این مقاله توصیههای فوری درباره استفاده صحیح از ماسک برای مقابله با کرونا ویروس جدید ۲۰۱۹ (۲۰۱۹-nCoV) در مکان‌های عمومی، در خانه و مراکز درمانی که موارد شیوع این ویروس گزارش شده است، ارائه می‌دهد. این مطلب برای متخصصان بهداشت عمومی و متخصصان پیشگیری و کنترل بیماری‌های عفونی، مدیران و کارکنان مراکز مراقبت‌های بهداشتی و کارکنان جامعه بهداشت می‌تواند مفید باشد.
با توجه به اطلاعات موجود از این ویروس، به نظر می‌رسد راه انتقال کووید-۱۹ از انسان به انسان از طریق قطرات کوچک تنفسی و یا تماس مستقیم افراد با یکدیگر است. هر فردی که در تماس نزدیک (فاصله کمتر از یک متر) با فردی که علائم تنفسی مثل عطسه و سرفه دارد باشد، در معرض خطر تماس با قطرات کوچک تنفسی ناشی از عطسه و سرفه قرار دارد. ماسک‌های پزشکی نوعی ماسک جراحی هستند که می‌توانند به صورت صاف یا قوس‌دار باشند. این ماسک‌ها با بندهایی به سر فیکس می‌شوند.
توصیههای کلی
استفاده صحیح از ماسک پزشکی یکی از اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از گسترش برخی از بیماری‌های تنفسی خاص، از جمله کرونا ویروس در مناطق شیوع یافته بیماری است. با این وجود، استفاده از ماسک به تنهایی برای رعایت سطح کافی اقدامات محافظتی، کافی نیست و رعایت سایر اقدامات پیشگیرانه به همین اندازه اهمیت دارند و باید انجام شوند. استفاده صحیح از ماسک برای مقابله با کرونا باید با رعایت دقیق بهداشت دست و دیگر اقدامات لازم برای پیشگیری و کنترل بیماری‌های عفونی همراه باشد تا از انتقال فرد به فرد کرونا ویروس جدید جلوگیری شود. در این مقاله راهنمایی‌هایی برای مراقبت خانگی و مراقبت در مراکز درمانی براساس برنامه‌های مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌های عفونی در هنگام مواجهه با موارد مشکوک مبتلا به کرونا ویروس، تهیه شده است.
توجه: استفاده از ماسک پزشکی زمانی که ضرورتی ندارد، سبب هزینه‌های غیر ضروری می‌شود. همچنین فرد با استفاده از ماسک به غلط احساس امنیت می‌کند و به همین دلیل نسبت به رعایت اقدامات ضروری مثل توجه به بهداشت دست غفلت می‌کند. به علاوه، استفاده نادرست از ماسک ممکن است کارایی آن را برای کاهش خطر سرایت از بین ببرد.
مراقبت‌های لازم در مکان‌های عمومی
در افرادی که علائم تنفسی ندارند، باید موارد زیر رعایت شود:
- از تجمع و مراجعه مکرر به فضا‌های شلوغ و بسته پرهیز کنید.
- حداقل یک متر از فردی که علائم تنفسی کرونا ویروس جدید (مثل سرفه و عطسه) را دارد، فاصله بگیرید.
- به طور منظم دست‌ها را بشویید؛ در صورتی که دست‌ها به طور واضح کثیف نیستند، از ژل ضدعفونی کننده الکلی استفاده کنید و اگر دست‌ها به طور واضح کثیف هستند، با آب و صابون شستشوی کامل داده شوند.
- اگر عطسه و سرفه می‌کنید، جلوی دهان و بینی خود را با آرنج خم شده بگیرید یا از دستمال استفاده کنید. اگر از دستمال استفاده می‌شود، پس از عطسه یا سرفه باید بلافاصله دور انداخته شود و دست‌ها به طور بهداشتی، شسته شود.
- دهان و بینی خود را تا جای ممکن لمس نکنید.
- از آنجایی که هیچ شواهدی در مورد مفید بودن ماسک پزشکی برای محافظت از افراد غیر بیمار در دسترس نیست، لازم نیست از ماسک استفاده کنید. با این وجود، ممکن است ماسک در بعضی کشورها مطابق عادات فرهنگی استفاده شود. در صورت استفاده از ماسک، باید نحوه صحیح پوشیدن، برداشتن و دور انداختن آن و نیز چگونگی رعایت بهداشت دست پس از برداشتن آن، به دقت آموزش داده شود.
افرادی که علائم تنفسی دارند باید موارد زیر را رعایت کنند:
- در صوتی که علائمی چون تب، سرفه و تنگی نفس دارید، حتماً از ماسک استفاده کنید و در اسرع وقت یا مطابق پروتکل‌های مربوط به محل زندگی، به پزشک مراجعه کنید.
- توصیههای مربوط به استفاده صحیح از ماسک برای مقابله با کرونا را رعایت کنید.
مراقبت‌های لازم در خانه
با توجه به داده‌های موجود درباره این بیماری و نحوه سرایت آن به افراد، سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند افرادی که مشکوک به کرونا ویروس هستند، باید اقدامات لازم برای ایزوله شدن را انجام دهند و در بیمارستان تحت کنترل و ارزیابی قرار گیرند. این کار باعث می‌شود هم ایمنی و هم کیفیت مراقبت‌های بهداشتی (در مواردی که علائم بیمار وخامت پیدا می‌کند) و امنیت بهداشت عمومی تضمین شود.
با این وجود، به دلایل مختلفی از جمله شرایطی که مراقبت‌های بیمارستانی وجود ندارد یا امنیت کمی دارد (مثلاً ظرفیت و منابع محدود بیمارستان قادر به پذیرش بیمار و تأمین تقاضا برای ارائه خدمات درمانی نیست) یا در صورت امتناع آگاهانه بیمار از بستری شدن در بیمارستان، فراهم کردن شرایط خانه برای ارائه خدمات درمانی در منزل ضروری می‌باشد. افراد باید راهنمای ویژه‌ی مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌های عفونی را برای انجام مراقبت‌های درمانی در خانه، به دقت رعایت کنند.
افراد مشکوک به کووید-۱۹ با علائم خفیف تنفسی باید موارد زیر را در منزل رعایت کنند:
- تا جای ممکن (حداقل یک متر) از افراد سالم در منزل فاصله داشته باشد.
- به طور منظم دست‌ها را بشوید؛ در صورتی که دست‌ها به طور واضح کثیف نیستند، از ژل ضدعفونی کننده الکلی استفاده کند و اگر دست‌ها به طور واضح کثیف هستند، با آب و صابون شستشوی کامل داده شوند.
- برای آن که ترشحات تنفسی در حین عطسه، سرفه و صحبت کردن به اطراف پخش نشود، باید فرد بیمار از ماسک استفاده کند و اگر فرد تحمل دارد، تا حد امکان آن را بپوشد و بدون ماسک نباشد. برای آن دسته از بیماران که تحمل قرار گرفتن ماسک بر صورت خود را ندارند، باید به طور کاملاً دقیقی، بهداشت تنفسی را رعایت کند؛ مثلا هنگام عطسه و سرفه با دستمال یکبار مصرف جلوی دهان و بینی خود را بگیرد و پس از هر بار عطسه و سرفه، دستمال خود را به صورت بهداشتی دور بیاندازد و بلافاصله پس از تماس دست با ترشحات تنفسی، دست‌های خود را تمیز و ضد عفونی کند.
- با باز کردن در و پنجره‌ها تا جای ممکن، جریان هوا در محیط زندگی خود را بیشتر کند.
اعضای خانواده یا پرستاران خانگی که در کنار بیماران مشکوک به کرونا ویروس با علائم خفیف تنفسی زندگی می‌کنند، باید موارد زیر را رعایت کنند:
- به طور منظم دست‌ها را بشویند؛ در صورتی که دست‌ها به طور واضح کثیف نیستند، از ژل ضدعفونی کننده الکلی استفاده کنند و اگر دست‌ها به طور واضح کثیف هستند، با آب و صابون شستشوی کامل داده شوند.
- تا جای ممکن (حداقل یک متر) از فرد مبتلا به بیماری فاصله بگیرند.
- اگر با فرد مبتلا در یک اتاق قرار دارند، حتماً ماسک پزشکی استفاده کنند.
- دستمال یا دیگر وسایل استفاده شده بیمار را بلافاصله دور بیاندازند و پس از تماس دست با ترشحات تنفسی بیمار، سریعاً دست‌های خود را بشویند.
- با باز کردن در و پنجره‌ها تا جای ممکن، جریان هوا در محیط زندگی خود را بیشتر کنند.
مراقبت‌های لازم در مراکز درمانی
افرادی که به این مراکز مراجعه می‌کنند و علائم تنفسی دارند باید نکات زیر را رعایت کنند:
- در زمان انتظار در تریاژ یا اتاق انتظار یا در طی انتقال بین بخش‌های مختلف بیمارستان یا درمانگاه، حتماً از ماسک استفاده شود.
- هنگام اقامت در محلی که افراد مشکوک به کرونا یا افراد مبتلا شده‌ی قطعی ویروس کرونا قرار دارند، باید ماسک پزشکی استفاده شود.
- اگر فرد در اتاق ایزوله به تنهایی اقامت دارد، نیازی به استفاده از ماسک نیست. اما اگر فرد عطسه و سرفه می‌کند باید با دستمال یکبار مصرف جلوی دهان و بینی خود را بگیرد و پس از استفاده، دستمال را به طور بهداشتی دور بیاندازد و بلافاصله بعد از این کار، دست‌ها را کاملاً بشوید و ضد عفونی کند.
کارکنان مراکز بهداشتی هم باید موارد زیر را رعایت کنند:
- زمانی که وارد اتاقی می‌شود که بیماران مشکوک یا قطعی مبتلا به کرونا بستری هستند یا هر موقعیت دیگری که به بیماران مشکوک یا قطعی کرونا خدمات درمانی ارائه می‌دهد، باید از ماسک پزشکی استفاده نماید.
- هنگام انجام کارهای تنفسی برای بیمار، مثل اینتوبه کردن، تهویه غیر تهاجمی، لوله گذاری تراشه، احیای قلبی ریوی، تهویه دستی قبل از لوله گذاری و برونکوسکوپی، فرد باید از ماسک یا تجهیزات مخصوص ضد ذرات معلق، که به اندازه ماسک N95 تأیید شده توسط مؤسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلی ایالات متحده یا ماسک FFP2 استاندارد اتحادیه اروپا یا ماسک‌های معادل این دو استفاده کند.
استفاده صحیح از ماسک برای مقابله با کرونا
اگر از ماسک‌های پزشکی استفاده می‌شود، باید به طرز صحیح استفاده و سپس دور انداخته شود تا اطمینان حاصل شود که استفاده از این ماسک‌ها مؤثر بوده است و نیز از افزایش خطر انتقال بیماری که به خاطر استفاده و دفع غلط این ماسک‌ها ممکن است ایجاد شود، جلوگیری صورت گیرد.
طرز استفاده صحیح از ماسک برای مقابله با کرونا با استفاده از تجربیات بالینی به دست آمده است:
- ماسک را با دقت قرار دهید تا دهان و بینی را کاملاً بپوشاند و آن را محکم ببندید به گونه‌ای که فاصله‌ای بین ماسک و پوست صورت وجود نداشته باشد.
- در هنگامی که ماسک روی صورت قرار دارد، از لمس آن اجتناب کنید.
- ماسک را با روش اصولی بردارید؛ مثلاً هیچ گاه روی ماسک را لمس نکنید، بلکه بند یا کِش آن را از پشت سر یا پشت گوش باز کنید.
- بعد از درآوردن ماسک یا هر زمان که بدون احتیاط یک ماسک استفاده شده را لمس کردید، دست‌های خود را با ژل ضد عفونی کننده الکلی ضد عفونی کنید یا اگر کثیفی واضحی روی دست دیده می‌شود با آب و صابون، به طور کامل شستشو دهید.
- هر زمان که ماسک مرطوب یا خیس شد، آن را تعویض کنید.
- هیچ گاه از ماسک یکبار مصرف مجدداً استفاده نکنید.
- ماسک‌های یکبار مصرف را بعد از هر بار استفاده و برداشتن، بلافاصله به روش بهداشتی دور بیاندازید. ماسک‌های پارچه‌ای (از پنبه یا کتان) تحت هیچ شرایطی توصیه نمی‌شوند!
- ماسک‌های خود را در خیابان‌ها، جوب‌ها و معابر عمومی دور نیاندازید!
