بگذارید حدس بزنم: شنیدن جمله “باید حرف بزنیم” از رئیس، همسر یا دوست به شما استرس زیادی وارد می‌کند. اگر از اینکه راجع به کارهایی که اشتباه انجام داده‌اید یا خطاهایی که مرتکب شده‌اید، بشنوید متنفرید، پس تنها نیستید. اما خب در این حالت قرار است به حساب شما رسیده شود. ما دوست نداریم مورد انتقاد قرار بگیریم، اما انتقاد سازنده، یکی از ارزش‌مندترین ابزارهایی است که ما برای خودسازی در اختیار داریم.
آزاردهنده بودن انتقاد، دلیلی دارد و توضیح آن به علم عصب‌شناسی ارتباط دارد. در جهت حفظ حیات‌مان، مغزهای ما به گونه‌ای تکامل یافته‌است تا به چیزهای منفی واکنش قوی‌تری نشان بدهد. این طرز تکامل مغز دلیل خوبی دارد: در امان نگه داشتن ما. همانطور که ۲۰۰۰۰ سال پیش، مغز سعی می‌کرد تا شکارچی-گردآورنده‌ها را از قبیله‌های در حال جنگ در امان نگه دارد، مغز شما هم به همان ترتیب به نظر انتقادی از سوی همسر یا رئیس پاسخ می‌دهد.
مقاله مرتبط: واکنش مناسب در برابر انتقادهای مخرب
اما آیا فقط به خاطر این که این نظر منتقدانه آزاردهنده است، همسر شما نباید چنین نظری بدهد؟ و آیا شما هم باید از انتقاد کردن دوری کنید؟
هرگز! اگر شما مقدار کمی تفکر چاشنی اینکار کنید، انتقاد اشکالی ندارد.
مطالعه انجام شده توسط دانشگاه میشیگان نشان می‌دهد که میزان مناسبی از انتقاد سازنده در واقع یکی از بزرگترین فاکتورهای بهبودبخش یک گروه دارای عملکرد مناسب است. و مطالعه‌ای که توسط دکتر جان گاتمن، محقق روابط احساسی، نیز نشان داده است که به میزان زیادی انتقاد به زنده نگه داشتن روابط کمک می‌کند.
هر دو گروه این محققان به نتیجه‌ای یکسان دست یافتند: برای این که یک رابطه یا یک گروه کاری عملکرد خوبی داشته باشد، به ازای هر یک انتقاد یا گفت‌وگوی منفی، پنج یا شش گفت‌وگوی مثبت لازم بود.
انتقاد، زمانی که سازنده باشد، کمک می‌کند تا عملکرد گروه‌ها بهبود یابد و اخلاق انسان‌ها بهتر شود. این کار همچنین موجب می‌شود انسان‌ها به خود بیایند و متوجه بشوند که نمی‌توانند ازخودراضی باشند. اگر افرادی که در تیم شما حضور دارند، کارشان را افتضاح انجام می‌دهند، حق آن‌هاست که از این موضوع آگاه شوند تا بتوانند کارشان را بهبود دهند. و اگر همسر شما به گونه‌ای رفتار می‌کند که آزارتان می‌دهد، لازم است که از این موضوع خبردار شود.
مقاله مرتبط: کمال گرایی چگونه مانع پیشرفت شما می‌شود؟
با در نظر داشتن این مطالعه، در اینجا تعدادی نکته برای انتقاد کردن ارائه می‌دهیم:
در مورد محرک‌هایتان فکر کنید
آیا شما دارید شخص مورد نظرتان را انتقاد می‌کنید زیرا خودتان در حالت روحی بدی قرار دارید یا صرفا برای این که می‌خواهید او را ناراحت کنید؟ بایستید، نفس عمیقی بکشید و قدم بزنید. انتقادی که بر اساس خشم و تحقیر باشد تنها موجب نابودی رابطه می‌شود.
هرگز به فرد مقابلتان حمله نکنید.
به جای حمله به فرد، عمل را انتقاد کنید. تمام سعی‌تان را بکنید تا عمل و خود فرد را از هم جدا کنید. به شخصیت فرد مقابلتان حمله نکنید: بر روی رفتارش تمرکز کنید. این کار موجب می‌َشود تا آن فرد به انتقادتان توجه کند بدون این که حالت تدافعی به خود بگیرد.
در یک زمان واحد تنها یک مورد را انتقاد کنید.
دکتر کلیفور ناس، محققی در دانشگاه استنفورد، دریافت که انسان‌ها در یک زمان واحد تنها تحمل یک نظر منتقدانه را دارند. فقط مهم‌ترین مورد را انتخاب کنید.
