۲۸ مارس، مرد ژاپنی ۶۰سالهای برای اولین بار سلولهای بنیادی چندتوانهی القایی را از فردی دیگر دریافت کرده است. پس از معرفی این سلولها در سال ۲۰۰۶ که با اهدای جایزهی نوبل نیز همراه بوده است، این اولین بار است که محققان دست به چنین تجربهای میزنند.
مقالهی مرتبط: شاید سفر در زمان، حداقل در دنیای سلولها امکانپذیر باشد
این جراحی انتظار میرفت راه را برای استفادهی بیشتر از کاربردهای سلولهای بنیادی چندتوانهی القایی (iPS) هموار سازد که تطبیقپذیری سلولهای بنیادی جنینی را بدون مشکلات اخلاقی بعدی آن امکانپذیر میسازد. بانک سلولهای iPS از اهداکنندههای مختلف میتواند پیوند سلولهای بنیادی را آسانتر نماید و هزینهها را نیز کاهش میدهد.
سلولهای iPS با خارج کردن سلولهای بالغ از بدن فرد (برای مثال از پوست)، بازطراحی آنها به حالت جنینی و سپس پرورش آنها به نوعی سلول که برای درمان یک بیماری مفید باشد، به وجود میآیند.
در روشی که اخیراً روی مردی از Hyogo prefecture امتحان شده، سلولهای پوستی اهداکنندهای ناشناس به سلولهای شبکیهای تبدیل گشته و به شبکیهی مردی که از دژنراسیون ماکولای وابسته به سن رنج میبرد منتقل شدند. پزشکان امیدوارند این سلولها از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند که میتواند به نابینایی منجر شود.
در روشی که سپتامبر ۲۰۱۴ در مرکز پزشکی بیمارستان عمومی شهر Kobe اجرا شد، زنی ژاپنی سلولهای شبکیهای را از سلولهای iPS منتقل شده دریافت کرد. پزشکان آنها را از سلولهای پوستی خود بیمار گرفته و سپس بازطراحی کرده بودند. چنین سلولهایی وقتی برای شخص ثانویهای در نظر گرفته شدند ناهنجاریهای ژنتیکی از خود نشان داده و هرگز کاشته نشدند.
تیم تصمیم گرفتند تا مطالعه را دوباره براساس قوانینی تازه طراحی نمایند و هیچ شرکتکنندهی دیگر برای این مطالعهی کلینیکی انتخاب نشد. در فوریهی ۲۰۱۷، گزارش شد که یکی از بیماران شانس بهتری دارد. سلولهای معرفی شده سالم باقی ماندند و بینایی آنطور که انتظار میرود کاهش نیافت.
در روشی که امروزه به کار میرود و در همان بیمارستان و توسط همان جراح اولی، Yasuo Kurimoto، انجام میشود، پزشکان از سلولهای iPSای استفاده میکنند که از سلولهای پوستی گرفته، بازطراحی و ذخیره شده است. وزارت بهداشت ژاپن این مطالعه را تأیید کرده که قرار بوده ۵ بیمار را در اول فوریه ثبتنام نماید.
استفاده از سلول فردی دیگر از لحاظ ژنتیکی کاملاً برای این کار هماهنگ نیست و پس زدن را مطرح میسازد. با این حال Shinya Yamanaka، دانشمند سلولهای بنیادی که جایزهی نوبل را به همین خاطر ازآن خود کرده است و هماکنون ژنهای دخیل در این پروسه نیز به افتخار او، به اسم او نامگذاری شده، مدعیست سلولها باید برای داشتن بیشترین عملکرد، بیشترین شباهت ژنتیکی را داشته باشند.
مقالهی مرتبط: نوبل ۲۰۱۲ پزشکی برای تولید سلولهای بنیادی از هر جای بدن!
یاماناکا بانکی برای سلولهای iPS افتتاح کرده است که تطابق سلولهای اهداکننده و گیرنده را از لحاظ ۳ ژن موسوم به آنتیژنهای لوکوسیتی انسانی (HLAs، پروتئینهای سطح سلولها هستند که در پاسخ ایمنی دخیل میباشند) بررسی میکند. خط سلولی آنها برای پزشکی احیاکننده هماکنون از یک اهداکننده است ولی تا مارس ۲۰۱۸، آنها امیدوارند که این سلولها را با ۵ تا ۱۰ ویژگی HLA تولید نمایند. این میزان جوابگوی نیاز ۳۰ تا ۵۰ درصد مردم ژاپن خواهد بود.
استفاده از این سلولهای آماده مزایایی برای کاربرد آنها در کل جمعیت دارد. این سلولهای بلافاصله در دسترس خواهند بود که در برابر صبر چندماههی بیماران برای سلولهایی از خودشان هم سریعتر و آسانتر است و هم خطراتی را که شاید افراد سالمند با آن رودررو باشند کاهش میدهد.
در نشست خبری، جراح با اعلام این که همه چیز خوب پیش رفته ولی همهچیز را به دنبال کردن سرنوشت سلولهای کاشته شده منوط کرد. او اعلام کرد تا قبل از پایان روش مذکور روی همهی ۵ بیمار، پروسه در سکوت خبری خواهد ماند.