داریم به جزئیات این روش جراحی بپردازیم؛ با ما همراه باشید.
عمل قلب باز چیست؟
عمل قلب باز به انگلیسی Open-Heart Surgery، نوعی جراحی تهاجمی برای درمان بیماری های و مشکلات قلبی مانند نقایص مادرزادی قلبی، نارسایی قلبی، آریتمی، بیماری های عروق کرونر، آنوریسم و آئورت قلبی است.
جراح قلب پس از بیهوشی بیمار به منظور دسترسی به قلب، قفسه سینه را می شکافد.
انواع روش های عمل قلب باز
عمل قلب باز به دو روش زیر روی پمپ و خارج پمپ انجام می شود که هزینه عمل قلب باز به نسبت نوع روش می تواند متفاوت باشد.
روی پمپ (On-pump)
در این روش، جراح دستگاه بای پس را به قلب و ریه بیمار متصل می کند، تا این دستگاه به طور موقت وظیفه این دو اندام را انجام دهد. در واقع این دستگاه با دور کردن خون از قلب و گردش آن در بدن به طور موقت عملکرد قلب را انجام می دهد، در این شرایط به دلیل جریان نداشتن خون در قلب، جراح به راحتی می تواند قلبی که نمی تپد و خون در آن جریان ندارد را عمل کند. پس از اتمام جراحی، دستگاه بای پس قطع می شود و قلب دوباره شروع به کار عادی خود می کند.
خارج پمپ (Off-pump)
در این روش، دستگاه بای پس خارج از پمپ و روی قلب قرار می گیرد، که در طی جراحی قلب به تپش خود ادامه دهد. از این روش تنها برای جراحی بای پس کرونر استفاده می شود.
عمل قلب باز در چه شرایطی انجام می شود؟
در صورتی که پزشک متخصص تشخیص دهد که بیمار دچار گرفتگی عروق قلبی یا بیماری عروق کرونر شده است، عمل قلب باز که به جراحی بای پس قلب معروف است توصیه می شود.
بیماری عروق کرونر در صورتی اتفاق می افتد که عروق خونی توانایی ارسال خون و اکسیژن به عضلات قلب را نداشته باشند، به مرور زمان در اثر تجمع چربی ها در دیواره رگ های خونی کرونر، تنگ و سفت می شوند که باعث سخت شدن عروق خونی می شود. وقتی که قلب به درستی به عضلات قلب نرسد، احتمال سکته قلبی زیاد است. پزشکان برای درمان این بیماری از عمل قلب باز استفاده می کنند.
سایر دلایل انجام عمل قلب باز عبارتند از:
- جراحی بای پس
- درمان نارسایی قلبی
- پیوند قلب
- درمان نقایص مادرزادی قلب
- درمان آریتمی های قلبی
- درمان بیماری عروق کرونر
- آنژیوپلاستی یا بازکردن عروق قلب
- جایگذاری دستگاه های پزشکی به منظور بهبود عملکرد قلب
- برطرف کردن مشکلاتی که باعث تضعیف عملکرد قلب شده اند
- باز کردن گرفتگی عروق منتهی به قلب
- ترمیم یا تعویض دریچه های قلبی که در جریان خون دچار مشکل شده اند.
چه کسانی نباید عمل قلب باز انجام دهند؟
در صورتی که مشکلات زیر را دارید به هیچ عنوان نباید عمل قلب باز انجام دهید:
- بیمارانی که مبتلا به نارسایی ریوی هستند.
- بیمارانی که نارسایی کلیوی دارند.
- افرادی که کبد آنها به دلیل بیماری و نارسایی عملکرد خوبی ندارد.
- افرادی که قبلا عمل جراحی قلب انجام داده اند و در حین جراحی مشکلاتی ایجاد شده است.
عمل قلب باز چگونه انجام می شود؟
عمل قلب باز یکی از جراحی سنگین است که حدود ۳ الی ۶ ساعت زمان می برد. در طی این جراحی بیمار به طور کامل بیهوش می شود و هیچ گونه دردی را احساس نمی کند. مراحل انجام جراحی قلب باز به شرح زیر است:
- برای انجام این جراحی، جراح پس از بیهوشی بیمار برش های ۸ الی ۱۰ اینچی در قفسه سینه فرد ایجاد می کند.
- به منظور دسترسی به قلب و عروق خونی مربوطه قفسه سینه به طور کامل برش داده می شود.
- دستگاه بای پس به قلب و ریه بیمار متصل می شود تا خون را از قلب دور کند تا جراحی به راحتی انجام شود.
- جراح از عروق خونی سالم برای ایجاد مسیر جدید در اطراف شریان های مسدود شده به وجود می آورد.
- قفسه سینه با سیم بسته می شود و این سیم ها در داخل بدن بیمار باقی می ماند.
- برش اصلی بخیه زده می شود و جراحی تمام می شود.
مراقبت های بعد از عمل قلب باز
دوره بهبودی بعد از عمل قلب باز بین ۶ الی ۱۲ هفته است. بیمار در این دوره موظف به رعایت نکات مراقبتی زیر است:
- رژیم غذایی سالم؛
- داشتن تحرک؛
- مراقبت از محل برش و جای زخم؛
- کنترل فشار خون و کلسترول؛
- حذف یا محدود کردن غذاهای شور، شیرین و چرب؛
- خودداری از ایستادن و نشستن طولانی مدت در یک جا؛
- ترک سیگار و دخانیات؛
- شروع تحرک و پیاده روی آرام؛
- پرهیز از انجام فعالیت بدنی سنگین؛
- استراحت و خواب کافی؛
- خودداری از مصرف نوشیدنی های کافئین دار؛
عوارض عمل قلب باز چیست؟
از آنجا که عمل قلب باز نوعی جراحی تهاجمی است، عوارض احتمالی آن اجتناب ناپذیر است. از جمله این عوارض عبارتند از:
- خونریزی؛
- درد قفسه سینه؛
- ذات الریه؛
- نارسایی ریه و کلیه؛
- تشنج؛
- حمله قلبی؛
- ضعف؛
- مشکلات تنفسی در بیماران دیابتی؛
- از دست دادن حافظه؛
- مرگ؛
- سکته مغزی؛
- لخته شدن خون؛
- عفونت زخم قفسه سینه؛
- ریتم غیر طبیعی قلب؛
توجه: در صورت انتخاب جراح قلب متخصص و متبحر و همچنین رعایت مراقبت های بعد از جراحی احتمال بروز بسیاری از این عوارض اعم از مرگ، نارسایی ریه و کلیه و … به صفر درصد می رسد.
