با خودشیفتگی یا “نارسیسیسم” بهتر آشنا شوید!

در فرهنگ های قدیم یونانی، نارسیسیسم ^۱ فردی تلقی می شد که عاشق خود است و خود را فردی ایده آل، غیر قابل درک و ماهر در تمام زمینه ها می داند. به طور خلاصه از یک افسانه یونانی روایت شده است که فردی بنام نارسیس  از طرف پادشاه آن زمان مورد بی توجهی قرار گرفت به کنار رود آمد و وقتی برای اولین بار چهره ی خود را در آب دید عاشق خود شد. به عقیده ی دکتر روانشناس، استفان جانسون^۲،  فرد نارسیست تمام احساسات واقعی خود را در برابر اتفاقات ناگوار گذشته دفن کرده و آنها را با احساساتی دروغین و ترمیمی جایگزین کرده است.

مرکز تشخیص و آماری بیماری های روانی^۳ نارسیسیسم را یک اختلال روانی معرفی می کند. این اختلال طیف گسترده ای دارد که از نشانه های خفیف نارسیستی تا خودشیفتگی کامل را شامل می شود. نارسیستی یا همام خودشیفتگی یک بیماری معمول نیست، لذا می توان به بیماری افراد را با ویژگی های زیر پی برد. ویژگی های افراد نارسیست عبارتند از:

• نیاز شدید به مورد توجه و احترام واقع شدن: افراد نارسیست به دلیل اینکه فکر می کنند بسیار خاص و خارق العاده هستند، نیاز دارند تا دیگران به آنها توجه کنند.
• داشتن احساس سروری نسبت به دیگران: آنان گمان می کنند که همیشه بیشتر از دیگران می دانند و بیشتر از دیگران در امورات موفق هستند.
• عدم نشان دادن ضعف: افراد نارسیست به خاطر ترس از طرز تفکر مردم نسبت به خودشان، همیشه سعی دارند خود را شکست ناپذیر و قوی نشان دهند.
• عدم توجه به احساسات دیگران: به گمان آنان، بی توجهی به نیاز ها، خواسته ها و احساسات دیگران، آنان را در معرض توجه قرار می دهد و ابراز احساسات مختلف نوعی ضعف است.
• کلک باز و ریاکاری ماهر: افراد نارسیستی از هر دوز و کلکی استفاده می کنند تا با تجاوز به حقوق دیگران، خود را در صدر توجهات قرار دهند.

علل بروز نارسیسیسم

نارسیسیسم می تواند نشانه ی حوادث ناگوار گذشته و یا دوران کودکی غم انگیز و مشقت بار باشد. افراد نارسیستی یا از یافتن اعتبار و ارزش از نظر دیگران در گذشته عاجز بوده اند و یا در کودکی بیش از حد به آنان توجه می شده است. تربیت نا مناسب توسط والدین، نداشتن حد و حدود در کودکی و به طور کلی، سختگیری و یا آسان گرفتن بیش از حد والدین یکی از دلایل اصلی بروز نارسیسیسم در سنین بالاتر است. توجه نکردن به علایق، استعداد ها و موفقیت های کودک باعث کمبود اعتماد بنفس در کودک شده و در سن بالاتر، به دلیل نیاز به جلب توجه نارسیسیسم بروز می کند. در مقابل، توجه بیش از اندازه و لوس کردن کودک، از ابتدا اعتماد به نفس کاذبی را در وی ایجاد می کند.

افراد نارسیست چگونه فکر می کنند؟

محققان در زمینه ی بررسی طرز فکر نارسیست ها، سوالاتی را تدارک دیده اند که نویسنده ی “نارسیسیسم در یک نگاه”، زری بالارد^۴ از دیدگاه نارسیست ها به آنان پاسخ می دهد.

سوال اول: آیا نارسیست ها می دانند که “نارسیست” هستند و با این وجود خوش حالند؟!

پاسخ: ما واقعا راجع به احساسات دیگران بی توجهیم. ما از وجود خود لذت می بریم و دیگران هم باید به وجود ما افتخار کنند. نارسیست های واقعی هیچگاه هیچ رفتار خود را ناپسند ندانسته و مخالف تغییر اند. اساس زندگی ما بر این است؛ ما هیچ گاه اشتباه نمی کنیم و از تک تک لحظلت زندگی مان لذت می بریم.

سوال دوم: آیا نارسیست ها خوب و بد را از هم تشخیص می دهند؟!

پاسخ: افراد نارسیست به طور ذاتی خوب و بد را تشخیص نمی دهند، بلکه مکانیسم های مخصوصی برای تشخیص خوب و بد دارند چرا که می توانند علت و معمول را تشخیص دهند! به دلیل اینکه تصمیم گیری آنان با یک روش ساده لوحانه انجام می شود، اغلب از مشکلاتی که به وجود می آورند نا آاه اند و یا زیر بار کارهای اشتباه خود نمی روند. به عقیده ی ما، هیچ ذات بدی وجود ندارد؛ فقط بعضی ها به اصول اجتماعی و حقوق دیگران پایبند نیستند و بعضی ها ذاتا “سنگدل”بوده و اهل دلسوزی نیستند و میلی به ابراز احساسات نسبت به دیگران ندارند.

نحوه ی رفتار با نارسیست

برای کنار آمدن با یک نارسیست، تفاوت ها را باید قبول کرد. مسلما افراد شخصیت های متفاوتی دارند و بجای تلاش برای تغییر دادن آنها، بهتر است تفاوت های رفتاری را در نظر گرفته و طبق آن با طرف مقابل ارتباط برقرار کنید.

هیچ وقت سعی نکنید تا نارسیست را تغییر دهید. نارسیسیسم یک بیماری وخیم روانی است که بدست شما درمان نمی شود. فرد نارسیست را شناسایی کنید و مراقب رفتار و گفتار خود باشید. هر عملی که فرد نارسیست انجام می دهد، از احساس نا امنی او منشا می گیرد. نارسیست ها بر خلاف چیزی که تظاهر می کنند، بسیار آسیب پذیر هستند و با زیر سوال بردن دیگران می خواهند تا حس کمبود خود را جبران کنند. اگر فرد نارسیست یکی از اعضای خانواده و یا از دوستان نزدیک شماست، برای آرامش وی از او تعریف کنید و حس امنیت را به او ببخشید تا علائم بیماری اش کاهش یابد.

بجای پرسش از طرز تفکر دیگران، از نارسیست ها راجع به احساسات خودشان سوال کنید. آنان در درون خود به شدت به دانستن نظر دیگران راجع به خود نیازمندند هر چند در ظاهر این نیاز را نشان نمی دهند. دکتر روانشناس  آل برنشتاین ^۵ در این مورد اظهار دارد:

نارسیست ها احمق نیستند؛ آنان بیشتر از احساسات، به نظر و عقاید معتقدند. اگر می خواهید راجع به کاری با نارسیست مشورت کنید، نظر او را نسبت به عکس العمل دیگران بپرسید نه احساسات آنان. نارسیست ها می توانند با تکیه بر عقاید دیگران خود را تغییر دهند.

شما چیزی نیستید که نارسیست ها به آن معتقدند. اجازه ندهید که سخنان آنها اعتماد بنفس شما را تخریب کند و هیچگاه برای اثبات درستی عقیده ی خودتان با آنان بحث نکنید. بحث و مجادله با نارسیست بر سر اثبات نادرستی عقایدشان هیچ نتیجه ای ندارد و فقط آرامش اعصاب شما را بهم می زند. ارزش و احترام و مرز بین عقایدتان را با آنان را نگه دارید.

روابط اجتماعی با نارسیست ها

اساس پایداری یک رابطه حفظ احترام متقابل است؛ لذا روابط ناسالمی که با نارسیست ها شکل می گیرد، توانایی های شما را زیر سوال می برد و اعتماد بنفس شما را تخریب می کند. در حالی که طرف مقابل که از نارسیسیسم رنج می برد، خوشحال تر شده و بیشتر به خود می بالد. تعیین حد و مرز  و خطوط قرمز به هنگام دوستی با این گونه افراد به شدت توصیه می شود. نارسیست ها زمانی که ببینند فرد مقابل به آسانی در برابر حرفشان سر خم می کند، به این کار راغب شده و سعی در شکستن حد و مرز زندگی شما دارند. پس لازم است خطوط قرمز خود را مشخص کنید و قبل از شروع رابطه، آنها را به طرف مقابل توضیح دهید. به طور مثال، زمانی که تصمیم گرفته اید با آنها معاشرت نکنید، نارسیست ها دائما تلاش می کنند تا جلوی شما سبز شده و باعث شوند که حدود خود را بشکنید. به اندازه ای شجاع باشید که هیچکس شما را وادار به این کار نکند.

ترک کردن محل یکی از جالب ترین روش های مقابله با فرد نارسیست است! زمانی که فردی نارسیست در حال تخریب روحیه ی شماست، لازم است که کم نیاورده و با قاطعیت محل مورد نظر را ترک کنید. اگر بخواهید که در مورد این موضوع با آنان بحث کنید، همانطور که گفته شد، بدترین روش را انتخاب می کنید، زیرا با این کار، سکان کشتی تخریب احساساتتان را به دست او می دهید!

در موارد نادر، اگر عاشق یک نارسیست شده اید، باید به طور جدی در مورد قطع رابطه و شروع یک زندگی بهتر فکر کنید. اگر نارسیست یکی از اعضای خانواده ی شماست، بدون ابراز هیچ خشونتی، با رعایت موارد گفته شده فاصله ی خود را با آنان حفظ کنید.

پیوست

 ^{۱. Narcissism}

^{۲. Stephen Johnson}

^۳. DSM

^{۴. Zari Ballard}

^{۵. Al Bernstein}