شکستگی دنده آسیبی شایع بوده که در اثر ترک یا شکستگی یکی از استخوان‌های قفسه سینه ایجاد می‌شود. شایع‌ترین علت این عارضه ترومای قفسه سینه در نتیجه سقوط از ارتفاع، تصادف با وسایل نقلیه یا ضربه به هنگام ورزش است. در این مقاله توضیحات کاملی راجع به مراحل تشخیص تا درمان شکستگی دنده (با دارو، فیزیوتراپی، درمان خانگی و چسب شکستگی دنده) ارائه شده است.
در بیشتر موارد، دنده‌ها صرفا ترک خورده‌اند. ترک خوردگی دنده با وجود دردناک بودن، به اندازه شکستگی آن خطرناک نیست. لبه‌ی ناهموار دنده شکسته‌شده می‌تواند منجر به آسیب عروق اصلی یا اندام‌های داخلی بدن همچون ریه گردد.
شکستگی دنده معمولا طی یک یا دو ماه خودبه‌خود بهبود می‌یابد. کنترل درد در این عارضه از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که تنها در این صورت می‌توان به تنفس عمیق ادامه داده و از عوارض ریوی همچون ذاتالریه جلوگیری کرد.
حتما بخوانید: هنگام شکستگی استخوان چه کاری از دست ما برمی‌آید؟
علائم شکستگی دنده
اگر واقعاً دنده شما شکسته باشد، باید درد با علائم شکستگی دنده زیر ایجاد یا تشدید شود:
- تنفس عمیق
- فشار وارده بر ناحیه آسیب‌دیده
- خم شدن یا پیچاندن بدن
یکی از علائم شکستگی دنده در معاینه این است که از فرد دیگری بخواهید با قرار دادن دو دست خود در مقابل قفسه سینه روی جناغ و پشت روی ستون فقرات بر بدن شما فشار وارد کند. اگر نقطه‌ای روی قفسه سینه به دور از ناحیه‌ای که فشار داده می‌شود درد بگیرد، احتمال شکستگی دنده بیشتر از آسیب‌های اسکلتی عضلانی است.
زمان مراجعه به پزشک
در صورت دشواری تنفس، احساس درد به هنگام تنفس عمیق و بروز لکه در ناحیه دنده‌ها که در نتیجه تروما رخ می‌دهد، به پزشک مراجعه کنید. در شرایط احساس فشار، سنگینی یا درد شدید در مرکز قفسه سینه که بیش از چند دقیقه ادامه یابد و همچنین دردی که از سینه به شانه یا بازو سرایت کند، بلافاصله بایستی به پزشک مراجعه کرد؛ چرا که این نشانه‌ها می‌توانند بر بروز حمله قلبی دلالت داشته باشند.
دلایل شکستگی دنده
در اغلب موارد، شکستگی دنده بر اثر وارد شدن فشار مستقیم (مانند تصادف با وسایل نقلیه، سقوط، سوءاستفاده جنسی از کودکان یا ضربه حین ورزش) صورت می‌گیرد. همچنین دنده‌ها در اثر ترومای مکرر ناشی از ورزش‌هایی همچون گلف، پاروزنی یا سرفه شدید و مزمن نیز ممکن است ترک بردارند.
عوامل خطر شکستگی دنده
عوامل زیر خطر شکستگی دنده‌ها را افزایش می‌دهند:
- پوکی استخوان: ابتلا به این بیماری با کاهش تراکم استخوان‌ها همراه بوده و فرد را مستعد شکستگی استخوان می‌کند.
- ورزش‌هایی که احتمال وارد شدن ضربه در آن‌ها بالاست: ورزش‌هایی همچون فوتبال یا هاکی خطر ترومای سینه و متعاقبا شکستگی را افزایش می‌دهند.
- وجود آسیب سرطانی در ناحیه دنده: این نوع آسیب‌ها استخوان را تضعیف کرده و مستعد شکستگی می‌کنند.
عوارض شکستگی دنده
دنده شکسته‌شده می‌تواند به عروق اصلی و اندام‌های داخلی آسیب وارد کند. با افزایش تعداد دنده‌های شکسته‌شده احتمال این آسیب‌ها نیز افزایش می‌یابد. عوارض این عارضه بسته به این که کدام دنده‌ها درگیر باشند، متنوع است. عوارض احتمالی شامل موارد زیر می‌باشند:
- پارگی و سوراخ‌شدن آئورت: در اثر شکستگی هر یک از سه دنده اول بالایی، انتهای تیز شکستگی ممکن است باعث از هم گسیختگی آئورت یا دیگر عروق اصلی شود.
- گسیختگی ریه: انتهای ناهموار شکستگی دنده‌های میانی، می‌تواند باعث پارگی ریه و خوابیدن آن شود.
- پارگی طحال، کبد یا کلیه‌ها: دو دنده پایینی به دلیل دارا بودن انعطاف‌پذیری بیشتر نسبت به سایر دنده‌ها، به‌ندرت دچار شکستگی می‌شوند؛ اما در صورت شکستگی می‌توانند آسیب جدی به طحال، کبد یا کلیه‌ها وارد سازند.
تشخیص دنده شکسته
طی ارزیابی فیزیکی، پزشک به‌آرامی ناحیه دنده‌ها را فشار می‌دهد؛ همچنین احتمالا به صدای ریه‌ها گوش کرده و حرکات قفسه سینه را حین تنفس بررسی می‌کند. در قدم بعدی، توصیه روش‌های تصویربرداری زیر محتمل است:
- رادیوگرافی اشعه X: در این روش با استفاده از دوز پایین اشعه X، استخوان‌ها مشاهده می‌شوند؛ اما معمولا در آشکارسازی شکستگی‌های تازه، به‌خصوص ترک‌خوردگی استخوان، کارآمد نیست. این نوع تصویربرداری در تشخیص ریه خوابیده نیز موثر است.
- CT اسکن: این روش حتی می‌تواند ترک‌هایی را که با روش اشعه X قابل شناسایی نیستند، تشخیص دهد. مشاهده آسیب‌های وارده به بافت نرم و عروق خونی، در CT اسکن راحت‌تر است. در این تکنولوژی، بازتاب اشعه‌های X از زاویه‌های مختلف دریافت شده و با ترکیب کامپیوتری آن‌ها، تصاویری از برش‌های عرضی ساختارهای داخلی بدن مجسم می‌شود.
- MRI: این روش برای مشاهده بافت‌های نرم و اندام‌های اطراف دنده‌ها، به جهت کسب اطمینان از آسیب یا عدم آسیب آن‌ها استفاده می‌شود. همچنین در تشخیص شکستگی‌های ظریف‌تر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. MRI از آهنربایی قدرتمند و امواج رادیویی، برای تهیه تصویر از برش‌های عرضی مختلف استفاده می‌کند.
- اسکن استخوان: این تکنیک برای مشاهده شکستگی در شرایطی که استخوان پس از ترومای مکرر (از جمله سرفه‌های طولانی) ترک برداشته است، مناسب می‌باشد. طی این روش، مقدار کمی از یک ماده رادیواکتیو به داخل جریان خون تزریق می‌شود. این ماده در استخوان، مخصوصا در نقاط در حال بهبودی، تجمع یافته و توسط اسکنر شناسایی می‌شود.
درمان شکستگی دنده
اغلب شکستگی‌های دنده خودبخود طی ۶ هفته بهبود می‌یابند. فعالیت‌های محدود‌کننده و قرار دادن منظم یخ بر روی ناحیه درگیر، می‌تواند به بهبود شرایط و تسکین درد کمک کرده و به روند درمان شکستگی دنده سرعت بخشد.
اگر آسیب شما جدی‌تر است یا نیاز به درمان بیشتر یا حتی جراحی داشته باشید. برای مثال، اگر انتهای تیز دنده ریه را سوراخ کرده باشد، یک عمل جراحی برای تخلیه‌ی هوا یا خون از قفسه سینه ضرورت می‌یابد.
برای برخی افراد ترمیم شکستگی دنده به طور خود به خود امکان‌پذیر نبوده و باید از صفحات فلزی استفاده شود. البته این گونه موارد بسیار نادر هستند.
دارو برای شکستگی دنده
در صورت احساس درد به هنگام تنفس عمیق، تسکین کافی درد بسیار اهمیت دارد. اگر داروهای خوراکی مثل ایبوپروفن یا استامینوفن به اندازه کافی موثر واقع نشوند، پزشک تزریق بیحسی طولانی‌مدت اطراف عصب‌های ناحیه را پیشنهاد می‌کند.
چسب شکستگی دنده اصطلاحاً به چسب یا پچ لیدوکائین اطلاق می‌گردد. لیدوکائین یک داروی بیحسی است و درک درد برای برای فرد کاهش می‌دهد. بعضی از متخصصان چسب شکستگی دنده را برای تسکین درد پیشنهاد می‌کنند. با این حال، اثربخشی این چسب‌ها آنچنان که شاید هنوز ثابت نشده است.
فیزیوتراپی
با تحت کنترل درآمدن درد قفسه‌سینه، پزشک برای کمک به تنفس بیمار انجام تمرین‌های تنفس عمیق را توصیه می‌کند؛ چرا که تنفس کوتاه، بیمار را در خطر ابتلا به ذاتالریه قرار می‌دهد.
در گذشته، پزشکان از باندهای فشار الاستیک دور قفسه سینه بیمار، برای ثابت و محکم نگه داشتن ناحیه استفاده می‌کردند. از آن جا که این باندها در ناحیه قفسه سینه مانع از انجام تنفس عمیق شده و متعاقبا خطر ذاتالریه را افزایش می‌دهد، برای درمان شکستگی دنده توصیه نمی‌شوند.
درمان خانگی شکستگی دنده
بیشتر شکستگی‌های دنده در عرض حدوداً ۶ هفته خوب می‌شوند. طی این دوران:
- از ورزش کردن فاصله بگیرید تا شرایط ترمیم دنده فراهم شده و از آسیب مجدد جلوگیری شود
- روی ناحیه ضربه دیده یخ بگذارید تا درد تسکین یابد
- نفس‌های عمیق بکشید تا از بروز پنومونی جلوگیری شود. پنومونی یک عفونت ریه است که احتمال بروز آن در موارد شکستگی دنده زیاد می‌شود. شاید پزشک یک وسیله‌ی ساده برای کمک به نفس عمیق به شما بدهد
- چیز تنگی روی قفسه سینه تان نپوشید. هیچ چیز نباید تنفس شما را محدود سازد
مرسی مچکر اتفاقا بنده بدنم گرم نگه داشتم خیلی درد کشیدم الان فهمیدم اشتباه بوده سپاس
با سلام
تشکر از معلومات مفید بود
من دنده ترک برداشته در ساعت اول نفس کشیدن برام سخت بود.
عطسه سرفه درد عمیق دارم.
اکثر مواقع خود بخود ریه ام پر از هوا میشه دست خودم نیست اینکار بطور اتوماتیک انجام میشه.
طول درمان خیلی طولانی است .
با تشکر
سلام من سه روز بيش خوردم به لبه نميكت بهلو محكم خورده بعد درد شديدي داشتم كه عكس كرفتم كفتن نشكسته فقط جند نقطه سياه هست كه بايد سي تي اسكن بشم كه انجام دادم ايا اين نقطه سياه اسيب به ريه يا اعضاي داخلي زده ممنون ميشم راهنمايي كنيد
سلام، حدود پانزده روزه که درد در قسمت پشت دارم که به سر کله ها هم سرایت میکنه، به سمت چپ خم میشم درد بیشتر درد میگیره، هنگام نفس عمیق درد کمی رو احساس میکنم،ژل مینرال ایس زدم کمی بهتر شد ولی صبح که از خواب پا میشم درد سر جاشه، امکان داره دنده ام ترک خورده باشه؟