صد‌ها هزار سال پیش، نیاکان ما با یک رترو ویروس (ویروس پس گرد) آلوده شدند. امروزه عده‌ای از محققان معتقدند این رترو ویروس‌های باستانی هنوز در ژنوم بعضی از افراد وجود دارند و به آرامی باعث رفتار‌های اعتیاد آور می‌شوند.
گروهی از محققان بین المللی در ژورنال پیشرفت‌ها در آکادمی علوم در ۲۴ سپتامبر یافته‌های خود را این گونه گزارش کردند نشانه‌های ژنتیکی این ویروس HK2 نامیده می‌شود و در افرادی که دارای اعتیاد به مواد هستند، بیشتر از سایر افراد دیده می‌شود. این نشانه ویروس در ژن می‌تواند به ژن‌های اطراف نیز اثر بگذارد و به نوبه‌ی خود باعث تغییراتی در رفتار انسان شود.
رترو ویروس‌ها که شامل HK2 وهمچنین ویروس نقص ایمنی انسان (HIV) می‌باشند، ویروس‌هایی هستند که می‌توانند کد ژنتیکی خود را در DNA سلول میزبان وارد کنند. به نظر می‌رسد نزدیک به ۵ تا ۸ درصد از ژنوم انسانی به ژنوم رترو ویروس‌های باستانی اختصاص یافته است. این ویروس‌ها هزاران سال پیش با آلوده کردن نیاکان‌مان راه ورود به ژنوم انسانی را یافتند.
حتما بخوانید: علت مرگ بیماران مبتلا به ایدز چیست؟
بسیاری از مواقع، نشانه‌های رترو ویروس‌های باستانی تفاوت چندانی بین افراد ندارد. به عبارت دیگر شما و کسی که به طور اتفاقی با آن مواجه می‌شوید، احتمالا دارای نوع و مقدار یکسانی از ژنوم این ویروس‌ها هستید. ولی اثر ویروس HK2 فقط در ۵ تا ۱۰ افراد در سرتاسر جهان دیده می‌شود.
بدین معنی است که در سیر تکاملی، این عفونت ویروسی نسبتا جدید است؛ در نتیجه فرصت گسترش در بین جمعیت‌ها یا حذف به وسیله‌ی انتخاب طبیعی را نداشته است.عبارت “نسبتا جدید” در این زمینه یعنی ژنوم این ویروس‌ها در ژنوم انسان تا زمان یافتن یک فرصت مناسب مخفی است و همچنین در انسان‌های نئاندرتال و دنیسوان نیز (از گونه‌های منقرض شده انسان) حداقل به مدت ۲۵۰,۰۰۰ سال وجود داشته اند.
حتما بخوانید: چرا DNAهای بسیار کمتری از نئاندرتال‌ها در ژن‌های انسان باقی مانده است؟
در کمین بودن عفونت‌های قدیمی
در اولین بخش مطالعه، دو گروه از محققان یکی از دانشگاه آتن یونان و دیگری از دانشگاه آکسفورد U.K برای بررسی، DNA افراد را مورد مطالعه قرار دادند تا ببینند آیا افراد دارای HK2 در ژن‌هایشان دارای گرایش به رفتار‌های اعتیاد آور هستند.
در یونان، محققان ژن مربوط به بیش از ۲۰۰ نفر که دارای HIV بودند و در U.K، به این منظور DNA مربوط به ۱۸۰ نفر از افرادی که دارای ویروس هپاتیت C بودند را آنالیز کردند. هر دو این ویروس‌ها می‌توانند از طریق مصرف دارو‌های داخل وریدی منتقل شوند.
تیم تحقیقاتی یونان به این نتیجه رسیدند که افرادی که از طریق استفاده از دارو‌های داخل وریدی، به HIV آلوده شدند، نسبت به افرادی که از راه‌های دیگری مانند تماس جنسی آلوده شدند، ۲.۵ مرتبه از لحاظ داشتن HK2 در ژنوم‌شان محتمل‌تر هستند. به شکل مشابه در U.K نیز افرادی که مصرف کنندگان مواد بودند یا از طریق مصرف دارو‌های داخل وریدی به هپاتیت C آلوده شدند، نسبت به سایر افراد آلوده، ۳.۶ مرتبه به داشتن HK2 در ژنوم‌شان محتمل‌تر بودند.
از قبل می‌دانستند که افرادی که دارای علائم HK2 در DNA شان هستند، این نشانه‌ها در ژنی به نام RASGRF2 که در ترشح دوپامین در مغز نقش دارد، یافت می‌شوند. دوپامین نوروترنسمیتری است که کاملا با فعالیت‌هایی که باعث احساس رضایت می‌شوند در ارتباط است و در تکرار انجام این فعالیت‌ها نقش دارد. طبق گفته‌ی مرکز سوء مصرف مواد، مواد شیمیایی می‌توانند راهی که مغز از طریق آن باعث تکرار فعالیت‌های خوشایند می‌شود، تغییر دهند. مصرف مواد باعث آزاد شدن مقادیر زیادی از دوپامین در مغز می‌شود.
حتما بخوانید: دوپامین: فراتر از هورمون خوشحالی
در قسمت دوم مطالعه، محققان در پی یافتن پاسخ این سوال بودند که آیا HK2 تاثیری بر ژنوم انسانی دارد. در آزمایشگاه دانشمندان به کمک برش‌های ژنتیکی CRISPR-Cas9، قسمت HK2 را در DNA سلول‌های انسانی که قبلا فاقد آن بودند قرار دادند. به طور اختصاصی، دانشمندان این ژنوم مربوط به ویروس‌های باستانی را در قسمتی ویژه‌ای از DNA انسانی؛ یعنی در ژن RASGRF2 قرار دادند.
آن‌ها به این نتیجه رسیدند که قرار دادن این رترو ویروس‌های باستانی شکل الگویی RASGRF2 را تغییر داد. به عبارت دیگر فرآیندی که طی آن اطلاعات ذخیره شده در DNA برای تولید پروتئین استفاده می‌شود، تغییر کرد.
چون مطالعه‌ی دوم به کمک لوازم آزمایشگاهی انجام گرفت نه در انسان، تاثیری که این یافته در بروز رفتار‌های اعتیاد آور دارد، هنوز کاملا روشن نیست.
آیا مورد هدف قرار دادن ویروس‌های باستانی مداخله‌ی خوبی است؟
Aris Katzourakis محقق ارشد این مطالعه و پروفسور در زمینه‌ی تکامل و ژنومیک در دانشگاه آکسفورد U.K می‌گوید:
در مطالعه جدید برای اولین بار نشان داده شده است که وارد کردن قطعه ویروسی باستانی که در جمعیت دیده می‌شود، دارای تاثیر قابل اندازه گیری و در این مطالعه زیان آور، در بیولوژی است.
Katzourakis توضیح می‌دهد که در قسمت اول مطالعه که محققان مقادیر بالایی از ژنوم ویروسی را در مصرف کنندگان مواد مشاهده کردند، فقط نشان دهنده‌ی یک ارتباط بود؛ ولی در در قسمت دوم مطالعات، تاثیر وارد کردن قطعات ویروسی در تغییر بیولوژی سلول‌ها دیده شد.
Katzourakis همچنین معتقد است، وارد شدن ویروس که هزاران سال پیش اتفاق افتاده است، باعث رفتار‌های اعتیاد آور شده که ما امروزه شاهد آن هستیم. در این مطالعه محققان بیان می‌کنند که شاید از یک جنبه وجود این ویروس برای انسان سودمند بوده است که باعث شده برای مدتی بر بدن غالب شده و از چنگ انتخاب طبیعی فرار کند.
امروزه هدف این گروه‌ها یافتن نحوه تاثیر HK2 بر رفتار‌های اعتیاد آور است که می‌تواند در نهایت منجر به روش‌های بهتر مداخله شود. Katzourakis ادعا می‌کند، اگر بتوانیم دارویی بسازیم که ویروس وارد شده را مورد هدف قرار دهد، می‌توانیم به افراد در بهبودی از اینگونه رفتار‌ها کمک کنیم.
Andrew Xiao پروفسور ژنتیک در بخش مرکز سلول‌های بنیادی دانشگاه Yale که در این مطالعه شرکت نداشته است، می‌گوید:
به نظر من این مطالعه‌ای بسیار گسترده است. طبق این مطالعه نقاط آسیب پذیر بسیاری در ژنوم وجود دارد که می‌توانند در معرض خطر این ویروس‌ها قرار گیرند. محققان نسبت به این قضیه در تردید بودند و برای مدت طولانی اطلاعاتی را در این زمینه گردآوردی کرده اند. من معتقدم ارتباط این رترو ویروس‌های باستانی به بیماری‌ها انسانی کاملا جدید است.
مطالعات بیشتری باید انجام شود. این خود شروع بسیار خوبی برای بسیاری از مطالعات جالب آینده است.
این مقاله در Live Science منتشر شده است.
