سرخی گونه‌ها از دیرباز به عنوان نشانه‌ای از سلامتی و نشاط به حساب می‌آمده است. اما علت سرخ شدن گونه ها چیست؟ سال‌ها پیش، سرخی گونه ویژگی جسمی مورد پسند همگان به شمار می‌آمد. در کتاب جین ایر، شخصیت اصلی داستان با ابراز تأسف اظهار می‌کند: “بعضی وقت‌ها از این که خوش تیپ نیستم ناراحتم. گاهی وقت‌ها آرزو می‌کردم گونه‌های سرخ، بینی صاف و دهان کوچکی داشتم.”
قرمز شدن گونه که شارلوت برونته، نویسنده رمان جین ایر به آن اشاره دارد، در نتیجه گشاد شدن رگ‌های خونی صورت است که اجازه می‌دهد خون بیشتری در صورت جریان یابد. سرخ شدن گونه ها می‌تواند زمانی که در محیط سردی قرار گرفته‌اید، اتفاق بیافتد. در این حالت بدن تلاش می‌کند تا پوست صورت را گرم نگه دارد. گرمای بیش از حد پس از ورزش کردن یا نوشیدن مایعات گرم هم می‌تواند منجر به سرخ شدن گونه ها شود. عصبانیت یا خجالت هم منجر به قرمز شدن گونه ها و گل انداختن صورت می‌شود. سرخ شدن گونه ها و گر گرفتگی صورت در برخی افراد سریع‌تر از دیگران اتفاق می‌افتد.
اگرچه داشتن گونه‌های سرخ لزوماً علامت سلامتی فرد نیست، به طور کلی نشانه مشکل نگران کننده‌ای هم نیست. گفته می‌شود گاهی سرخ شدن گونه ها نشانه هشدار دهنده‌ای از یک بیماری زمینه‌ای در فرد است.
این مقاله علت گل انداختن صورت ، علائم مرتبط دیگر و زمان مراجعه به پزشک را بررسی خواهد کرد.
علت سرخ شدن گونه ها چیست؟
۱. بیماری روزاسه (Rosacea)
روزاسه یک بیماری پوستی است که بیش از ۱۶ میلیون آمریکایی به آن مبتلا هستند. بسیاری از افراد متوجه نمی‌شوند که مبتلا به این بیماری پوستی هستند؛ زیرا علائم آن شبیه گل انداختن و گر گرفتگی صورت است.
در بیماری روزاسه، عروق خونی صورت گشاد می‌شود که این امر منجر به افزایش جریان خون در گونه‌ها می‌شود.
در روزاسه، علاوه بر سرخی گونه ، ممکن است علائم زیر هم دیده شود:
- دیده شدن رگ‌های خونی از زیر پوست
- برآمدگی‌های قرمز و چرکی که شبیه آکنه (جوش) هستند.
- پوست گرم
- تورم و قرمزی پلک
- بزرگ شدن بینی
درمان قرمزی صورت ناشی از روزاسه
با انجام نکات زیر می‌توان قرمزی ناشی از روزاسه را به صورت خانگی تا حد قابل قبولی برطرف کرد:
- از تماس با عوامل محرک مثل گرمای زیاد، الکل و غذاهای تند اجتناب کنید.
- پیش از خروج از خانه، از کرم ضد آفتاب وسیع الطیف با SPF 30 یا بالاتر استفاده کنید و یا از کلاه آفتاب گیر پهن استفاده نمایید.
- روزانه صورت خود را با شوینده‌های ملایم و آب ولرم بشویید و به آرامی پوست خود را خشک کنید.
اگر قرمز شدن صورت برای شما آزار دهنده است، می‌توانید از کرم پودرهای سبز برای پنهان کردن قرمزی استفاده کنید.
ژل بریمونیدین (Mirvaso) و کرم اوکسی متازولین (Rhofade) هر دو برای درمان روزاسه مورد تأیید هستند. این دو ماده تا ۱۲ ساعت اثر خود را حفظ می‌کنند، اما باید روزانه به طور مداوم استعمال شوند تا نتایج ماندگار و مطلوبی حاصل شود.
تنها راه برای برطرف کردن نسبتاً دائمی این قرمزی، درمان با لیزر است. البته درمان با لیزر گران قیمت است.
۲.آکنه
آکنه یا جوش شایع‌ترین مشکل پوستی است. تقریباً تمام افراد، خصوصاً در دروان نوجوانی خود، جوش زده‌اند و با از بین بردن آن درگیر بوده‌اند.
آکنه در اثر بسته شدن منافذ پوست شکل می‌گیرد. به این صورت که پوست مرده، چربی و گرد و خاک محیط، در این منافذ پوستی به دام می‌افتند. این بقایای به دام افتاده در پوست، محل مناسبی برای باکتری‌ها ایجاد می‌کنند. در نتیجه، باکتری‌ها به سرعت تکثیر می‌شوند و این منافذ متورم می‌گردند. در صورتی که جوش‌های متعددی داشته باشید، به صورت ناحیه قرمزی روی گونه‌های شما دیده می‌شود.
آکنه انواع مختلفی دارد و هر نوع آن، ظاهر به خصوصی دارد:
- برآمدگی‌های کوچک و سیاه (جوش سر سیاه)
- برآمدگی‌های سفید (جوش سر سفید)
- برآمدگی‌های قرمز (پاپول)
- برآمدگی‌های قرمز با نوک سفید (پوستول یا جوش چرکی)
- برآمدگی‌های بزرگ و دردناک (ندول)
درمان قرمزی صورت ناشی از آکنه
برای برطرف کردن جوش‌های خفیف، رعایت نکات خانگی زیر می‌تواند کمک کننده باشد:
- روزانه صورت خود را با آب ولرم و صابون لطیف، بشویید. پوست خود را محکم نشویید و لایه برداری نکنید، زیرا پوست آسیب می‌بیند و آکنه بدتر می‌شود.
- از محصولات بهداشتی محرک پوست مانند لایه بردارها، استرینجنت‌ها و تونر‌های پوست استفاده نکنید.
- پوست صورت را دائماً لمس نکنید و از ور رفتن، فشار دادن یا مالش دادن جوش‌های خود اجتناب کنید، زیرا ممکن است جای جوش روی پوست باقی بماند.
- در صورتی که پوست چربی دارید، روزانه موهای خود را شستشو دهید.
- تماس با نور آفتاب آکنه را بدتر می‌کند، به همین دلیل پیش از بیرون رفتن به پوست خود ضد آفتاب بزنید. از کرمی استفاده کنید که چربی کمتری دارد. برای این منظور، از کرم‌هایی که عبارت “noncomedogenic” روی آن‌ها درج شده است، استفاده نمایید.
- از داروهای ضد جوش بدون نسخه که حاوی موادی مثل بنزوئیل پروکسید، آلفا هیدروکسی اسیدها یا سالیسیلیک اسید هستند، استفاده کنید.
در صورتی که روش‌های ذکر شده مؤثر واقع نشدند، به پزشک مراجعه نمایید. داروهای ضد آکنه تجویزی، از طریق کاهش چربی پوست، از بین بردن باکتری‌ها و یا کاهش التهاب در پوست، عمل می‌کنند. این داروها شامل:
- داروهای موضعی مانند رتینوئیدها، آنتی بیوتیک‌ها یا سالیسیلسک اسید
- داروهای خوراکی مانند آنتی بیوتیک‌ها، ضد بارداری خوراکی، داروهای ضد آندروژن و ایزوترتینوئین (Accutane)
شاید این مقاله برای شما مفید باشد.
برای درمان آکنه‌های مقاوم و گسترده‌تر، روش‌های زیر پیشنهاد می‌شود:
- لیزر و نور درمانی
- لایه برداری شیمیایی
- درناژ یا تخلیه و برداشتن کامل کیست‌های بزرگ
- تزریق استروئید
۳. گر گرفتگی
یائسگی به معنای توقف چرخه قاعدگی و افت تولید استروژن در بدن زنان است. نزدیک به ۸۰ درصد زنانی که یائسگی را تجربه می‌کنند، دچار گر گرفتگی می‌شوند. گر گرفتگی حالتی است که در آن فرد به طور ناگهانی احساس گرمای شدیدی در صورت و بدن خود می‌کند. این حالت یک الی پنج دقیقه به طول می‌انجامد. در طی گر گرفتگی، ممکن است صورت قرمز شود.
پزشکان نمی‌دانند دقیقاً چه چیز باعث گر گرفتگی می‌شود. آن‌ها معتقدند افت استروژن می‌تواند بر روی هیپوتالاموس مغز اثر بگذارد. هیپوتالاموس مثل ترموستات داخلی برای بدن عمل می‌کند.
هیپوتالاموس به اشتباه تصور می‌کند دمای بدن بسیار بالاست، برای همین پیام‌هایی ارسال می‌کند که منجر به گشاد شدن عروق خونی و ترشح عرق می‌شود تا حرارت بدن کم شود. سرخ شدن گونه هم ناشی از همین رگ‌های خونی متسع شده است.
علائم همراه با گر گرفتگی صورت شامل موارد زیر است:
- احساس ناگهانی گرما در صورت و بدن
- ضربان قلب بالا
- تعریق
- احساس خنکی بعد از اتمام گر گرفتگی
درمان سرخی گونه در اثر گر گرفتگی صورت
یکی از راه‌های پیشگیری از حالت گر گرفتگی، پرهیز از عوامل محرک است.
برخی از این عوامل محرک شامل:
- هوای گرم
- حمام آب گرم
- سیگار کشیدن
- غذای داغ یا تند
- الکل
- کافئین
اتخاذ رژیم غذایی مبتنی بر مصرف غذاهای گیاهی و ورزش منظم برای رفع این حالت می‌تواند کمک کننده باشد. برخی از زنان برای کاهش گر گرفتگی، از تکنیک‌های کاهش اضطراب مانند کشیدن نفس عمیق، یوگا و ماساژ بهره می‌برند.
اگر علائم گر گرفتگی با رعایت نکات گفته شده بهبود نیابد، به پزشک مراجعه کنید. هورمون درمانی با استروژن یا استفاده از ترکیبات استروژن-پروژسترون می‌تواند مؤثر باشد. داروهای ضد افسردگی مانند پاروکستین با نام تجاری Brisdelle و ونلافاکسین (Effector XR) هم برای درمان گر گرفتگی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
۴.آلرژی غذایی
خوردن غذای بسیار تند و پر از فلفل می‌تواند سبب قرمز شدن صورت شود. غذاهای تند و ترش بر روی سیستم عصبی اثر می‌گذارند و منجر به گشاد شدن عروق خونی و سرخ شدن گونه ها می‌شوند.
مواد خوراکی که دارای چنین اثراتی هستند و منجر به آلرژی و قرمزی پوست می‌شوند شامل:
- فلفل قرمز
- ادویه‌ها
- غذاهای خیلی داغ
تعریق هم یکی دیگر از اثرات جسمانی خوردن غذاهای تند است.
درمان قرمزی صورت ناشی از آلرژی
اگر غذایی باعث قرمز شدن صورت می‌شود و این علائم شما را آزار می‌دهد، از خوردن آن غذا اجتناب کنید. غذاها را با ادویه‌جاتی که طبع چندان گرمی ندارند، مثل رزماری یا سیر طبخ کنید. قبل از خوردن غذا هم اجازه دهید غذا خنک شود و سپس آن را میل کنید.
۵.واکنش به الکل
بیش از یک سوم افراد در کشورهای آسیای شرقی مثل ژاپن، چین و کره، زمانی که الکل می‌نوشند (حتی در مقادیر کم)، دچار گر گرفتگی صورت و سرخی گونه می‌شوند.
افراد همچنین ممکن است در این حالت علائم زیر را هم تجربه کنند:
- تهوع
- استفراغ
- تنفس سریع
- ضربان قلب بالا
- افت فشار خون
به این حالت عدم تحمل الکل گفته می‌شود. عدم تحمل الکل ناشی از نقص ارثی آنزیم آلدهید دهیدروژناز ۲ (ALDH2) است. این آنزیم به طور طبیعی سبب تجزیه الکل در بدن می‌شود. افرادی که دچار نقص آنزیم ALDH2 هستند، خطر ابتلا به سرطان مری هم در آنان بالاتر است.
افراد مبتلا به برخی سرطان‌ها مثل سرطان مدولاری تیروئید و تورمور های کارسینوئید هم با مصرف الکل، دچار قرمزی صورت و سرخ شدن گونه ها می‌شوند.
درمان قرمزی صورت ناشی از مصرف الکل
اگر دچار نقص ALDH2 هستید، از نوشیدن الکل پرهیز کنید و یا حداقل مقدار مصرف الکل خود را محدود کنید. همچنین، از پزشک خود بخواهید غربالگری مورد نیاز برای بررسی سرطان مری را برای شما انجام دهد.
۶.واکنش به داروها
از عوراض جانبی برخی داروها گر گرفتگی است. این داروها شامل:
- آمیل نیتریت یا بوتیل نیتریت
- بروموکریپتین (Parlodel)
- داروهای کولینرژیک
- سیکلوسپورین (Neoral)
- سیپروترون استات (Androcur)
- دوکسوروبیسین (Adriamycin)
- مورفین و دیگر مخدرها
- تریامسینولون خوراکی (Aristocort)
- ریفامپین (Rifadin)
- سیلدنافیل سیترات (Viagra)
- تاموکسیفن (Soltamox)
- نیاسین (Vitamin B-3)
- گلوکوکورتیکوئید ها
- نیتروگلیسرین (Nitrostat)
- پروستاگلاندین ها
- داروهای مسدود کننده کانال کلسیم
قرمزی می‌تواند روی صورت، گردن و بالا تنه باشد. در برخی موارد، دلیل قرمز شدن صورت ، هیستامین است. هیستامین ماده شیمیایی است که به عنوان واکنش سیستم ایمنی به مصرف دارو ها تولید می‌شود.
علائم دیگر آلرژی دارویی شامل:
- راش (دانه‌های) پوستی
- خارش
- خس خس کردن
- کهیر
- سرگیجه
درمان قرمزی پوست ناشی از آلرژی دارویی
اگر قرمزی صورت برای شما آزار دهنده است و یا اگر به خاطر مصرف دارو علائم دیگری همراه قرمزی مشاهده می‌کنید، به پزشک مراجعه نمایید، زیرا ممکن است لازم باشد مصرف دارو را قطع کنید.
گاهی پزشک شما را نسبت به دارو حساسیت زدایی می‌کند. یعنی شما را ابتدا با مقادیر کم دارو مواجه می‌کند و به صورت تدریجی دوز دارو را افزایش می‌دهد.
چند توصیه برای برطرف کردن سرخی گونه ها
- روزانه صورت خود را با شوینده‌های ملایم بشویید و به آرامی خشک کنید. هرگز از لایه بردار استفاده نکنید.
- از ماسک‌های صورت برای درمان روزاسه استفاده کنید.
- از تماس مستقیم با نور آفتاب اجتناب کنید. مواجهه با آفتاب سرخی گونه ها را تشدید می‌کند. اگر مجبور هستید در تماس با نور آفتاب قرار گیرید، از کرم ضد آفتاب وسیع الطیف با حداقل SPF 30 استفاده نمایید.
- از غذاها، نوشیدنی‌ها یا داروهایی که این علامت را ایجاد می‌کنند اجتناب کنید.
- از کرم پودر یا لوازم آرایشی گیاهی برای پوشاندن قرمزی صورت استفاده کنید.
زمان مراجعه به پزشک
بسیاری از مشکلات پوستی با درمان‌های خانگی برطرف می‌شوند. با این وجود، در موارد زیر لازم است به پزشک مراجعه نمایید:
- قرمزی پوست تا چند هفته همچنان باقی بماند
- قرمزی صورت آزار دهنده باشد
- علائم دیگری همزمان مشاهد شود مثل تعریق یا تهوع
در صورتی که علائم واکنش آلرژیک را تجربه می‌کنید، باید سریعاً به پزشک مراجعه نمایید. این علائم شامل:
- کهیر
- خس خس کردن
- تورم دهان
- سرگیجه
