تعریف
بوتولیسم یک بیماری نادر اما بسیار خطرناک است که عامل آن باکتری به‌نام کلستریدیوم بوتولینوم است.
۳ شکل متعارف بوتولیسم شامل:
بوتولیسم منتقله از غذا
بوتولیسم در اثر زخم
بوتولیسم نوزادان
علائم
بوتولیسم منتقله از غذا
علائم این نوع معمولاً ۱۲تا۳۶ ساعت پس از اینکه سم وارد بدن شد، شروع می‌شوند. این علائم شامل:
- مشکل بلعیدن یا صحبت‌کردن
- خشکی دهان
- ضعف عضلات صورت در هر دو طرف
- دوبینی
- افتادگی پلک‌ها
- مشکلات تنفسی
- حالت تهوع، استفراغ و گرفتگی عضلات شکم
- فلج
بوتولیسم در اثر زخم
بیشتر افرادی که دچار بوتولیسم زخم می‌شوند، افرادی هستند که روزانه چندین بار مواد تزریق می‌کنند، پس اطمینان از اینکه چقدر طول خواهد‌کشید تا علائم ناشی از ورود سم به بدن ظاهر خواهند شد مشکل است. علائم این نوع بوتولیسم شامل:
- مشکل بلعیدن یا صحبت‌کردن
- ضعف عضلات صورت در هر دو طرف
- دوبینی
- افتادگی پلک‌ها
- مشکلات تنفسی
- فلج
بوتولیسم نوزادان
اگر بوتولیسم نوزاد مربوط به غذاهایی مانند عسل باشد، علائم ۱۸الی۳۶ ساعت پس از اینکه سم وارد بدن شد شروع می‌شوند. این علائم شامل:
- یبوست
- حرکات سست به‌دلیل ضعف عضلانی و مشکل در کنترل سر
- گریه ضعیف
- سرازیرشدن آب دهان
- افتادگی پلک‌ها
- خستگی
- مشکل در مکیدن شیر یا غذاخوردن
علائم خاصی همراه با بوتولیسم ظاهر نمی‌شوند. برای مثال، بوتولیسم فشارخون یا ضربان قلب را بالا نمی‌برد و معمولاً موجب تب یا گیجی نمی‌شود.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
اگر مشکوک شدید که دچار بوتولیسم هستید فوراً به پزشک مراجعه کنید. درمان اولیه شانس زنده ماندن را افزایش می‌دهد و خطر عوارض را کاهش می‌دهد. همچنین این کار موجب می‌شود تا مقامات بهداشتی افراد دیگر را از خوردن غذای مسموم منع کنند.
دلایل
بوتولیسم نوزادان
نوزادان پس از مصرف هاگ‌های باکتری دچار بوتولیسم می‌شوند، که بعداً در مجاری گوارشی آنان تقسیم شده و سم تولید می‌کنند. منبع بوتولیسم نوزادان ممکن‌است عسل باشد، اما بیشتر ممکن‌است به‌دلیل قرار گرفتن در معرض خاک آلوده به باکتری باشد.
بوتولیسم منتقله از غذا
منبع این نوع از بوتولیسم اغلب غذاهای کنسروشده‌ی خانگی است که مقدار اسید آن‌ها کم است، مانند لوبیا‌سبز، ذرت و چغندر. هرچند این بیماری از فلفل تند و سیب‌زمینی پخته‌شده نیز انتقال یافته است.
غذای حاوی سم موجب اختلال در عملکرد اعصاب شده و موجب فلج می‌شود.
بوتولیسم در اثر زخم
وقتی باکتری وارد یک زخم می‌شود – که احتمالاً در اثر آسیبی است که فرد متوجه آن نشده- می‌توانند تقسیم شده و سم تولید کنند. این نوع بوتولیسم اغلب در افراد معتاد تزریقی ایجاد می‌شود.
عوارض
چون این سم کنترل عضلات سراسر بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، می‌تواند موجب عوارض بسیاری شود. اولین و خطرناک ترین عارضه ناتوانی فرد در تنفس است، که اصلی ترین علت مرگ در اثر این سم می‌باشد. عوارض دیگر که ممکن‌است نیاز به توانبخشی داشته باشند عبارتند از:
- مشکلات گفتاری
- مشکل در بلع
- ضعف طولانی مدت
- خستگی
- تنفس کوتاه
آزمایش‌ها و تشخیص
برای تشخیص بوتولیسم پزشک عضلات فرد را برای آگاهی از ضعف عضلانی یا فلج، معاینه می‌کند. همچنین پزشک در مورد غذاهای مصرفی فرد در چند روز گذشته نیز پرسش می‌کند.
بررسی خون، مدفوع و استفراغ بیمار برای یافتن شواهدی از سم باکتری ممکن‌است برای تشخیص کمک‌کننده باشند.
درمان و داروها
برای بخی موارد این بیماری پزشک دستگاه گوارش بیمار را از طریق القای استفراغ یا دادن داروهایی برای اجابت مزاج، شستشو می‌دهد. اگر بیمار دچار بوتولیسم زخم باشد پزشک ممکن‌است بافت آلوده را با جراحی خارج کند.
- داروهای ضدسم
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- کمک‌کننده‌های تنفس
- توانبخشی
پیشگیری
از روش‌های مطمئن کنسروکردن استفاده‌کنید تا مطمئن شوید باکتری‌های موجود در غذا نابود شده‌باشند.
- این غذاها را در دمای ۱۲۱ درجه سانتی‌گراد به مدت ۲۰تا۱۰۰ دقیقه بپزید( باتوجه به نوع غذا)
- کنسروها را قبل از مصرف ۱۰دقیقه بجوشانید.
برای پیشگیری از بوتولیسم نوزادان از خوراندن عسل به نوزادان زیر ۱سال خودداری کنید( حتی یک ذره)
برای پیشگیری از بوتولیسم زخم از تزریق مواد مخدر جدداً خودداری کنید.
