نگاه کلی
لوسمی لنفوئیدی مزمن (CLL) نوعی سرطان خون و مغز استخوان است.
واژه مزمن در لوسمی لنفوئیدی مزمن بیانگر این است که این نوع لوسمی بسیار آهسته‌تر از انواع دیگر پیشرفت می‌کند. واژه لنفوئیدی نیز بیانگر نام سلول‌هایی است که در این بیماری درگیر می‌شوند-گروهی از گلبول‌های سفید که لنفوسیت نام دارند و به دفاع در برابر عفونت کمک می‌کنند.
لوسمی لنفوئیدی مزمن اغلب در افراد مسن شایع است. درمان‌هایی برای کمک به کنترل این بیماری وجود دارند.
علائم
اغلب افراد مبتلا به لوسمی لنفوئیدی مزمن هیچ علامت اولیه‌ای ندارند. افرادی که علائم و نشانه‌هایی دارند، شامل موارد زیر هستند:
- بزرگ شدگی بدون درد گره‌های لنفاوی
- خستگی
- تب
- درد در سمت بالا و چپ شکم، که می‌تواند ناشی از بزرگی طحال باشد
- کاهش وزن
- عرق شبانه
- عفونت‌های مکرر
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
اگر فرد دچار علائم مداوم و نگران کننده شود باید به پزشک مراجعه کند.
دلایل
پزشکان مطمئن نیستند پروسه شروع ایجاد لوسمی لنفوئیدی مزمن چگونه است. چیزی که مشخص است این است که چیزی سبب ایجاد جهش در DNA سلول‌های خونساز می‌شود. این جهش سبب می‌شود تا سلول‌های خونی، لنفوسیت‌هایی غیرطبیعی و ناکارآمد تولید کنند.
علاوه بر ناکارآمدی، این لنفوسیت‌های غیرطبیعی به زندگی و تکثیر ادامه می‌دهند در حالیکه لنفوسیت‌های طبیعی از بین خواهند رفت. لنفوسیت‌های غیرطبیعی در خون و ارگان‌های خاصی تجمع می‌یابند و عوارضی را ایجاد می‌کنند. این سلول‌ها جای سلول‌های سالم را تنگ کرده و در تولید سلول‌های خونی سالم اختلال ایجاد می‌کنند.
پزشکان و محققان در حال پژوهش بر روی مکانیسم دقیق ایجاد لوسمی لنفوئیدی مزمن هستند.
عوامل خطرزا
عواملی که ممکن است خطر لوسمی لنفوئیدی مزمن را افزایش دهند، عبارتنداز:
سن فرد: این بیماری اغلب در افراد مسن رخ می‌دهد. به طور میانگین، سن افرادی که با این بیماری تشخیص داده شده‌اند ۷۰ سال می‌باشد.
نژاد فرد: افراد سفید پوست بیشتر از دیگر نژادها به این بیماری مبتلا می‌شوند.
سابقه خانوادگی سرطان‌های خون و مغز استخوان: سابقه خانوادگی لوسمی لنفوئیدی مزمن و دیگر سرطان‌های خون و مغز استخوان خطر ابتلای فرد را افزایش می‌دهد.
مواجهه با مواد شیمیایی: برخی از علف‌کش‌ها و حشره‌کش‌ها مانند عامل نارنجی که در جنگ ویتنام استفاده شد، با افزایش خطر ابتلا به لوسمی لنفوئیدی مزمن در ارتباط هستند.
عوارض
لوسمی لنفوئیدی مزمن می‌تواند عوارضی مانند موارد زیر را ایجاد کند:
عفونت‌های مکرر: افراد مبتلا به لوسمی لنفوئیدی مزمن دچار عفونت‌های مکرری می‌شوند. در اغلب موارد این عفونت‌ها، عفونت‌های شایع مجاری تنفسی فوقانی و تحتانی هستند. اما برخی موارد ممکن است عفونت بسیار خطرناک‌تر باشد.
تغییر به نوع متهاجم‌تری از سرطان: تعداد اندکی از افراد مبتلا به لوسمی لنفوئیدی مزمن به نوع متهاجم‌تری از سرطان به نام لنفوم منتشر سلول‌های B بزرگ. پزشکان گاهی به این موارد سندرم ریشتر گویند.
خطر بالای ابتلا به دیگر سرطان‌ها: افراد مبتلا به لوسمی لنفوئیدی مزمن خطر بالایی برای ابتلا به دیگر سرطان‌ها شامل سرطان پوست مانند ملانوما و سرطان‌های ریه و مجاری گوارشی را دارند.
مشکلات سیستم ایمنی: موارد اندکی از مبتلایان به لوسمی لنفوئیدی مزمن ممکن است دچار مشکلات سیستم ایمنی شوند که در آن سلول‌های سیستم ایمنی به گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها حمله می‌کنند.
تشخیص
آزمایشات خون
آزمایش‌ها و شیوه‌هایی که برای تشخیص لوسمی لنفوئیدی مزمن شامل آزمایشات خون است که برای موارد زیر طراحی شده‌اند:
شمارش تعداد سلول‌ها در نمونه خون: شمارش کامل خون می‌تواند برای شمارش لنفوسیت‌های موجود در نمونه خونی به کار گرفته شود.
تعیین نوع لنفوسیت‌های درگیر: آزمایشی به نام فلوسیتومتری یا ایمونوتیپینگ می‌تواند به تعیین اینکه آیا افزایش تعداد لنفوسیت‌ها مربوط به لوسمی لنفوئیدی مزمن، یک اختلال خونی دیگر یا عفونت است یا خیر.
اگر فرد به لوسمی لنفوئیدی مزمن مبتلا باشد، فلوسیتومتری می‌تواند به آنالیز سلول‌های لوسمیک کند و مقدار تهاجم آنان را مشخص کند.
آنالیز لنفوسیت‌ها برای ناهنجاری‌های ژنتیکی: تستی به نام FISH کروموزوم‌های داخل لنفوسیت‌های غیرطبیعی را از نظر ناهنجاری بررسی می‌کند. پزشکان گاهی از این اطلاعات برای تعیین پیش آگهی و انتخاب درمان استفاده می‌کنند.
آزمایشات دیگر
در برخی موارد، پزشک آزمایشاتی اضافی برای تشخیص قطعی تجویز می‌کند. این موارد عبارتنداز:
آزمایشات تشخیصی مشخصات سلول‌های لوسمیک برای تعیین پیش آگهی بیماری
نمونه برداری و آسپیراسیون از مغز استخوان
تست‌های تصویربرداری مانند CT اسکن و PET
مرحله بندی
پس از اینکه تشخیص قطعی شد، پزشک مرحله‌ی لوسمی لنفوئیدی مزمن را تعیین خواهد کرد. پزشک با اطلاعاتی که در مورد سرطان فرد دارد، مرحله بیماری وی را تعیین می‌کند-اولیه، میانی یا پیشرفته-که پیشرفت بیماری را نشان می‌دهد.
در کل افراد مبتلا به نوع اولیه نیازی به درمان فوری ندارند. افرادی که در مراحل میانی و پیشرفته هستند باید یکی از گزینه‌های درمانی را فوراً در پیش بگیرند.
درمان
درمان لوسمی لنفوئیدی مزمن به چندین عامل بستگی دارد مانند مرحله سرطان، فرد علائم و نشانه‌ها را دارد یا خیر و ترجیح خود بیمار.
درمان در مراحل اولیه ممکن است ضروری نباشد
افراد مبتلا به لوسمی لنفوئیدی مزمن اولیه به طور معمول نیازی به درمان ندارند. تحقیقات نشان می‌دهند درمان زودهنگام در این افراد تفاوتی در طول عمر آنان نخواهد داشت.
به جای آن که فرد عوارض جانبی و مشکلات درمان زودرس را قبل از نیاز دریافت کند، پزشکان وی را مرتب زیرنظر خواهند داشت و در صورت نیاز به درمان اقدام خواهند کرد.
پزشک برنامه‌ای برای ویزیت فرد تنظیم خواهد کرد و بیمار باید طبق برنامه به پزشک مراجعه کرده و آزمایشات لازم روی وی انجام گیرند.
پژوهشات نشان می‌دهند درمان زودهنگام لوسمی لنفوئیدی مزمن اولیه به جای آن که بیماری را درمان کند، سبب پیشرفت آن می‌گردد.
درمان مراحل میانی و پیشرفته
پزشک با اسفتاده از مرحله سرطان و سلامت کلی فرد، بهترین درمان ممکن را برای وی در نظر خواهد گرفت.
اگر پزشک تشخیص دهد که بیماری فرد در مراحل میانی یا پیشرفته است، ممکن است گزینه‌های درمانی زیر را تجویز کند:
شیمی درمانی: شیمی درمانی یک درمان دارویی می‌باشد که سلول‌های با رشد سریع از جمله سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. داروهای شیمی درمانی می‌توانند به صورت داخل وریدی یا خوراکی استفاده شوند. بسته به وضعیت فرد، پزشک ممکن است یک دارو یا ترکیبی از چند دارو را برای بیمار تجویز کند.
داروهای هدفمند: داروهای هدفمند از خواص ویژه سلول‌های سرطانی بهره برده و آنان را مورد تهاجم قرار می‌دهند.
ایمونوتراپی: در این نوع درمان از سیستم ایمنی بدن برای دفاع در برابر سرطان استفاده می‌شود. ایمونوتراپی شناسایی سلول‌های سرطانی را برای سیستم ایمنی بدن آسان می‌کند تا بهتر بتوانند در مقابل آن بایستند.
پیوند مغز استخوان: در پیوند مغز استخوان که به آن پیوند سلول بنیادی نیز گفته می‌شود، با استفاده از داروهای شیمی درمانی قوی سلول‌های بنیادی تولید کننده‌ی لنفوسیت‌های بیمار از بین می‌روند. سپس سلول‌های بنیادی سالم و بالغ از فرد دهنده به خون بیمار تزریق می‌شوند. این سلول‌ها به مغز استخوان فرد رفته و شروع به ساخت سلول‌های سالم می‌کنند.
با پیشرفت و ایجاد داروهای ترکیبی مؤثرتر، کمتر از پیوند استخوان استفاده می‌شود. گرچه در برخی موارد می‌تواند گزینه مناسبی باشد.
