پارگی پرده‌ی گوش که تحت عنوان سوراخ‌شدگی پرده‌ی تیمپانیک نیز شناخته می‌شود، به وجود سوراخ یا پارگی در بافت نازک جداکننده‌ی مجرای گوش از گوش میانی اطلاق می‌شود. پارگی این پرده می‌تواند منجر به ناشنوایی گردد. هم‌چنین در اثر این عارضه، گوش میانی مستعد انواع آسیب و عفونت‌ها می‌شود. پارگی پرده‌ی گوش معمولاً در عرض چندین هفته بدون درمان بهبود می‌یابد؛ اگرچه گاهی برای بهبود این شرایط، انجام جراحی یا دیگر پروسه‌ها موردنیاز است.
پارگی پرده‌ی گوش: پارگی یا سوراخ‌شدگی پرده‌ی گوش در انتقال صحیح امواج صوتی به گوش میانی اختلال ایجاد کرده و گوش میانی را مستعد ورود عوامل عفونی، آب و دیگر مواد خارجی می‌سازد.
علائم
علائم و نشانه‌های پارگی پرده‌ی گوش شامل موارد زیر می‌باشند:
- درد گوش که به‌سرعت فروکش می‌کند
- نشت مایع شفاف، خونی یا چرکی از گوش
- از دست دادن شنوایی
- زنگ زدن گوش (تینیتوس)
- سرگیجه
- حالت تهوع یا استفراغ ناشی از سرگیجه
زمان مراجعه به پزشک
در صورت تجربه‌ی هر یک از علائم مذکور یا هر نوع درد و ناراحتی در گوش‌ها، باید به پزشک مراجعه کرد. گوش‌های میانی و داخلی دارای مکانیسم‌های ظریف حساس به آسیب و بیماری هستند. از این رو، درمان دقیق و مناسب برای حفظ شنوایی در این شرایط، از اهمیت بالایی برخوردار است.
دلایل
از جمله دلایل پارگی یا سوراخ‌شدگی پرده‌ی گوش، موارد زیر را میتوان نام برد:
- عفونت گوش میانی (اوتیت مدیا): عفونت گوش میانی اغلب منجر به تجمع مایع در این ناحیه می‌شود. فشار ناشی از این تجمع، می‌تواند موجب از هم گسیختگی پرده‌ی گوش شود.
گوش میانی: گوش میانی شامل سه استخوان‌چه می‌باشد: چکشی، سندانی و رکابی. گوش میانی به‌وسیله‌ی پرده‌ی گوش از گوش خارجی جدا شده و توسط لوله‌ی استاش به ناحیه‌ی عقبی گلو و بینی مرتبط می‌گردد. بخشی از گوش داخلی، حلزون گوش نام دارد.
- باروتروما (ترومای فشاری): فشاری که بههنگام خارج شدن فشار هوای گوش میانی و فشار هوای محیط از حالت تعادل بر پرده‌ی گوش اعمال می‌گردد، تحت عنوان باروتروما شناخته می‌شود. در صورت شدید بودن فشار وارده در این شرایط، پارگی پرده‌ی گوش محتمل است. باروتروما اغلب در اثر تغییرات فشار هوا حین مسافرت‌های هوایی رخ می‌دهد. از دیگر عواملی که می‌توانند موجب تغییرات ناگهانی فشار و احتمالاً پارگی پرده‌ی گوش شوند، میتوان به غواصی اسکوبا و ورود مستقیم و شدید هوا به گوش (مثلاً در اثر کیسه‌ی هوای اتومبیل) اشاره کرد.
- صدای‌های بلند یا انفجار (ترومای شنوایی): صدای بلند یا انفجار مانند صدای شلیک گلوله -در اصل، موج صوتی فوق‌قدرتمند- می‌تواند موجب پارگی پرده‌ی گوش شود.
- اشیای خارجی: اشیای کوچکی مانند پنبه‌ی گوش‌پاک‌کن یا سنجاق سر ممکن است منجر به سوراخ‌شدگی یا پارگی پرده‌ی گوش شوند.
- ترومای شدید سر: آسیب شدیدی هم‌چون شکستگی جمجمه می‌تواند باعث تغییر موقعیت یا آسیب ساختارهای گوش داخلی و میانی از جمله پرده‌ی گوش گردد.
عوارض
پرده‌ی گوش (پرده‌ی تیمپانیک) دارای دو نقش اولیه است:
- شنوایی: با برخورد امواج صوتی به پرده‌ی تیمپانیک، این پرده مرتعش می‌شود. این امر اولین مرحله در تبدیل امواج صوتی به تکانه‌های عصبی توسط ساختارهای گوش میانی و داخلی است.
- حفاظت: پرده‌ی گوش به‌عنوان مانع عمل کرده و از گوش میانی در مقابل آب، باکتری‌ها و دیگر مواد خارجی محافظت می‌کند.
عوارض زیر حین بهبودی یا عدم بهبودی پارگی این پرده، محتمل هستند:
- از دست دادن شنوایی: این عارضه معمولاً موقتی بوده و با بهبود پارگی برطرف می‌شود. اندازه و موقعیت پارگی بر میزان از دست دادن شنوایی مؤثر است.
- عفونت گوش میانی (اوتیت میانی): سوراخ‌شدگی پرده‌ی گوش، ورود باکتری‌ها به داخل گوش را میسر می‌کند. در صورت عدم بهبود یا ترمیم، فرد مستعد عفونت‌های مزمن گشته که می‌توانند باعث فقدان دائمی شنوایی شوند.
- کیست گوش میانی (کولستئاتوما): کولستئاتوما نوعی کیست در گوش میانی است که از سلولهای پوستی و دیگر اجرام تشکیل یافته است. اجرام مجرای گوش در حالت طبیعی با کمک موم حفاظتی گوش به سمت گوش خارجی هدایت می‌شوند. در شرایط پارگی پرده، اجرام پوست ممکن است به گوش میانی منتقل شده و کیست ایجاد کنند. کولستئاتوما محیطی مناسب برای باکتری‌ها فراهم کرده و شامل پروتئین‌هایی است که قادر به تخریب استخوان‌های گوش میانی می‌باشند.
پیش‌گیری
با اقدامات زیر میتوان از بروز این عارضه پیش‌گیری کرد:
- درمان عفونت‌های گوش میانی را پی‌گیری کنید. به علائم و نشانه‌های عفونت گوش میانی شامل درد گوش، تب، گرفتگی بینی و کاهش شنوایی توجه داشته باشید. کودکان مبتلا به عفونت گوش میانی، اغلب گوش‌های خود را مالیده یا آن‌ها را می‌کشند. در این شرایط، برای پیش‌گیری از آسیب پرده‌ی گوش، باید تحت معاینه‌ی دقیق پزشک مراقبت‌های اولیه قرار بگیرید.
- از گوش‌های خود حین مسافرت‌های هوایی محافظت کنید. در صورت امکان، هنگام ابتلا به سرماخوردگی یا حساسیت فعالِ توأم با گرفتگی گوش یا بینی، از مسافرت هوایی پرهیز کنید. حین بلند شدن و فرود هواپیما، استفاده از گوش‌گیرهای متعادل‌کننده‌ی فشار توصیه می‌شود. خمیازه کشیدن، جویدن آدامس و اجرای مانور والسالوا -مانوری که با بستن راه‌های هوایی بینی و دهان و کوشش برای بازدم با فشار همراه است- نیز در این ارتباط مؤثر است. هم‌چنین حین صعود و فرود هرگز نخوابید.
- اجسام خارجی را به گوش‌های خود وارد نکنید. هرگز برای خارج کردن جرم اضافی یا سفت‌شده‌ی گوش از گوش‌پاک‌کن، سنجاق کاغذ یا سنجاق سر استفاده نکنید. اجسام مذکور به‌راحتی می‌توانند پرده‌ی گوش را سوراخ یا پاره کنند. به کودکان خود در ارتباط با آسیب‌هایی احتمالی ناشی از وارد کردن اجسام خارجی به گوش، آموزش دهید.
- از صداهای شدید دوری کنید. با استفاده از گوش‌گیرهای حفاظتی یا اِیر‌ماف (محافظ گوش)، از آسیب گوش‌های خود در اماکن پرسروصدا پیش‌گیری کنید.
تشخیص
پزشک خانواده یا متخصص گوش، حلق و بینی (ENT) اغلب قادر به تشخیص پارگی پرده‌ی گوش از طریق معاینه با نوعی ابزار نوری تحت عنوان اتوسکوپ می‌باشد. علاوه بر این، ممکن است برای تعیین علت پارگی یا میزان آسیب، تست‌های دیگری نیز صورت گیرد. این تست‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
- تست‌های آزمایشگاهی: در صورت ترشح و نشت مایع از گوش، پزشک انجام تست آزمایشگاهی یا کشت مایع را به‌منظور بررسی عفونت باکتریایی گوش میانی، توصیه می‌کند.
- تست دیاپازون: دیاپازون وسیله‌ای فلزی با دو چنگک است که با ضربه زدن به آن، امواج صوتی تولید می‌کند. تست‌های ساده‌ای که به کمک این وسیله انجام می‌گیرند، در تشخیص فقدان شنوایی به پزشک کمک می‌کنند. تست دیاپازون هم‌چنین مشخص می‌کند که فقدان شنوایی در اثر آسیب بخش‌های قابل ارتعاش گوش میانی (مانند پرده‌ی گوش) یا آسیب حس‌گرها و اعصاب گوش داخلی و در مواردی هردو این‌ها بوده است.
- تیمپانومتری: تیمپانومتر از وسیله‌ای استفاده می‌کند که به‌منظور اندازه‌گیری پاسخ پرده‌ی گوش به تغییرات خفیف فشار هوا، در داخل مجرای گوش کار گذاشته می‌شود. الگوهای خاصی از پاسخ، نشان‌دهنده‌ی سوراخ‌شدگی پرده‌ی گوش می‌باشند.
- ارزیابی شنوایی: در صورت بی‌نتیجه بودن سایر تست‌ها، پزشک انجام دسته‌ای از تست‌های کاملاً مدرج را پیشنهاد می‌کند. مجموعه‌ی این تست‌ها تحت عنوان ارزیابی شنوایی در اتاقک عایق صوتی انجام گرفته و طی آن‌ها، میزان شنوایی فرد در شدت‌ها و تون‌های مختلف صوتی سنجیده می‌شود.
درمان
بیشتر موارد سوراخ‌شدگی‌های پرده‌ی گوش، بدون درمان طی چندین هفته بهبود می‌یابند. پزشک ممکن است در صورت وجود عفونت، قطره‌های آنتی‌بیوتیک تجویز کند. اگر پارگی خودبه‌خود بهبود نیابد، درمان‌های زیر توصیه می‌گردد:
- دوختن پرده‌ی گوش: اگر پارگی یا سوراخ خودبه‌خود بسته نشود، متخصص ENT آن را می‌دوزد. طی این پروسه، پزشک ENT با اعمال یک ماده‌ی شیمیایی بر لبه‌های پارگی، باعث تحریک رشد شده و سپس لبه‌ها را به هم وصل می‌کند. ممکن است قبل از بسته‌شدن کامل سوراخ، تکرار پروسه‌ی مذکور نیاز باشد.
- جراحی: در صورتی که روش قبلی مؤثر نبوده یا پزشک انجام آن را بی‌فایده تلقی کند، انجام جراحی توصیه می‌گردد. پرکاربردترین پروسه‌ی جراحی در این ارتباط، تیمپانوپلاستی نامیده می‌شود. این پروسه سرپایی است؛ به این معنا که بیمار معمولاً همان روز جراحی به منزل بازمی‌گردد، مگر این که جراحی تحت بی‌هوشی عمومی انجام گیرد.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
پارگی پرده‌ی گوش معمولاً به صورت خودبه‌خود طی چند هفته بهبود می‌یابد. در برخی موارد، بهبودی چندین ماه طول می‌کشد. پزشک حفاظت از گوش با موارد زیر را تا بهبودی کامل، توصیه می‌کند:
- خشک نگه داشتن گوش‌ها: حین حمام کردن، از گوش‌گیر ضدآب سیلیکونی یا پنبه‌ی آغشته به پارافین برای عدم تماس گوش با آب استفاده نمائید.
- از تمیز کردن گوش‌ها خودداری کنید: تا بهبودی کامل پرده‌ی گوش، از این امر اجتناب کنید.
- از دمیدن هوا با فشار به بینی پرهیز کنید: فشار ناشی از این امر می‌تواند به پرده‌ی در حال بهبود، آسیب وارد کند.
