در حال حاضر دانشمندان پزشکی قانونی در حال تحلیل برچسبهای شیمیایی روی DNA (تگها) باقی مانده خون موجود در صحنههای جرم به منظور پیشبینی سن و سایر اطلاعات درباره مظنونین هستند، اما این تکنیک جدید نگرانیها را دربارهی حریم شخصی افزایش میدهد.
یک قطره خون که توسط یک فرد مظنون در صحنه جرم رها شده، گنجینهای برای دانشمندان پزشکی قانونی است. اطلاعات ژنتیکی استخراج شده از این نمونه های بیولوژیکی را می توان با پایگاه های DNA مقایسه کرد تا مشخص گردد آیا توالی DNA نمونه با توالی DNA یک مجرم شناخته شده تطابق دارد یا نه.
برای حفاظت از حریم خصوصی افراد، این تحلیلها که به عنوان اثر انگشت شناخته میشوند معمولاً به بخشهایی از ژنوم که در ایجاد پروتئینها دخیل نیستند محدود میشوند. اما در برخی کشورها محققان امیدوارند که تعداد مظنونان را کاهش دهند تا بتوانند دنبالههای کدگذاری شده خاص را شناسایی کنند که میتوانند به پیشبینی رنگ پوست یا چشم کمک کنند و بزودی دانشمندان ممکن است اطلاعات بیشتری از جمله سن مجرم را ازطریق DNA او بدست آورند.
یک روش جدید قانونی برچسب مواد شیمیایی متصل به DNA را به جای توالیهای ژنتیکی، تجزیه و تحلیل میکند. این مولکولها که میتوانند ژن را روشن و خاموش کنند، در طول عمر خود در فرآیندی به نام متیلاسیون DNA به DNA اضافه میشوند؛ چون الگوی متیلاسیون DNA با افزایش سن تغییر می کند که می توان از طریق آن به سن مظنون پی برد. اما این تکنیک ممکن است ناخواسته مطالب بسیاری را در مورد سلامتی و شیوه زندگی فرد نشان دهد و سوالات قانونی و اخلاقی را مطرح کند که ممکن است خواستار حفاظت از حریم خصوصی جدید باشد. دانشمندان در یک رشته گزارش در شمارهی جولای نشریهی Trending in genetics این اظهار نظر را یادداشت کردهاند.
ژورنال science با دو نفر از نویسندگان، مهسا شبانی و برام بکرت (Bram Bekaert) از دانشگاه لوون بلژیک صحبت کرده است، کسی که میگوید:
وقتی نوبت به دنیای جدید پزشکی قانونی میرسد، ما باید اطمینان حاصل کنیم که ما هیچ مرز اخلاقی را رد نمی کنیم؛ چون میتوانیم بیشتر از آنچه که مردم در حال حاضر فکر می کنند اطلاعات بدست آوریم.
این مصاحبه از لحاظ طول مطلب و وضوح گفتار ویرایش شده است.
سوال: چگونه به استفاده از متیلاسیون DNA در پزشکی قانونی علاقه مند شدید؟
برام بکرت: ما دیدیم که محققان بالینی قادرند تا الگوهای متیلاسیون DNA را به سن فرد ربط دهند و برخی اطلاعات بالینی دیگر را استخراج کنند و شروع به توسعه تست های ساده خود کردیم تا برای اهداف قانونی سن را تخمین بزنیم.
مهسا شبانی: ما متوجه شدیم که این امر در واقع باعث ایجاد مقداری پتانسیل برای استخراج بیشتر اطلاعات شخصی میشود که این موضوع باعث برخی نگرانی های اخلاقی و قانونی گردیده.
سوال: چه نوع اطلاعات شخصی؟
برام بکرت: یک مقاله وجود داشت که به تازگی منتشر شد که در آن دانشمندان پزشکی قانونی که سن را پیش بینی می کردند عملا نشان دادند که میتوانند تعیین کنند آیا افراد مبتلا به سرطان خون مزمن هستند یا خیر. این تنها یک مثال از متیلاسیون است که با ریسک مرگ و میر و سایر انواع آسیبشناسی همراه میباشد.
سوال: آیا مجرمی که DNA اش در صحنه جرم جا مانده است باز هم حق دفاع از اطلاعات شخصی خود را دارد؟
مهسا شبانی: این یکی از سوالاتی بود که ما مطرح کردیم. اگر این روش باعث می شود ما اطلاعات بیشتر و بیشتری استخراج کنیم، چه چیزی باید معیارهای ما باشد؟ چه زمانی باید متوقف کنیم؟ ممکن است این طور استدلال کنید که در این زمینه خاص هرگونه اطلاعاتی که می تواند به شما کمک کند تا تعداد مظنونین را کم کنید و صاحب نمونه ها را پیدا کنید نباید هیچ مشکلی ایجاد کند اما از سوی دیگر مقررات قبلی همیشه نسبت به آنچه که شما میتوانید با نمونه های DNA انجام دهید محدودتر بوده است.
برام بکرت: متیلاسیون DNA ارثی است؛ بنابراین چیزی است که باید آن را در نظر بگیریم، این فقط مربوط به حفظ حریم شخصی فرد نیست. همچنین در مورد پسرش، دخترش یا والدینش یا خواهر و برادرش هم هست.
سوال: در بسیاری از کشورها، مقررات مانع استفاده از نمونههای DNA برای پیشبینی اطلاعات قابلشناسایی مانند مو یا رنگ پوست میشود. چرا این قوانین برای این روش جدید اعمال نمیشوند؟
برام بکرت: ما در واقع به توالیهای DNA نگاه نمیکنیم، بنابراین قانون در مورد این نوع از تکنولوژی صدق نمیکند. ما به ترکیبات شیمیایی در بالای توالی DNA نگاه می کنیم؛ هنوز چیزی درمورد این قضیه در قانون وجود ندارد. در حال حاضر، من فقط می توانم بدون نقض قانون به تمام این نشانه ها نگاه کنم و تعیین اینکه آیا کسی سرطان دارد یا نه، بنابراین این تکنولوژی باید به نوعی تنظیم یا کنترل شود.
سوال: این مقررات به چه شکل هستند؟
برام بکرت: ما می توانیم روش خودمان را به نشانگرهایی که اطلاعاتی درمورد سن فرد به ما می دهند محدود کنیم که حاوی هیچ اطلاعاتی در مورد مسائل پزشکی نباشند. بنابراین نشانگرهایی که با ابتلا به سرطان مرتبط هستند باید کنار گذاشته شوند – این یک راه حل است. مشکل اینجاست که برای اینکه در تعیین سن شما دقت بالایی داشته باشیم به نشانگرهای بیشتری نیاز دارید. رویکرد دوم می تواند محدود کردن اطلاعاتی باشد که یک دانشمند پزشکی قانونی به پلیس و دادگستری می دهد بنابراین شما تنها سن پیش بینی شده را بر اساس مقادیر متیلاسیون نمونه ارائه می دهید. به نظر من این احتمالا بهترین راه حل است.
سوال: گذشته از سن، چه اطلاعات مفید دیگری میتواند متیلاسیون DNA را به دانشمندان قانونی بدهد؟
برام بکرت: از آنجا که متیلاسیون DNA مختص سلول است، ما میتوانیم از الگوها برای مشخص کردن اینکه چه نوع سلولی داریم استفاده کنیم. برای مثال اگر بخواهم مطمئن شوم که لکهای که از یک صحنه جرم بدستآورده ام خون است، میتوانم از الگوهای متیلاسیون DNA استفاده کنم و شما میتوانید این کار را برای انواع ترشحات بدنی و انواع سلولها انجام دهید.
سوال: آیا این تستها در تحقیقات پلیس مورد استفاده قرار میگیرند؟
نه واقعاً، بیشتر آنها هنوز در مرحله تحقیق هستند؛ زیرا زمانی که میخواهید از یک تست پزشکی قانونی استفاده کنید باید تایید شده و معتبر باشد اما آنها خواهند آمد – بدون شک آنها خواهند آمد – چون پلیس واقعاً علاقهمند به این نوع آزمایشها است.
سوال: آیا شما خوشبین هستید که ابزارهای قانونی مفید هستند؟
برام بکرت: من خیلی متقاعد شدهام که این نوع ابزارها هدف خود را دارند ما هر دو از این نوع آزمایشها حمایت میکنیم، باید مطمئن شویم که هیچ مرز اخلاقی را رد نمی کنیم؛ چون ما میتوانیم بیشتری از آنچه که مردم در حال حاضر فکر می کنند اطلاعات بدست آوریم.