آیا ناحیه‌ای از بدن خود یا نزدیکان‌تان در اثر آب جوش سوخته و دنبال مراقبت‌های لازم جهت درمان سوختگی با آب جوش می‌گردید؟ سوختگی با آب جوش معمولاً موجب درد آنی می‌شود. حال اگر آب جوش روی پوست مانده یا ناحیه‌ی وسیعی از پوست را درگیر کند، می‌تواند باعث آسیب ماندگار گردد. این نوع سوختگی گاهی سوختگی اسکالد نامیده شده و حتی در اثر تماس با بخار آب نیز می‌تواند رخ دهد. بیش از یک میلیون نفر در ایالات متحده سالانه دنبال درمان اورژانسی سوختگی می‌گردند و تقریباً ۱۰ هزار نفر در اثر عفونت‌های مرتبط با سوختگی جان خود را از دست می‌دهند. مراقبت صحیح از سوختگی ناشی از آب جوش می‌تواند درد و خطر عوارض جدی را کم کند. در این مقاله دلایل، علائم و درمان سوختگی با آب جوش را به طور کامل در اختیار شما قرار می‌دهیم. با ما همراه باشید.
دلایل سوختگی با آب جوش
این نوع سوختگی به طور شایع به هنگام پخت و پز رخ می‌دهد. برخی دلایل رایج سوختگی با آب جوش شامل موارد زیر است:
- ریختن آب جوش به هنگام درست کردن قهوه یا چای
- فراموش کردن این که کتری یا هر ظرفی محتوی آب جوش است
- بازی کردن (به خصوص کودکان) نزدیک اجاق گاز یا آب جوش
سوختگی‌های ناشی از آب جوش گاهی عمدی هستند. مثلاً ممکن است کسی حین دعوا روی فردی دیگر آب جوش بریزد یا پرت کند. اتفاقاً سوختگی‌های عمدی خطرناک‌تر هستند؛ چون احتمالاً نسبت به سوختگی‌های اتفاقی ناحیه‌ی بیشتری از بدن را پوشش می‌دهند.
معمولاً آب جوش نسبت به آب گرم سوختگی‌های شدیدتری ایجاد می‌کند. البته فراتر از دمای آب، عوامل متعددی اعم از موارد زیر می‌توانند به تعیین شدت سوختگی کمک کنند:
- چه مدت آب داغ در تماس با پوست بوده است؟
- چه مقدار از پوست با آب جوش مواجه شده است؟
- و این که فرد در زمینه خنک کردن پوست پس از سوختگی چقدر سریع عمل کرده است؟
علائم سوختگی با آب جوش
اولین علامت سوختگی با آب داغ در بسیاری از افراد، درد ناگهانی تیز است. اگرچه سوختگی‌های درجه سه یا سوختگی‌هایی که ضخامت کامل پوست را درگیر می‌کنند، به اعصاب زیر پوست آسیب رسانده و ممکن است اصلاً دردی ایجاد نکنند.
سوختگی درجه یک
سوختگی درجه یک یا سوختگی سطحی نسبتاً خفیف می‌باشد. این نوع سوختگی تنها به بخشی از اولین لایه‌ی پوست تحت عنوان اپیدرم آسیب می‌رساند. سوختگی سطحی زمانی رخ می‌دهد که آب جوش به هنگام پخت و پز کمی روی فرد بپاشد یا این که تنها به مدت خیلی کوتاه با پوست تماس داشته باشد. علائم سوختگی درجه یک شامل موارد زیر است:
- پوست قرمز یا صورتی
- درد آنی که احتمالاً چند ساعت طول بکشد
- پوسته‌ریزی به محض بهبود یافتن سوختگی
- خشک به نظر رسیدن پوست
سوختگی درجه دو
سوختگی درجه دو به اپیدرم و بخش بالایی لایه‌ی دوم پوست تحت عنوان درم آسیب می‌زند. نام دیگر این نوع آسیب، سوختگی با ضخامت نسبی است. این سوختگی‌ها جدی‌تر از سوختگی‌های درجه یک بوده و زمانی رخ می‌دهند که آب جوش به مدت طولانی‌تری روی پوست بماند. از جمله علائم سوختگی درجه دو موارد زیر را می‌توان نام برد:
- دردی که روزها یا هفته‌ها به طول بینجامد
- پوستی که مرطوب و آبکی به نظر برسد
- تاول
- قرمز، صورتی یا سفید بودن پوست زیر تاول
بهبود این سوختگی‌ها معمولاً ۲ تا ۳ هفته طول می‌کشد. گاهاً ممکن است درمان این نوع سوختگی‌ها به پیوند پوست نیاز داشته باشد. جای زخم سوختگی درجه دو اغلب باقی می‌ماند. البته ممکن است طی چندین سال محو شود.
سوختگی درجه سه
سوختگی درجه سه یا سوختگی با ضخامت کامل، جدی‌ترین نوع سوختگی است که به تمامی لایه‌های پوست نفوذ می‌کند. این نوع سوختگی می‌تواند موجب عفونت‌های جدی شده و در صورت عدم درمان، حتی می‌تواند کشنده باشد. غوطه ور شدن پوست در آب جوش برای مدت طولانی می‌تواند باعث سوختگی درجه سه گردد که برخی علائم آن عبارتند از:
- عدم درد یا دردی که سریعاً رفع شود.
- علائم بیماری و ناراحتی اعم از تب و ضعف
- پوستی که بسیار آسیب‌دیده به نظر برسد
- پوست سفید، صورتی یا قرمز
- نواحی خاکستری یا سیاه بر روی پوست
سوختگی‌های درجه سه ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشند. فرد مبتلا ممکن است نیاز به پیوند پوست، جراحی، آنتی‌بیوتیک یا ترکیبی از موارد مذکور داشته باشد.
درمان سوختگی با آب جوش و راهکارهای خانگی
گرفتن پوست زیر آب سرد به مدت حداقل ده دقیقه می‌تواند به درمان سوختگی با آب جوش کمک کند. کمک‌های اولیه فوری می‌توانند خطر بروز عوارض جدی را کم کنند.
پس از متحمل شدن سوختگی با آب جوش:
- با حداکثر سرعت ممکن مواجهه‌ی خود با منبع سوختگی را متوقف کنید. اگر آب داغ روی لباس باشد، لباس‌تان را دربیاورید؛ مگر این که به پوست گیر کرده باشد.
- با گرفتن پوست زیر آب سرد به مدت حداقل ۱۰ دقیقه، پوست را خنک کنید.
- هیچ روغن یا کرمی را روی محل سوختگی نمالید.
در موارد زیر به دنبال کمک‌های اورژانسی باشید:
- اگر سوختگی بسیار دردناک باشد.
- اگر سوختگی ناحیه‌ی وسیعی از پوست را درگیر کرده است.
- اگر سوختگی دردی ایجاد نکرده است؛ اما پوست بسیار آسیب‌دیده به نظر می‌رسد.
- اگر سوختگی شدید می‌باشد.
پزشک در اورژانس سوختگی را بررسی کرده و نیاز یا عدم نیاز آن به درمان را تعیین می‌کند. بیمار ممکن است به آنتی‌بیوتیک یا مایعات داخل وریدی (IV) احتیاج داشته باشد. پیوند پوست پس از یک سوختگی شدید می‌تواند ناحیه‌ی آسیب‌دیده را ترمیم نماید.
در سوختگی‌های صورت، حتماً به دنبال درمان پزشکی باشید. همچنین اگر یک سوختگی خفیف با تب، رگه‌های قرمز بر روی پوست، ترشحات چرکی یا سایر علائم عفونت همراه باشد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
درمان برخی سوختگی‌های خفیف در منزل ایمن است. در این موارد برای تسریع روند بهبودی، از راهکارهای خانگی زیر بهره بگیرید:
- محل سوختگی را مرطوب نگه دارید. لوسیون‌های آبی (غیرروغنی) یا آلوئه‌ورا در این ارتباط مؤثر هستند. از سایر درمان‌های خانگی اعم از خمیردندان، روغن نباتی یا کره پرهیز کنید.
- زخم را تمیز نگه دارید. هر روز محل سوختگی را به آرامی با کمی صابون و آب خنک شستشو دهید.
- با جای سوختگی ور نروید و تاول سوختگی را نترکانید. این کار می‌تواند به پوست آسیب رسانده و موجب عفونت شود.
- از تسکین‌دهنده‌های درد بدون نسخه مانند ایبوپروفن و استامینوفن استفاده کنید.
- محل سوختگی را با باند استریل بپوشانید؛ البته طوری که به محل آسیب نچسبد.
بهبودی و عوارض
سوختگی‌های درجه یک معمولاً با درمان خانگی بهبود می‌یابند.
آن دسته از سوختگی‌های درجه دو که ناحیه‌ی وسیعی را درگیر کرده‌اند و همچنین سوختگی‌های درجه سه، معمولاً نیامند ارزیابی و درمان تخصصی می‌باشند. بهبود این نوع سوختگی‌ها ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد.
برخی عوارض بالقوه‌ی سوختگی‌های شدید شامل موارد زیر می‌باشند:
- تورم
- به جا ماندن جای زخم
- از دست دادن مایعات؛ زمانی که ناحیه‌ی وسیعی از پوست درگیر شده است. این امر می‌تواند کشنده باشد.
- عفونت‌هایی که در نهایت ممکن است به جریان خون راه پیدا کرده و شدید و کشنده گردند.
اگر فردی پس از سوختگی بسیار بدحال بوده یا سوختگی ناحیه‌ی وسیعی از پوست را درگیر کرده باشد، سریعاً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید؛ حتی اگر زخم جدی به نظر نرسیده یا فرد دردی احساس نکند.
همیشه در سوختگی‌های کودکان و نوزادان به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری
برای کاهش خطر سوختگی با آب داغ توصیه‌های زیر را می‌توان به کار بست:
- آب و سایر مایعات را روی شعله‌های عقبی اجاق گاز بجوشانید تا احتمال پاشیدن و ریختن آب داغ و همچنین افتادن کتری یا ظروف محتوی آب جوش کم باشد.
- نوشیدنی‌های داغ را در انتهاهای میز قرار ندهید تا احتمال ریختن آن‌ها کمتر باشد.
- دمای آبگرمکن را کاهش دهید تا خطر سوختگی به هنگام دوش گرفتن یا حمام کردن کاهش یابد.
- به کودکان آموزش دهید هرگز حتی به شوخی آب داغ به کسی پرت نکنند.
- همیشه کتری یا سایر ظروف روی اجاق گاز را داغ در نظر بگیرید؛ حتی اگر اجاق گاز خاموش باشد.
- به یاد داشته باشید مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا آب جوش خنک گردد؛ حتی اگر اجاق گاز خاموش باشد.
- همیشه روی ظروف محتوی آب جوش سرپوش قرار دهید تا از پاشیدن آب به اطراف جلوگیری کنید.
خلاصه
سوختگی با آب جوش پدیده‌ی شایعی است. حتی سوختگی‌های خفیف می‌توانند به مدت چند ساعت یا چند روز دردناک باشند.
گرفتن پوست بلافاصله زیر آب سرد حداقل به مدت ۱۰ دقیقه، بهترین راه برای خنک کردن پوست و کاهش درد می‌باشد.
درمان دقیق خطر عوارض جدی را کاهش داده و در موارد سوختگی‌های شدید، حتی ممکن است جان بیمار را نجات دهد.
