بیماری گال یک بیماری آزار دهنده است که از طریق گونه‌ای از مایت‌ها منتقل می‌شود. انتقال مایت می‌تواند از طریق تماس با لباس یا ملافه آلوده نیز صورت گیرد، یعنی تماس پوست به پوست برای انتقال مایت ضروری نیست. علی رغم آن که بیماری گال آزار دهنده است، اما معمولاً ضایعات با درمان به طور مؤثری از بین می‌روند. درمان بیماری گال اغلب شامل داروهایی است که مایت و تخم‌های گال را از بین می‌برند. تشخیص زودهنگام نیش‌های گال و بثورات پوستی قرمز رنگ ناشی از آن، به یافتن سریع‌تر درمان مناسب بیماری گال کمک می‌کند. در این مقاله به بررسی بیشتر بیماری، علائم، عوارض و درمان بیماری گال آن خواهیم پرداخت. همچنین عکس بیماری پوستی گال نیز نشان داده خواهد شد.
بیماری گال چیست؟
گال (Scabies) یک بیماری تهاجمی پوستی است که توسط یک گونه مایت (mite) یا هیره مشهور به نام Sarcoptes scabiei ایجاد می‌شود. اگر بیماری گال درمان نشود، سبب می‌شود این مایت‌های کوچک و میکروسکوپی تا چندین ماه بر روی پوست فرد زندگی کنند و از بین نروند. این موجودات روی سطح پوست تولیدمثل می‌کنند و سپس به پوست نفوذ کرده و تخم می‌گذارند. این کار باعث احساس خارش و ایجاد لکه‌های قرمز روی پوست می‌شود.
در هر دوره زمانی نزدیک به ۱۳۰ میلیون مورد ابتلا به بیماری گال در جهان گزارش شده است. با وجود این که این بیماری مسری است و با تماس مستقیم پوست به پوست، به راحتی می‌تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود، اما بیماری گال از راه جنسی قابل انتقال به فرد دیگر نیست.
از آن جایی که بیماری گال به شدت مسری است و اگر بیماری گال درمان نشود ممکن است اطرافیان بیمار را نیز مبتلا سازد، پزشکان معمولاً درمان را نه تنها برای فرد مبتلا، بلکه برای تمام افرادی که در تماس مداوم با فرد مبتلا به گال هستند، تجویز می‌کنند.
علائم بیماری گال
به تصویر زیر که عکس بیماری پوستی گال است توجه کنید.
پس از تماس اولیه با مایت گال، تا ۶ هفته پس از آن ممکن است علائم گال ظاهر شود. علائم گال در افرادی که قبلاً هم به این بیماری دچار شده‌اند، سریع‌تر ظاهر می‌شود.
علائم تشخیصی در بیماری گال شامل قرمزی روی پوست و خارش شدید آن ناحیه است به طوری که این خارش در شب تشدید می‌یابد. خاراندن دائمی محل درگیر می‌تواند منجر به زخم شدن و عفونی شدن محل زخم شود. در صورتی که چنین حالتی رخ دهد، برای درمان بیماری گال، علاوه بر داروهای مؤثر بر کنه، داروهای آنتی بیوتیک هم تجویز می‌شود.
در کودکان بزرگ‌تر و افراد بالغ، نواحی از بدن که بروز گال در آن شایع‌تر است شامل:
- مچ
- آرنج
- زیر بغل
- نوک پستان
- آلت تناسلی مردان
- کمر
- قسمت خلفی بالای ران
- پوست بین انگشتان
گال در نوزادان و کودکان نوپا، و گاهاً در افراد بسیار پیر یا آن‌هایی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در این نواحی دیده می‌شود:
- سر
- صورت
- گردن
- دست‌ها
- کف پاها
بخش قرمز شده پوست خود شامل اثرات کوچک ناشی از نیش مایت، کهیر، برآمدگی زیر پوست یا برآمدگی‌های جوش مانند است. گاهی اثراتی از تخم گذاری مایت‌ها هم روی پوست مشاهده می‌شود. این اثرات به صورت خطوط تغییر رنگ داده یا نسبتاً برآمده ظاهر می‌شوند.
علت بیماری گال
گال در نتیجه‌ی تهاجم مایت‌های هشت پای بسیار کوچک به پوست، ایجاد می‌شود. این حشرات آن قدر کوچک هستند که با چشم دیده نمی‌شوند و روی پوست نمی‌توان آن‌ها را تشخیص داد اما اثراتی که این موجودات روی پوست برجای می‌گذارند، کاملاً مشهود است.
مایت‌ها در سطحی‌ترین لایه پوست تخم گذاری می‌کنند تا بتوانند تغذیه کنند و زنده بمانند. مایت‌های ماده، تخم‌های خود را در پوست رها می‌کنند و پوست به مایت‌ها و بقایای آن‌ها واکنش نشان می‌دهد و در نتیجه یک ضایعه قرمز و خارش‌دار ایجاد می‌شود.
این مایت‌ها به راحتی بین افراد جا به جا می‌شوند و تماس مستقیم پوست با پوست شایع‌ترین راه انتقال این بیماری در میان افراد است. راه‌های دیگر انتقال گال شامل:
- تماس با وسایل خانه آلوده
- تماس با لباس آلوده
- تماس با ملافه آلوده
در مکان‌هایی که افراد در تماس بسیار نزدیک با یکدیگر زندگی می‌کنند، مانند خانه سالمندان یا مراکز مراقبتی دیگر، آلودگی به راحتی گسترش پیدا می‌کند.
درمان بیماری گال
درمان بیماری گال معمولاً شامل از بین بردن آلودگی با تجویز پماد‌ها، کرم‌ها و لوسیون‌هایی است که مستقیماً روی پوست استفاده می‌شوند. در برخی شرایط داروهای خوراکی هم مانند قرص ایورمکتین برای درمان گال استفاده می‌شود.
پزشکان توصیه می‌کنند که بیمار دارو را شب‌ها استفاده کند، زیرا زمانی است که مایت‌ها بیشترین فعالیت را دارند. ممکن است لازم باشد فرد دارو را روی تمام پوست خود از گردن به پایین استفاده کند، البته می‌توان دارو را صبح روز بعد با شستشو، از روی پوست پاک کرد.
بیمار باید دستورالعملی که پزشک توصیه می‌کند، با دقت انجام دهد و در صورت نیاز، درمان موضعی را تا ۷ روز ادامه دهد.
برخی درمان‌های متداول برای درمان بیماری گال شامل:
- کرم پرمترین ۵ درصد
- لوسیون بنزیل بنزوات ۲۵ درصد
- پماد گوگرد ۱۰ درصد
- کرم کروتامیتون ۱۰ درصد
- لوسیون لیندان ۱ درصد
پزشک ممکن است داروهای دیگری علاوه بر داروهای ذکر شده تجویز کند تا برخی علائم آزار دهنده ناشی از گال، از بین برود. این داروها شامل:
- آنتی هیستامین‌ها، مانند بنادریل (دیفن هیدرامین) یا لوسیون پراموکسین برای کم کردن خارش.
- آنتی بیوتیک‌ها برای از بین بردن هر نوع عفونتی که به خاطر خاراندن مداوم پوست و زخم شدن ایجاد شده باشد.
- کرم‌های استروئیدی برای تخفیف تورم و خارش
در صورتی که گال گسترده و شدید باشد، درمان‌های تهاجمی‌تری لازم است. قرص ایورمکتین برای درمان گال با نام تجاری Stromectol به صورت خوراکی به افراد زیر داده می‌شود:
- پس از درمان اولیه، هیچ پیشرفتی در بهبود علائم مشاهده نشود.
- فرد به طور مزمن مبتلا به گال باشد.
- گال سطح بسیار زیادی از بدن را درگیر کرده باشد.
گوگرد ماده‌ای است که در درمان‌های چند-دارویی گال، استفاده می‌شود. افراد برای درمان بیماری گال می‌توانند گوگرد را بدون نسخه به صورت صابون، پماد، شامپو یا مایع شستشو دهنده از داروخانه‌ها دریافت کنند.
البته توجه به این نکته حائز اهمیت است که هیچ گونه درمان بدون نسخه‌ای برای بیماری گال، توسط انجمن غذا و داروی آمریکا، تأیید نشده است.
در هفته اول درمان، ممکن است فرد احساس کند که علائم بیماری شدیدتر شده است. اما پس از یک هفته درمان، خارش کمتر می‌شود و تا ۴ هفته پس از درمان بیماری گال، فرد باید به طور کامل درمان شده باشد.
اگر بیماری گال درمان نشود ممکن است نشان دهنده این باشد که پوست هنوز هم آلوده به مایت‌ها است. به خاطر داشتن این نکته حائز اهمیت است که “خارش محل درگیر پس از درمان کامل گال” می‌تواند تا یک ماه ادامه داشته باشد.
در صورتی که علائم بیش از چهار هفته پس از درمان ادامه پیدا کند، باید به پزشک مراجعه شود.
درمان‌های خانگی بیماری گال
برخی درمان‌های سنتی، می‌توانند عوارض جانبی مانند احساس سوزش پوست، قرمزی، تورم و حتی بی حسی یا گز گز به همراه داشته باشند. اگرچه این عوارض دائمی نیست و از بین می‌روند، اما باعث احساس ناراحتی در بیمار می‌شوند.
درمان‌های خانگی شایع برای بیماری گال شامل:
روغن درخت چای
مطالعات کمی نشان داده است که روغن درخت چای می‌تواند گال را درمان کند و احساس خارش و قرمزی پوست را کم کند. با این وجود، این ماده روی مایت‌های حاصل از تخم گذاری اثر ندارد.
آلوئورا
این گیاه ژله‌ای، به خاطر توانایی آن در التیام احساس ناخوشایند و سوزش پوست شناخته شده است، اما مطالعه کوچکی نشان داده است که آلوئورا می‌تواند به اندازه درمان‌های تجویزی برای بیماری گال، مؤثر باشد. فقط باید توجه داشت که آلوئورای مصرفی حتماً خالص باشد.
کِرِم کپسای سین (Capsaicin)
اگرچه کرم‌های کپسای سین که از فلفل قرمز به دست آمده‌اند، قادر به کشتن مایت‌ها نیستند، اما می‌توانند درد و خارش را برطرف کنند. این کار از طریق بی حس کردن پوست در برابر نیش‌ها و گزش‌های آزار دهنده انجام می‌شود.
روغن‌های ضروری
روغن میخک یک قاتل طبیعی حشرات است، بنابراین به نظر می‌رسد که مایت‌ها در حضور این روغن توانایی زنده ماندن نداشته باشند. از جمله روغن‌های ضروری دیگر می‌توان به روغن اسطوخودوس و علف لیمو و زنجبیل اشاره کرد که می‌توانند اثراتی در درمان بیماری گال داشته باشند.
صابون‌ها
ترکیبات فعال موجود در برگ، پوست و دانه درخت چریش یا neem می‌تواند مایت‌های ایجاد کننده گال را از بین ببرد. صابون‌ها، کرم‌ها و روغن‌های حاصل از عصاره درخت چریش ممکن است بتوانند اثر کشنده‌ای روی مایت‌ها داشته باشند.
داروهای خانگی مورد استفاده در درمان بیماری گال این نوید را به ما می‌دهد که می‌توانند هم در تسکین علائم و هم در از بین بردن مایت‌ها، موثر باشند. برای شناخت بهتر این داروهای خانگی و موارد مصرف آن‌ها به این مقاله رجوع کنید.
آیا بیماری گال واگیردار است؟
بیماری گال واگیردار است و می‌تواند از راه‌های زیر به افراد منتقل شود:
- تماس طولانی مدت پوست با پوست، مثل نگه داشتن دست فرد مبتلا
- تماس بدنی بسیار نزدیک مانند برقراری رابطه جنسی
- استفاده از لباس، ملافه یا حوله مشترک با فرد آلوده به گال
از آنجایی که بیماری گال در اغلب موارد از طریق تماس فیزیکی مستقیم منتقل می‌شود، اگر بیماری گال درمان نشود آلودگی به راحتی میان اعضای یک خانواده، دوستان و شرکای جنسی فرد منتقل می‌شود. همچنین عامل ایجاد کننده گال می‌تواند به راحتی در مکان‌هایی از جمله مدارس، خانه سالمندان، مراکز توانبخشی، رختکن‌های ورزشی و زندان‌ها نیز میان افراد منتقل شود.
انواع گال
تنها یک گونه مایت وجود دارد که می‌تواند بیماری گال را ایجاد کند. همان طورکه گفته شد به این مایت، Sarcoptes scabiei گفته می‌شود. اما همین یک نوع مایت، می‌تواند انواع مختلفی از بیماری گال را در افراد مختلف ایجاد کند.
گال معمولی
این نوع گال شایع‌ترین نوع است و سبب ایجاد بثورات پوستی قرمز و خارش دار روی دست‌ها، مچ دست‌ها و سایر نقاط شایع بدن می‌شود. این نوع گال پوست سر و صورت را درگیر نمی‌کند.
گال گِرِهی (Nodular)
این نوع گال ممکن است به صورت ضایعات خارش‌دار و برآمده یا توده مانند به ویژه در نواحی تناسلی، زیر بغل یا کشاله ران دیده شود.
گال نروژی
برخی افراد مبتلا به گال، ممکن است به نوع دیگری از این بیماری به نام گال نروژی یا گال پوسته پوسته شده (Crusted scabiei) مبتلا شوند. این نوع گال بسیار شدید و مسری است. افراد مبتلا به این نوع گال، پوست ضخیم و کبره بسته پیدا می‌کنند که حاوی هزاران مایت و تخم است.
گال نروژی با تظاهرات زیر بروز می‌یابد:
- پوست ضخیم
- خاکستری
- پوست به راحتی با لمس شدن می‌ریزد.
گال پوسته پوسته شونده اغلب در افرادی که ضعف سیستم ایمنی دارند رخ می‌دهد؛ مانند افراد مبتلا به ایدز یا ویروس HIV، افرادی که از داروهای استروئیدی یا داروهای خاص دیگر (مانند افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی) استفاده می‌کنند و یا افرادی که تحت شیمی درمانی قرار گرفته‌اند.
مایت‌های عامل گال در این افراد به راحتی بر سیستم ایمنی غلبه کرده و با سرعت بیشتری زیاد می‌شوند. گال نروژی مانند انواع دیگر گال از طریق تماس پوستی منتقل می‌شود.
پیشگیری از بیماری گال
بهترین راه پیشگیری از ابتلا به بیماری گال، پرهیز از تماس پوستی با افراد مبتلا به گال است. همچنین بهتر است از لباس‌ها و ملافه‌ای که توسط فرد آلوده به گال استفاده شده است و هنوز شستشو داده نشده است، استفاده نشود.
مایت‌های ایجاد کننده بیماری گال، از زمانی که از بدن انسان جدا می‌شوند سه تا چهار روز می‌توانند در محیط زنده بمانند، بنابراین افراد باید اقدامات لازم برای پیشگیری از آلودگی به این بیماری را انجام دهند. به عنوان مثال، باید تمامی لباس‌ها، ملافه‌ها، روتختی، حوله و متکا ها را با آب گرمی که دمای آن حداقل ۱۲۲ درجه فارنهایت (۵۰ درجه سانتیگراد) باشد، شستشو داد. سپس آن‌ها را در خشک‌کن با دمای بسیار بالا، حداقل ۱۰ تا ۳۰ دقیقه خشک کرد.
هر وسیله‌ای که قابل شستشو نیست، باید به طور کامل جاروبرقی شود. پس از اتمام این کار، کیسه جارو برقی را باید دور انداخت و محفظه جاروبرقی را با مواد شوینده و آب داغ تمیز کرد.
مواد شوینده و آب داغ را برای تمیز کردن سطوح دیگری که مایت‌ها روی آن نشسته‌اند می‌توان استفاده کرد.
افراد در معرض ابتلا به گال
هر کسی ممکن است به گال مبتلا شود. نژاد، جنسیت، سطح احتماعی و درآمدی افراد در بروز بیماری هیچ نقشی ندارند. ابتلا به گال هیچ ارتباطی با سطح بهداشت شخصی افراد و تعداد دفعات استحمام آن‌ها نیز ندارد. مایت‌ها فقط به دنبال پوست انسان‌ها هستند تا بتوانند روی آن تخم گذاری کنند!
افرادی که در ارتباط نزدیک با دیگران هستند و در محیط‌های شلوغ، مثل خوابگاه‌های دانشجویی زندگی می‌کنند بیشتر در معرض آلودگی به گال قرار دارند. زیرا این بیماری به شدت مسری است و حتی از طریق سطوح آلوده، مانند وسایل خانه مشترک هم ممکن است منتقل شود.
به دلیل این که این بیماری واگیردار است، مشخص می‌شود که چرا کودکان نوپا و کوچک بیشتر در معرض ابتلا به گال هستند. به خاطر تماس بسیار نزدیک کودکان در مراکز مراقبت از آنان، آلودگی به سرعت میان آنان منتقل می‌شود.
افراد بزرگسال نسبت به کودکان و نیز افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی داند، بیشتر در معرض ابتلا به گال نروژی هستند.
تشخیص بیماری گال
پزشک به سادگی از طریق انجام معاینه فیزیکی و بررسی دقیق محل درگیر روی پوست قادر به تشخیص بیماری گال است. در برخی موارد، پزشک برای اطمینان از تشخیص، با سوزن تعدادی از مایت‌ها را از روی پوست برمی‌دارد.
اگر مایت به راحتی مشاهده نشود، پزشک یک بخش کوچک از پوست را برای نمونه برداری بافتی، جدا می‌کند. این نمونه زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد تا وجود مایت‌ها یا تخم‌های آن‌ها در پوست تأیید شود.
تست جوهر یا Burrow Ink Test آزمایشی است که می‌توان به کمک آن مسیری که مایت‌ها در پوست تخم گذاری کرده‌اند را مشاهده کرد. برای انجام این آزمایش، پزشک از یک خودکار مخصوص، مقداری جوهر روی محلی از پوست که احتمال آلوده بودن دارد، می‌ریزد. سپس این جوهر را از محل پاک می‌نمایند.
در صورتی که تونل‌های تخم گذاری در پوست وجود داشته باشد، جوهر وارد این کانال‌ها می‌شود و با چشم غیر مسلح می‌توان این پدیده را مشاهده کرد. مشاهده چنین حالتی، نشانه آلودگی به گال است.
گال یا ساس تخت خواب؟
گال و ساس تخت خواب، هر دو از بدن انسان تغذیه می‌کنند. ساس تخت خواب این کار را خارج از بدن انسان و گال این تغذیه را از درون بدن انسان انجام می‌دهد.
ساس تخت خواب هم بسیار کوچک است اما می‌توان آن‌ها را با چشم غیر مسلح و بدون میکروسکوپ هم دید. این موجودات در شب بیرون می‌آیند و زمانی که فرد خواب است از خون فرد تغذیه می‌کنند. آن‌ها پس از تغذیه به سرعت وارد تشک، تاج تخت یا دیگر وسایل نرم اطراف می‌شوند و خود را پنهان می‌کنند!
ضایعه پوستی ناشی از ساس تخت خواب معمولاً تنها در اطراف محل گزش دیده می‌شود. این ناحیه قرمز و حالت کک و مکی می‌شود. حتی ممکن است اندکی خون هم در این ناحیه مشاهده شود. اما گال معمولاً سطح وسیع‌تری را درگیر می‌کند و پوسته ریزی دهنده هستند و یا به صورت برآمدگی‌های توده مانند دیده می‌شوند.
هر دو مورد ذکر شده قابل درمان هستند و هر دو نیازمند درمان سایر اعضای خانواده و تمیز کردن وسایلی که در تماس با این عوامل بوده‌اند، هستند. ساس‌ها سخت‌تر نابود می‌شوند به همین دلیل ممکن است برای تمیز کردن وسایل، نیاز به کمک از افراد متخصص باشد.
از طرف دیگر، مایت‌های ایجاد کننده گال در صورتی که با انسان تماس نداشته باشند، نمی‌توانند به مدت طولانی زنده بمانند. در نتیجه به طور معمول، با درمان افراد و تمیز کردن وسایل خانه، گال از بین می‌رود.
مدت زمان بیماری گال
مایت‌های گال می‌توانند تا دو ماه روی بدن فرد زندگی کنند. زمانی که این موجودات از بدن فرد جدا شوند، معمولاً تنها سه الی چهار روز در محیط زنده می‌مانند.
طی درمان بیماری گال انتظار می‌رود خارش و سوزش پوست تا چند هفته پس از شروع درمان ادامه داشته باشد. این مسئله به دلیل آن است که تخم‌ها و بقایای مایت‌ها همچنان در پوست باقی مانده‌اند. حتی اگر مایت‌ها مرده باشند!
تا زمانی که لایه‌های جدید پوست رشد کند، فرد ممکن است همچنان خارش داشته باشد و پوست همچنان قرمز باقی بماند.
