پاسخ ایمنی سلولی چیست

مقدمه

در پاسخ ایمنی سلولی ، سلول های سیستم ایمنی سلول های بدن که با ویروس آلوده شده اند یا سلول های سرطانی را از بین می برند. این توانایی به سلول های T کشنده یا cytotoxic برمیگردد. این سلول ها حاوی پروتئینی به نام پرفورین هستند که بر روی سلول های هدف آزاد می کنند. این پرفورین ها سوراخ هایی در سطح سلول هدف ایجاد کرده و از این طریق سلول ها را می شکند.

انواع سلول های T

ایمنی سلولی به واسطه لنفوسیت های T که سلول های T نیز نامیده می شوند، انجام می شود. نام این سلول ها به ارگانی که در آن تولید شده اند اشاره دارد : تیموس . سلول های T آنتی بادی تولید نمی کنند. این سلول ها حاوی رسپتور های آنتی ژنی هستند که از لحاظ ساختاری با آنتی بادی ها مرتبط است. این ساختارها به شناسایی آنتی ژن ها تنها در شکل پپتید های عرضه شده در سطح سلول های عرضه کننده آنتی ژن کمک می کند.

سلول های T انواع مختلفی دارند:

• سلول های T بکر (naive) : این سلول ها آنتی ژن ها را شناسایی کرده و در اندام های لنفاوی محیطی (ثانویه) فعال می شوند. این سلول ها در این اندام ها به طور طبیعی در حال گردش هستند ، و ممکن است با آنتی ژن های عرضه شده توسط سلول های عرضه کننده آنتی ژن مواجه شوند. این لنفوسیت ها ی T بکر درون اندام های لنفاوی تخصص یافته گردش می کنند و به طور موقت با بسیاری از سلول های دندریتیک میانکنش می دهند و زمانی که این لنفوسیت ها ، آنتی ژنی را که گیرنده اختصاصی اش دارا هستند پیدا می کنند ، متوقف می شوند و تماس بین سلول های T و APC های عرضه کننده آنتی ژن مربوطه پایدار می شود و برنامه فعال شدن سلول T آغاز می شود. شناسایی آنتی ژن به همراه سایر محرک ها ی فعال کننده ، پاسخ های متعددی را در سلول های T القا می کنند که شامل ترشح سایتوکاین ها ، تکثیر و تمایز سلول های T بکر به لنفوسیت های اجرایی (effector) و خاطره ای ؛(memory) می باشد. سلول های effector شامل سلول های T helper و سلول های T سایتوتوکسیک یا کشنده هستند.
• سلول های T کمکی (Helper) : این سلول ها که با بیان مارکرهای CD4 در سطح خود شناسایی می شوند ، در پاسخ به آنتی ژن ها پروتئین هایی به نام سایتوکاین ها ترشح می کنند. نقش این سایتوکاین ها کمک به تکثیر و تمایز خود سلول های T و همچنین سلول های دیگری شامل سلول های B ، ماکروفاژها و سایر لوکوسیت ها
• سلول های T کشنده (cytotoxic) : که با بیان مارکر های CD8 در سطح خود شناسایی می شوند ، سلول هایی که آنتی ژن بیگانه تولید می کنند را از بین می برند ؛ مثل سلول های آلوده شده با ویروس و  سایر میکروب های درون سلولی
• سلول های T خاطره : این سلول ها گروه بزرگی از سلول های T هستند که به سرعت به آنتی ژن پاسخ داده و به سلول های اجرایی تمایز می یابند تا آنتی ژن را از بین ببرند.
• سلول های T تنظیمی (regulatory) : عملکرد آنها مهار پاسخ ایمنی و کاهش التهاب است. نقش عمده آنها سرکوب ایمنی به واسطه سلول T با توقف یک واکنش ایمنی است.

پاسخ ایمنی سلولی

پاسخ ایمنی سلولی در دو مرحله یا فاز صورت می گیرد. در مرحله اول که فاز فعال سازی نام دارد، سلول های T کشنده که رسپتور های T مناسب دارند فعال می شوند و برای تقسیم مکرر تحریک می شوند. طی مرحله دوم یا فاز اجرایی (effector phase) این سلول های T‌ کشنده فعال شده با سلول های هدف مواجه شده و این سلول ها را از بین می برند.

فاز فعال شدن (The Activation Phase) : این مرحله زمانی شروع می شود که سلول های عرضه کننده آنتی ژن (APC) میزبان با آنتی ژن بیگانه مثل ویروس مهاجم مواجه می شود. لیزوزومی که حاوی آنزیم های تجزیه کننده است با فاگوزوم ترکیب می شود تا آنتی ژن پردازش شود. آنتی ژن پردازش شده به پروتئین های MHC کلاس II متصل شده و در سطح سلول APC‌ عرضه می شوند.

این آنتی ژن مهاجم مثل ویروس به سایر سلول های بدن نیز حمله می کند. درون این سلول ها ، آنتی ژن پردازش شده و به پروتئین MHC کلاس I متصل می شود و در سطح سلول عرضه می شود

یک سلول T کمکی آنتی ژن عرضه شده روی سلول APC را شناسایی کرده و به پپتتید آنتی ژنیک متصل به MHC-II متصل می شود . T کمکی فعال شده مواد شیمیایی مثل IL-2 و اینترفرون گاما

فاز اجرایی ( The effector phase) : زمانی آغاز می شود که سلول T کشنده فعال شده توسط IL-2 برای تکثیر تحریک می شود ، پپتید آنتی ژنیک متصل به MHC-I را شناسایی می کند.