کودک شما نمی‌تواند آرام و قرار بگیرد؟ بدون وقفه صحبت میکند؟ آیا یک کودک پر انرژی است یا مبتلا به ADHD است؟
بیش فعالی فقط یکی از نشانه‌های ADHD است. کودکانی که به نظر می‌رسد ADHD دارند، همیشه در حال حرکت هستند. ممکن است بیش از حد فعال باشند بطوری که قادر به کنترل آن نیستند.
کودکانی که بیش از حد فعال هستند احتمالاً تحریک پذیر‌تر نیز هستند. آن‌ها ممکن است مکالمات را قطع کنند و با بی صبری خارج از نوبت وارد بازی شوند.
همچنین ممکن است دچار مشکل توجه شوند. این مسائل زندگی، مدرسه و رفتار کودک در خانه را تحت تاثیر قرار میدهد.
ADHD شایع‌ترین اختلال روانی در کودکان است و در پسران رایج‌تر از دختران می‌باشد. این اختلال معمولا در سال‌های اولیه تحصیل، زمانی که کودک شروع به مدرسه رفتن میکند، کشف می‌شود.
بزرگسالان مبتلا به ADHD ممکن است مشکل مدیریت زمان، سازماندهی، هدفمندی و مدیریت شغل داشته باشند. آن‌ها ممکن است در روابط با دیگران، حفظ عزت نفس دچار مشکل شده و در نهایت درگیر اعتیاد شوند.
علل ADHD
هیچ کس نمی‌داند دقیقا چه چیزی باعث اختلال ADHD می‌شود، اما بعضی موارد مشخصاً نقش مهمی دارند:
وراثت: ADHD معمولاً نوعی بیماری خانواد‌گی است. اگر پدر و مادر ADHD داشته باشند، بیش از ۵۰٪ احتمال دارد که کودک آن‌ها نیزاین اختلال را داشته باشد. اگر یک برادر یا خواهر بزرگترش مبتلا به اختلال باشد، کودک با احتمال بیش از ۳۰٪ درگیر اختلال خواهد شد. در واقع ADHD یکی از اختلالات روانی است که بسیار تحت تاثیر وراثت قرار می‌گیرد.
عدم تعادل مواد شیمیایی: مواد شیمیایی در مغز افراد مبتلا به ADHD ممکن است در تعادل نباشد. مطالعات نشان میدهد که انتقال دهنده‌های عصبی، در کودکان و بزرگسالان مبتلا به ADHD فعالیت کاملاً یکسانی ندارند. همچنین عملکرد برخی از مسیر‌های عصبی نیز متفاوت بنظر می‌رسد. تغییرات غلظت دوپامین مغز در ایجاد این اختلال ممکن است نقش داشته باشد. این ماده پیام عصبی را بین اعصاب مغز منتقل میکند و با حرکت، خواب، خلق و خو، توجه و یادگیری مرتبط است.
تغییرات مغز: نتایج مطالعات نشان میدهد، مناطقی از مغز که توجه را کنترل می‌کنند در کودکان مبتلا به ADHD کمتر فعال هستند. برخی از قسمت‌های مغز ممکن است در کودکان مبتلا به ADHD کمتر فعال یا کوچکتر از افراد بدون اختلال باشند.
تغذیه بد، عفونت، سیگار کشیدن، نوشیدن و مصرف مواد در دوران بارداری. این موارد می‌توانند بر رشد مغز کودک اثر بگذارند، همچنین قرار گرفتن در معرض سرب، PCB ها یا سموم دفع آفات نیز ممکن است نقش مهمی داشته باشد.
مشکلات بارداری: در نوزادان متولد شده با وزن کم هنگام تولد، زودرس و یا نوزادان مادرانی که حاملگی‌های دشوار داشته‌اند، خطر ابتلا به ADHD بالا‌تراست.
آسیب مغزی یا اختلال مغزی: آسیب به بخش جلوی مغز، لوب فرونتال، می‌تواند مشکلاتی در رابطه با کنترل تحریکات و احساسات ایجاد کند.
مواردی که عدم تاثیر آن‌ها بر ADHD به اثبات رسیده است:
تلویزیون یا بازی‌های کامپیوتری: هیچ مدرکی مبنی بر اینکه تلویزیون یا بازی‌های کامپیوتری باعث ADHD می‌شود، وجود ندارد. اگر چه تحقیقات نشان داده است که دانش آموزان مدرسه‌ای که بیشتر وقت خود را در مقابل صفحه نمایش صرف می‌کنند، مشکلات بیشتری را تجربه می‌کنند. در این تئوری تحریک ناشی از تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری باعث می‌شود توجه کردن برای کودکان دشوار‌تر شود. اما محققان معتقد‌اند مدت زمانی که در برابر صفحه نمایش سپری می‌شود، به تنهایی نمی‌تواند ADHD را توجیه نماید.
قند و شکر :اعلب والدین قند و شکر را عامل ADHD فرزند خود می‌دانند اما این فرض درست نیست، تعداد زیادی از مطالعات قادر به نشان دادن تغییرات رفتاری ناشی از مصرف قند در کودکان نیستند.
تربیت نامناسب: علائم ADHD ممکن است با رفتارهای عصیانگرانه، یا رفتار بد اشتباه گرفته شود، پس اینکه ما والدین را در این رفتار‌ها مقصر بدانیم دور از انتظار نیست. اما با توجه به تحقیقات، هیچ رابطه‌ی مستحکمی مبنی بر تربیت نامناسب و ADHD وجود ندارد.
رژیم غذایی: هرچند در گذشته عقیده بر این بود که آلرژی‌های غذایی یا حساسیت به غذا‌ها باعث ADHD می‌شود، اما امروزه این فرض به شدت رد می‌شود.
علائم ADHD در کودکان به سه دسته تقسیم می‌شود:
بی توجهی:
کودک مبتلا به ADHD:
به راحتی حواسش پرت می‌شود
دستورالعمل‌ها را دنبال نمی‌کند و یا کارها را به اتمام نمی‌رساند.
بنظر نمی‌رسد که به حرف‌های شما گوش کند.
توجهی نمی‌کند و اشتباهاتی از روی بی دقتی انجام میدهد.
فعالیت‌های روزانه را فراموش میکند.
مشکلاتی در زمینه مدیریت وظایف روزانه دارد.
دوست ندارد کارهایی را انجام دهد که نیاز به نشستن دارند.
اغلب چیزها را گم میکند.
علاقه به خیال پردازی دارند.
بیش فعالی
اغلب در هنگام نشستن سر و صدا و بی قراری می‌کنند.
بی سر و صدا بازی کردن برایشان مشکل است.
همیشه در حال حرکت هستند، مانند راه رفتن یا بالا رفتن از چیزی (در نوجوانان و بزرگسالان، این بیشتر به عنوان بی قراری
توصیف می‌شود).
بیش از حد حرف می‌زنند.
همواره «در حال حرکت» هستند مثل اینکه «یک موتور درونی دارند.»
تحریک پذیری
به سختی می‌تواند منتظر بماند.
رفتارهای کنشی داشته و سخن دیگران را قطع می‌کنند.
یافته‌های فیزیکی کاملا منطبقی بر ADHD یافت نشده است.
در بررسی وضعیت روحی به موارد زیر توجه داشته باشید:
ظاهر: شرکت در قرار ملاقات‌ها و ادامه آن بعلت بیش فعالی و ناتوانی در تمرکز برای مبتلایان به ADHD دشوار است، کودکان بیش فعال بی قرار و تحریک پذیر‌اند و نمی‌توانند یکجا بنشینند یا ممکن است شروع به دویدن در اطراف مطب کنند. بزرگسالان مبتلا به ADHD نمی‌توانند تمرکز کنند، بی قرار و فراموشکار هستند.
روحیه و خلق و خو: روحیه‌ی قابل قبول و مناسبی دارند که احتمالاً بالا هم باشد ولی نباید بیش از حد سرخوش باشند، خلق و خوی نرمالی دارند، بجز زمان‌هایی که اعتماد بنفس شان کم می‌شود، روحیه و خلق و خو معمولاً تحت تاثیر ADHD قرار نمی‌گیرد، هر چند زود رنجی می‌تواند با ADHD، همراه باشد.
فرایندهای گفتاری / تفکر: گفتار نرمال است مگر اینکه فرد تحت تاثیر عوامل تحریک کننده قرار بگیرد، فرآیند‌های فکری معمولاً وابسته به هدف هستند، ولی گاهاً تمرکز بر روی موضوع صحبت می‌تواند دشوار باشد، گفتگوها نباید مسابقه‌ی فکر باشد یا نشانه‌ای از افکار تحمیل شده دیده شود همچنین فرد نباید مجبور به صحبت کردن شود. این علائم بیشتر در در حالت‌های مانیک (اختلال دو قطبی) دیده می‌شود.
هذیان‌ها یا توهم : نشانه‌ای از آن وجود ندارد.
محتوای اندیشه / خودکشی: محتوا صحبت باید طبیعی باشد، بدون هیچگونه شواهدی از خودکشی / آسیب به خود یا علائم روانی.
ادراک: تمرکز و ذخیره سازی در حافظه کوتاه مدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد. بیماران مبتلا به ADHD ممکن است با مشکل محاسبات و پردازش اطلاعات مواجه شوند. جهت گیری، حافظه بلند مدت یا تفکر انتزاعی نباید تحت تاثیر قرار گیرد.
ADHD معمولاً با تعدادی از تشخیص‌های‌های بالینی دیگر همراه است. بیش از نیمی از کودکان مبتلا به ADHD به اختلال ذهنی دیگری مبتلا هستند یا در معرض سایر مشکلات، مانند درگیری با دوستان یا ایجاد دردسر در مدرسه قرار می‌گیرند.
مطالعات نشان داده است که بسیاری از افراد همزمان مبتلا به ADHD و شخصیت ضد اجتماعی هستند. این افراد در معرض خطر بیشتری برای انجام رفتاری که منجر به آسیب به خود می‌شود، قرار دارند. ADHD همچنین می‌تواند با رفتارهای سادیسمی مرتبط باشد. مبتلایان به این عارضه بیشتر در معرض اعتیاد به تنباکو، الکل یا ماری‌جوانا قرار دارند.
بعضی از افراد همزمان مبتلا به هر دو اختلال ADHD و اوتیسم هستند. علائمADHD و اختلال دوقطبی می‌توانند کاملاً باهم مرتبط باشد. بیماران مبتلا به ADHD و یا دو قطبی باید از نظر ابتلا به هر دو بیماری مورد ارزیابی قرار بگیرند.
مطالعات آزمایشگاهی
تشخیص ADHD وابسته به ارزیابی‌های بالینی است، هیچ تست آزمایشگاهی‌ای وجود ندارد که از آن برای اثبات تشخیص ADHD استفاده کرد.
شیوع ADHD در میان پسران و دختران
بسیاری از افراد به اشتباه فکر می‌کنند ADHD یک مشکل مردانه است. سیلورمن می‌گوید، در حال حاضر، احتمال ابتلای پسران به این بیماری دو برابر دختران است. اما با مطالعات بیشتر این اعداد ممکن است، شروع به تغییر کنند. دختران مبتلا به ADHD علائم بی توجهی را نسبت به بیش فعالی بیشتر نشان می‌دهند، در نتیجه تشخیص آن مشکل‌تر است.
انواع ADHD
هنگامی که بحث از ADHD می‌شود یک نوع تشخیص و درمان برای همه مناسب نیست. انجمن روانپزشکی آمریکا سه نوع مختلف ADHD را معرفی میکند. که هر کدام از آن‌ها علائم مختلفی دارند و درمان بر اساس آن علائم است.
نوع کم توجهی
فرد مبتلا به این نوع از ADHD، باید حداقل ۶ مورد از این ۹ علامت و چند مورد از علائم نوع بیش فعالی- تحریک پذیری را داشته باشد:
عدم توجه به جزئیات
اشتباهات زیاد از روی بی‌توجهی
عدم توانایی تمرکز بر روی کارها
عدم توجه به صحبت دیگران
عدم توانایی پیگیری و یا درک دستورالعمل‌ها
اجتناب از وظایفی که نیاز به تلاش فراوان دارند.
عدم تمرکز حواس
فراموش کاری
از دست دادن چیزهایی که برای تکمیل وظایف مورد نیاز است.
نوع بیش فعال- تحریک پذیر
برای تشخیص این نوع ازADHD، فرد باید حداقل ۶ مورد از این ۹ علامت ذکر شده را داشته باشد و تنها چند مورد از نشانه‌های نوع بی توجهی را نشان دهد:
بی نظمی
پیچ و تاب می‌خورند.
متناوباً هنگامی که نشسته‌اند از جای خود بلند می‌شوند.
در زمان یا جای نامناسب شروع به راه رفتن و دویدن می‌کنند
مشکل در بازی بی سر و صدا
صحبت کردن بیش از حد
قطع کردن صحبت دیگران
اغلب در حال حرکت هستند، مثل اینکه یک موتور درونی دارند.
نوع ترکیبی
این نوع از ADHD شایع ترین نوع آن محسوب می‌شود. افراد مبتلا به آن دارای علائم هر دو نوع ذکر شده را دارند.
تشخیص
پزشکان رفتارهایی را بررسی می‌کنند، که متناسب با سن شخص نیستند و تاثیر منفی بر توانایی فرد برای کار در خانه، در محیط اجتماعی و یا در محل کار دارند. آن‌ها همچنین فرد را از نظر نشانه‌های ذکر شده به مدت شش ماه بررسی می‌کنند. برای تشخیص ADHDفرد حداقل باید شش مورد از موارد بالا را در خانه، مدرسه و … نشان دهد.
ADHD تا چه میزان شایع است؟
پاسخ به این سوال تا حدودی دشوار است، زیرا محققان از تکنیک‌های مختلفی برای پاسخ به این سوال استفاده می‌کنند.
گزارش‌های مختلف حاکی از این است که ۵ تا ۸ درصد کودکان در سنین مدرسه این اختلال را دارند. بعضی از پزشکان ممکن است به کودکانی که سایر مشکلات آموزشی یا رفتاری یا ذهنی را دارند، برچسب ADHD بزنند. در حالی که بسیاری از کودکان مبتلا به این اختلال تشخیص داده نمی‌شوند.
بعنوان والدین یک کودک مبتلا به ADHD شما چه کارهایی می‌توانید انجام دهید؟
والدین کودکان مبتلا به ADHD اغلب از فرزندان خود بخاطر رفتارشان انتقاد می‌کنند، ولی قدردانی از کودک و تشویق او بخاطر رفتارهای مثبتش، مفیدتر خواهد بود. با انجام کار‌های زیر می‌توانید کودک را از شرایطی که رفتارهای ناهنجار انجام دهد، دور کنید:
انتظارات، جهت‌ها و محدودیت‌ها را کاملا واضح، برای کودک بیان کنید. کودکان مبتلا به ADHD باید دقیقا بدانند که دیگران از آن‌ها چه انتظاراتی دارند.
ایجاد یک سیستم نظارتی موثر به کودک کمک میکند یاد بگیرد که انجام رفتار ناهنجار، تنبیه به دنبال خواهد داشت.
ایجاد یک طرح تغییر رفتار، برای تغییر رفتارهای مشکوک، که کارها و مسئولیت‌های فرزندتان را دنبال میکند و همچنین پاداش بالقوه برای رفتار مثبت می‌توانند ابزار مفیدی باشند.
کودکان مبتلا به ADHD ممکن است نیاز به کمک برای سازماندهی وقت و وسایل خود داشته باشند.
بسیاری از افراد مبتلا به ADHD زندگی موفق، شاد و کاملی را سپری می‌کنند. درمان، واقعا کمک کننده است. مسئله مهم اینست که به علائم توجه کنید و بطور منظم به پزشک خود مراجعه کنید. گاهاً داروها و درمان‌هایی که زمانی موثر بوده‌اند، کارایی خود را از دست می‌دهند. پس ممکن است لازم باشد برنامه درمان تغییر کند. برای بسیاری از افراد، نشانه‌های ADHD در اوایل بزرگسالی بهبود می‌یابند، و برخی می‌توانند درمان را متوقف کنند.
درمان ADHD
بسیاری از علائم ADHD را می‌توان با دارو و درمان کنترل کرد.
دارو: دارو درمانی بخش مهمی از درمان ADHD را تشکیل میدهد. پزشکان می‌توانند انواع بسیاری از داروها را برای کنترل نشانه‌های این اختلال انتخاب کنند. پزشک و بیمار با هم کار خواهند کرد تا بدانند که چه داروهایی، با چه دوزی و با چه برنامه‌ای مناسب است. ممکن است پیدا کردن بهترین ترکیب، زمان بر باشد.
مواردی که به طور گسترده‌ای برای درمان ADHD مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
داروهای محرک: از این دسته از داروها به مدت چند دهه برای درمان ADHD استفاده می‌شد. این داروها به افراد کمک می‌کنند افکارشان را متمرکز کرده و حواس پرتی‌ها را نادیده بگیرند. داروهای محرک در ۷۰ تا ۸۰ درصد افراد موثر هستند. این داروها در درمان ADHD خفیف و شدید کاربرد دارد و برای کودکان و نوجوانان و یا بزرگسالانی که اوقات سختی را در مدرسه یا محیط کار سپری می‌کنند، مفید هستند. بعضی از داروهای محرک برای استفاده در کودکان بالای ۳ سال مورد تایید هستند، از بقیه داروهای محرک در کودکان بالای ۶ سال استفاده می‌شود.
آمفتامین (Adzenys XR ODT, Dyanavel)
دکس متیل فنیدات (Focalin)
دکستروآمفتامین (Adderall, Dexedrine)
لیسدکس آمفتامین (Vyvanse)
متیل فنیدات (Aptensio, Cotempla, Concerta, Daytrana, Jornay, PM, Metadate, Methylin, Quillivant, Ritalin)
غیر محرک: در مواردی که داروهای محرک اثر بخش نیستند و یا عوارض جانبی ناخوشایندی ایجاد می‌کنند، داروهای غیر محرک ممکن است کمک کننده باشد. این داروها می توانند نشانه‌هایی مثل عدم تمرکز و ناتوانی کنترل تحریکات را بهبود ببخشند. داروهای محرک برای همه افراد مبتلا به ADHD کاربرد ندارند. و ممکن است برای افراد بالای ۶ سال تجویز شوند. داروهای غیر محرک شامل موارد زیر می‌باشند:
آتوموکتین (Strattera)
کلونیدین (Kapvay)
گانفاسین (Intuniv)
داروهای ضد افسردگی: افراد مبتلا به ADHD اغلب از افسردگی، اضطراب و اختلال دوقطبی رنج می‌برند. آن‌ها ممکن است از یک داروی ضد افسردگی برای کنترل مشکلات روحی یا سایر علائم مربوط به ADHD کمک بگیرند.
مکمل‌های غذایی حاوی امگا ۳ در روند کنترل ADHD نیز تاثیر گذار هستند، همچنین نتایج تحقیقات پژوهشگران نشان میدهد، که پرییدوکسین B6 نسبت به ریتالین در بهبود رفتار کودکان پرخطر بیشتر موثر بوده است. با این حال، این مطالعه با استفاده از دوز بالا B6، که احتمالاً باعث آسیب عصبی می‌شود، انجام شده است.
درمان: این درمان‌ها بر تغییر رفتار تمرکز دارند. مداخلات درمانی غیر دارویی، شامل روش‌هایی است که به فرد کمک میکند تا بتواند خود را با محیط اطراف هماهنگ کند، این مداخلات شامل روش‌ها و روتین‌های تشویق کننده هستند.
آموزش ویژه به یک کودک کمک میکند تا در مدرسه بهتر درس بخواند. داشتن ساختار و یک روتین مشخص می‌تواند برای کودکان مبتلابه ADHD بسیار مفید باشد.
اصلاح رفتار، روش هایی را برای جایگزینی رفتارهای بد با رفتارهای خوب آموزش میدهد.
روان درمانی (مشاوره) می‌تواند به افرادی که مبتلا به ADHD هستند کمک کند تا شیوه‌های بهتری برای مدیریت احساسات و ناامیدی خود یاد بگیرند. روان درمانی همچنین می‌تواند در بهبود اعتماد بنفس مبتلایان کمک کننده باشد. مشاوره همچنین ممکن است به اعضای خانواده کمک کند که کودک یا بزرگسال مبتلا به ADHD را درک کنند.
با آموزش مهارت‌های اجتماعی کودک می‌تواند رفتارهایی مانند صبر کردن و انتظار و اشتراک گذاری را یاد بگیرد. گروه‌های پشتیبانی شامل افراد، با مشکلات و نیازهای مشابه، می‌تواند به پذیرش و حمایت مبتلایان به ADHDکمک کنند. این گروه‌ها همچنین می‌توانند راهی برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ADHD ارائه داده و به والدین کودکان مبتلا به ADHD کمک کنند.
ADHD در بزرگسالان
بزرگسالان نیز می‌توانند مبتلا به ADHD باشند، اما تعداد کمی از بزرگسالان به دنبال تشخیص و درمان اختلال خود می‌روند، برای تشخیص ADHD در بزرگسالان، علائم باید از سن ۱۲ سالگی آغاز شده باشند، حتی اگر ADHD فرد در دوران کودکی به درستی تشخیص داده نشده باشد. این علائم در طول زمان می‌تواند تغییر کند، بنابراین ADHD در بزرگسالان به ندرت همانند ADHD کودکان است. در حالی که برخی از کودکان و نوجوان مبتلا به اختلال، به خصوص پسران، ممکن است مشکل نشستن بی سر و صدا در یکجا و گوش دادن سر کلاس را داشته باشند، مشکل عمده‌ی بزرگسالان عدم تمرکز و اشکال در سازماندهی وظایف است.
در صورتی که فرد بزرگسالی مبتلا به ADHD باشد، انجام کار‌های زیر برای او دشوار خواهد بود:
دنبال کردن دستورالعمل‌ها
یادآوری اطلاعات
تمرکز
سازماندهی وظایف
پایان کار در زمان تعیین شده
این مشکل می‌تواند در زندگی روزمره – در خانه، در محل کار و یا در مدرسه – ایجاد دردسر کند. درمان و یادگیری راه‌های مدیریت ADHD می‌تواند به کنار آمدن با شرایط و عادت به آن کمک کننده باشد، بزرگسالان مبتلا به ADHD می‌توانند نقاط قوت شخصیت خود را پیدا کرده و در زمینه‌های مختلف اجتماعی ورزشی و زندگی موفق شوند.
بزرگسالان مبتلا به ADHD ممکن است با چالش‌های زیر مواجه شوند:
اضطراب
خستگی مزمن
تأخیر مداوم و فراموشی برنامه‌ها
افسردگی
مشکل در تمرکز در هنگام خواندن
مشکل کنترل خشم
مشکلات در محیط کار
تحریک پذیری
تحمل کم ناامیدی
اعتماد به نفس پایین
نوسانات خلقی
مهارت‌های سازمان دهی ضعیف
به تعویق انداختن کارها
مشکلات ارتباطی
سوء مصرف مواد یا اعتیاد
انگیزه کم
این چالش‌ها ممکن است مبتلایان را به شدت تحت تأثیر قرار دهد یا چندان آن‌ها را ناراحت نکند. این موارد می‌تواند همیشه مشکل ساز بوده یا بسته به شرایط مشکل آفرین شود. اینکه تحریک پذیری و بیش فعالی را مشکل اصلی فرد در بزرگسالی بدانیم، بسیار غیر معمول است، اما مشکلات عدم توجه همچنان باقی خواهند ماند.
حدود ۶۰ درصد از افرادی که در دوران کودکی دچار این مشکل شده‌اند، در بزرگسالی نیز این علائم را خواهند داشت. اما چه اتفاقی برای ۴۰ درصد باقی می‌افتد؟
ADHD یک اختلال عصبی است و ما می‌دانیم که مغز در طول زمان رشد میکند. بنابراین یا مغز آن‌ها تغییر کرده یا شرایط زندگی باعث این مسئله شده است. به عنوان مثال، کسی که ADHD دارد و به عنوان یک شغلی دارد که نیازمند مسافرت بیش از حد است اگر مجبور به تغییر شغل و انجام یک کار اداری شود، احتمالا علائم او عود خواهند کرد.
شکاف جنسیتی در ADHD نیز کمی با افزایش سن کوچکتر می‌شود: به ازای هر ۱.۶ مرد برای یک زن تشخیص ADHD داده می‌شود.
همچنین نمی‌توان از ADHD پیشگیری کرد یا آن را درمان کرد. اما تشخیص آن در اوایل، به علاوه داشتن برنامه درمان و آموزش عالی، می‌تواند به کودک یا بزرگسال مبتلا به ADHD کمک کند تا علائم خود را مدیریت کند.
