مشکلات بینایی در بیماران MS شایعتر است و میتواند باعث تاری دید، دوبینی و نابینایی گردد. مشکلات بینایی نیز مانند سایر علائم MS در طی حمله ایجاد میشود و سپس برطرف میگردد. درمان میتواند از آسیب بینایی جلوگیری کند و سرعت پیشروی بیماری را کاهش دهد.
MS یک بیماری پیشرونده است که در آن، سیستم ایمنی اشتباهی به سلولهای عصبی حمله میکند. در حقیقت سیستم ایمنی به لایهی حفاظتی لطراف سلولهای عصبی(میلین) حمله میکند. آسیب به این سلولها میتواند باعث آسیبهای دائمی در مغز شود و علائم مختلفی را نشان دهد. اگرچه علائم MS در افراد مختلف متفاوت است اما طبق سازمان ملی MS مشکلات بینایی در اکثر مواقع جز اولین علائم بیماری در افراد مبتلا میباشد. زمانی که MS به سلولهای عصبی چشم حمله میکند، میتواند باعث التهاب و بروز علائم گردد که به آن اپتیک نوروتیس اطلاق میشود. این علائم متفاوت است و عموماً در یکی از چشمها اتفاق میافتد. این علائم ممکن است به آهستگی یا حتی سریع بروز یابند، اما معمولاً با گذشت زمان برطرف میشوند.
مشکلات بینایی: در مبتلایان به MS با پیشروی بیماری، آسیبهای بینای متعددی رخ میدهد و هربار بدتر میشوند. افرادی که این علائم را تجربه میکنند باید سریعاً به پزشک خود اطلاع دهند. در بعضی از موارد درمان میتواند موثر باشد. موارد زیر برخی علائم بینایی بیمار است که البته نابینایی کامل نیز میتواند رخ دهد:
- تاری دید
- کور رنگی
- درد در حین حرکات چشم
- نابینایی جزئی یا کامل در یک چشم که در حین حمله بدتر میشود
- مشکل در دیدن حاشیهی میدان بینایی
- درد مبهم پشت چشم
مشکلات حرکتی چشم: مبتلایان به MS ممکن است دچار حرکات غیرارادی در چشم شوند که به آن نیستاگموس(nystagmus) میگویند. نیستاگموس همیشه به یک صورت نیست اما اغلب یکی از چشمها یا هر دو را مجبور میکند تا به طور مکرر به جلو و عقب حرکت کند و فرد کنترل حرکات چشمانش را از دست میدهد و حتی ممکن است احساس کنند اشیاء پیرامونشان در حال حرکتاند. شدت نیستاگموس در بیماران مختلف، متفاوت است.
دوبینی: بعضی از مبتلایان به MS ممکن است دجار دوبینی یا diplopia شوند. دوبینی زمانی اتفاق میافتد که ماهیچههای چشم هماهنگ باهم نباشند و یکی از آنها به درستی منقبض نشود و مغز در تکاپو است که ماهیچهها را باهم هماهنگ کند تا تصویر واضحی ایجاد شود. در فردی با MS، این اختلال زمانی ایجاد میشود که به اعصاب کنترل کنندهی این ماهیچهها حمله میشود.
کوری: در مراحل پیشرفته، MS ممکن است لایههای محافظ(میلین) اطراف اعصاب را به طور کامل نابود کند و باعث تغییرات دائمی در بینایی شود. فردی که مکرراً مشکلات بینایی را در روشنایی تجربه میکند، ممکن است به مرور دچار نابینایی جزئی یا کامل در یک یا هردو چشم شود.
علائم چقدر باقی میمانند؟ علائم MS از فردی به فرد دیگر متفاوت است بنابراین نمیتوان مدت زمانی که علائم طول میکشند را دقیقا مشخص کرد. بعد از برطرف شدن التهاب در سلولهای عصبی، علائم نیز فروکش میکند. در بیماران علائم ممکن است از یک هفته تا یک سال و حتی بیشتر به طول انجامد. در بعضی از بیماران علائم بر اثر گرما، تشدید مییابد؛ برای مثال بعد از دوش حمام گرم یا در روزهای گرم و طی افزایش دمای بدن بعد از ورزش.
علائم ممکن است در افرادی که در طول روز زیاد از چشمان خود استفاده میکنند، بدتر شود. هرکسی که علائم بینایی MS را تجربه میکند، باید در طول روز حتما به چشمان خود استراحت دهد.
علل: علائم بینایی زمانی بروز مییابد که سیستم ایمنی به میلین اطراف اعصاب بینایی حمله میکند و براساس آن که کدام نوع اعصاب آسیب دیده، علائم متفاوت است. MS تنها علت اپتیک نورتیس نیست. عوامل دیگری نیز باعث التهاب در چشم میشوند مانند بعصی از داروها، عفونتهای باکتریایی یا ویروسی مانند بیماری اوریون، سرخک
دانشمندان علت دقیق MS را نمیدانند. بعضی از عوامل محیطی میتوانند احتمال بیماری را افزایش دهند؛ مانند دود سیگار، کمبود ویتامینD، عفونت با ویروس Epstein-Barr
تشخیص: برای تشخیص بهتر مشکلات بینایی مرتبط با MS، لازم است که پزشکان علل دیگر را نادیده بگیرند. آنها برای تشخیص MS تستهایی انجام میدهند، از جمله؛ تست بینایی، تست خون، افتالموسکوپی، عکس برداری مانند CT scan
حتی اگر بیمار بداند که MS دارد، باید تستهای لازم برای جلوگیری از اشتباه صورت گیرد.
درمان: بیشتر مشکلات بینایی ناشی از MS خود به خود برطرف میشوند. اما در بعضی از افراد، کنترل علائم بیماری دشوار است. استفاده از داروها برای بهبود علائم میتواند موثر باشد. در صورت تجربهی علائم شدید، پزشک درمانهای دیگری را پیشنهاد میکند. برای مثال در کسی که ضعف بینایی شدیدی دارد، پزشک پیشنهاد میکند که از بعضی از روشهای درمانی اجتناب کند، برای مقال استروئیدهای داخل وریدی
در موارد دیگر، روشهای ساده میتواند کمک کننده باشد، برای مقال پزشک ممکن است در شخصی که دچار دوبینی شده، چشم بند موقت بدهد تا یکی از چشمها را بپوشاند . حالت دوبینی را برطرف کند.
پیشگیری: نمیتوان به طور کامل از آسیبهای بینایی MS پیشگیری کرد اما میتوان در جهت کاهش این آسیبها قدم برداشت. افرادی که تمایل به کاهش درد در چشمانشان دارند، بهتر است در طول روز مرتباً به چشمانشان استراحت دهند. البته پزشک ممکن است عینکهای مخصوصی را برای کاهش علائم بینایی پیشنهاد دهد. ممکن است بین کمبود ویتامین D و شدت درد چشم و اپتیک نوروتیس ارتباط وجود داشته باشد. البته این بدین معنا نیست که مصرف ویتامین D میتواند شدت حملات را کاهش دهد. تحقیقات گستردهای در این زمینه در حال انجام است و بعضی از پزشکان پیشنهاد میکنند که بیماران با مصرف ویتامین D از بدن خود حفاظت کنند.