بارداری های پر خطر معمولا در طول دوره ی بارداری و بعد از زایمان, مادر و نوزاد را به مشکلاتی مواجه می کند. در طول این نوع بارداری ها, وضعیت مادر و جنین باید به دفعات متعدد بررسی شود. در این مطلب با “بارداری پر خطر”و نحوه ی رخداد آن آشنا می شویم.
عوامل ایجاد بارداری پر خطر
بارداری پر خطر معمولا نتیجه ی وضعیت سلامت مادر قبل از بارداری است و یا نتیجه ی عوارض بیماری می باشد که قبلا مادر را درگیر کرده و در طول دوره ی بارداری وخیم تر شده است. فاکتور هایی که باعث ایجاد بارداری پر خطر می شوند عبارتند از:
- بالا بودن سن مادر: ریسک های بارداری برای بانوان بالاتر از ۳۵ سال، بیشتر است. با بالا رفتن سن بارداری، تخمک های زن ضعیف و پیر می شوند و احتمال ابتلا به بیماری هایی از قبیل سندروم داون افزایش می یابد.
- روش زندگی: سیگار کشیدن، نوشیدن الکل و مصرف قرص های غیر قانونی بارداری را به خطر می اندازد.
- سابقه ی بیماری: عمل سزارین در زایمان اول، داشتن فرزند نارس و یا نوزاد کم وزن، مرگ نوزاد بعد از تولد و زایمان پیش از موعد ( قبل از ۳۷ هفتگی) بارداری های دوم به بعد را به مخاطره می اندازد. ژنتیک هم نقش قابل توجهی در رخداد این بارداری ها دارد.
- بیماری های مزمن: بیماری های مزمن از قبیل میگرن، دیابت، فشار خون بالا، صرع، کم خونی، عفونت حاد و مشکل روانی اساسی بارداری پر خطر را موجب می شود.
- عوارض بارداری: گاها ممکن است بدون دخالت عوامل مذکور، در طول بارداری مشکلاتی از قبیل اختلال در جفت و رحم به وجود بیاید؛ و یا زیاد بودن مایه آمنیونی (polyhydramnios) و کم بودن آن (oligohydramnios) رشد جنین را مختل کند. علاوه بر این، پاسخ دستگاه ایمنی مادر در مقابل آنتی ژن Rh جنین، در شرایط وخیم، باعث لخته شدن خون جنین می شود.
- بارداری چند قلویی: ریسک بارداری چند تایی به طور معمول بیشتر از ریسک بارداری یک جنین است.
برای داشتن بارداری سالم چه باید کرد؟
بانوانی که به فکر بچه دار شدن هستند و یا مادران بارداری که هم اکنون می خواهند بارداری سالمی داشته باشند، باید به توصیه های زیر توجه کنند.
- مشورت با پزشک: زنان باید قبل از اقدام به بارداری با پزشک خود مشورت کنند. مصرف برخی ویتامین های مورد نیاز برای بارداری، رسیدن به وزن مناسب بارداری و بررسی سابقه ی بیماری ژنتیکی در خانواده از کارهای پزشک است.
- استفاده از تکنولوژی های بارداری (ART): اگر به فکر باردار شدن با ART هستید، دقت کنید که چه تعداد جنین در رحم شما قرار خواهد گرفت. بارداری های چندقلویی، همانطور که گفته شد، ریسک بالاتری از خطر را دارا می باشد.
- رژیم دوره ی بارداری: در طول بارداری مصرف بعضی مواد مثل آهن، اسید فولیک، کلسیم و ویتامین ها افزایش می یابد. برای مقدار دوز مصرفی این مواد خصوصا اگر مبتلا به دیابت هستید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
- افزایش وزن سالم: افزایش وزن به اندازه ی مناسبی در سلامت جنین تاثیر دارد. وزن افزوده شده اگر به میزان مناسب باشد، بعد از زایمان به حال عادی برمی گردد.
- دوری از عوامل پر خطر: قبل از اقدام به بارداری، با پزشک خود صحبت کنید تا زمان مناسب را برای شما در نظر بگیرد که بتوانید مصرف سیگار، الکل و قرص های غیر قانونی را ترک کنید.
تست های مورد نیاز بارداری
برای تشخیص بارداری پر خطر تست های متعددی انجام می شود تا وضعیت سلامت جنین در رحم مشخص شود. بسته به شرایط مادر، پزشک تست های زیر را پیشنهاد می کند:
- فراصوت اختصاصی: عملکرد این نوع عکسبرداری به نوعی است که با استفاده از امواج صوت با فرکانس بالا، تصویری از جنین و رحم بدست می آید و رشد غیرنرمال جنین را نشان می دهد.
- بررسی مایع آمنیونی: در طول این پروسه، مقداری از مایع آمنیون محافظت کننده از جنین توسط سوزنی بیرون کشیده می شود. مایع آمنیونی بعد از ۱۵ هفته بارداری، می تواند اختلالات ژنتیکی موجود در جنین را مشخص کند. لوله های ظریف عصبی نیز در صورت وجود مشکلی در ستون فقرات و مغز و نخاع جنین، پزشک را از وضعیت موجود آگاه می کند.
- نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS) : در طی این پروسه، بعد از هفته دهم تا دوازدهم از جفت نمونه برداری می شود. اینکار بیماری های ژنتیکی جنین را تشخیص می دهد.
- اندازه گیری طول دهانه ی رحم: پزشک با استفاده از عکسبرداری فراصوت طول دهانه ی رحم را اندازه گیری می کند تا احتمال زایمان پیش از موعد را بررسی کند.
- تست های مربوط به آزمایشگاه: پزشک با آزمایش بر روی ترشحات رحم مقدار فیبرونکتین را اندازه می گیرد. فیبرونکتین ماده ای است که بین جدار رحم و کیسه ی رحم قرار دارد و می تواند احتمال زایمان پیش از موعد را اطلاع دهد.
- بررسی بیوفیزیکی جنین: این تست برای سلامت جنین داخل رحم مثل بررسی ضربان قلب با استاده از دستگاه فراصوت انجام می شود.
قابل ذکر است که بعضی از تست های پیش از زایمان، مثل بررسی مایع آمنیونی و نمونه برداری از پرزهای کوریونی می تواند به بارداری آسیب بزند. در کل، تصمیم به انجام این تست ها به خود شما و همسرتان بستگی دارد. لذا قبل از هرکدام از تست ها، در مورد مزیت ها و مضرات آنها با پزشک صحبت کنید.
