سطح اکسیژن خون میزان اکسیژنی است که در خون گردش می‌کند.بیشترین مقدار اکسیژن توسط گلبول‌های قرمز حمل می‌شود این سلول‌ها اکسیژن را از شش‌ها گرفته و به تمام قسمت‌های بدن می‌برند.
بدن ما دائماً میزان اکسیژن خون را بررسی می‌کند تا فشار آن‌را در یک رده مشخص ثابت نگه دارد بنابراین همواره اکسیژن کافی برای تمام سلول‌های بدن وجود دارد.
فشار اکسیژن خون یک شخص تعیین کننده این است که بدن او چه میزان اکسیژن را از ریه ها به سلول‌ها می‌رساند از این‌رو دانستن آن برای بررسی وضعیت سلامت شخص مهم است.
اکسیژن خون چگونه اندازه گیری می‌شود؟
کارآمدترین راه برای بررسی اکسیژن خون تست ABG یا تست میزان گاز خون شریانی است.در این تست نمونه خون عموماً از شریانی در مچ دست گرفته می‌شود.این روش بسیار دقیق بوده اما دردناک می‌باشد.
انجام تست ABG توسط خود شخص در خانه دشوار می‌باشد برای همین افراد معمولا از یک روش جایگزین استفاده می‌کنند،این روش جایگزین استفاده از دستگاه پالس اکسیمتر است.
پالس اکسیمتر گیره کوچکی است که معمولاً روی انگشت گذاشته می‌شود همچنین می‌تواند به گوش یا انگشت بزرگ پا وصل شود این دستگاه اکسیژن خون را به طور غیرمستقیم با جذب نور از طریق نبض شخص اندازه می‌گیرد.
با اینکه استفاده از پالس اکسیمتر آسان‌تر،سریع‌تر و بی درد است اما دقت تست ABG را ندارد چرا که فاکتور هایی مانند انگشتان کثیف،نور محیط،لاک ناخن و نامناسب بودن گردش لحظه‌ای خون می‌تواند دستگاه مارا تحت تاثیر قرار بدهد.
سطح اکسیژن نرمال و پایین خون
فشار اکسیژن خون بین ۷۵-۱۰۰میلی‌متر جیوه متغیر است،فشار اکسیژن کمتر از ۶۰ میلی‌متر جیوه کم بوده و شخص نیازمند اکسیژن اضافی براساس نظر پزشک و وضعیت سلامتش می‌باشد.
زمانیکه اکسیژن خون شخص در مقایسه با یک شخص سالم پایینتر باشد می‌تواند نشانه هایپوکسمی باشد به این معنا که بدن در ارسال اکسیژن به سلول‌ها و بافت‌ها و ارگان‌ها دچار مشکل است.
علائم فشار اکسیژن پایین خون
فشار پایین اکسیژن می‌تواند موجب گردش خون معیوب شده و باعث بروز علائم زیر شود:
- تنگی‌نفس
- سردرد
- خستگی
- گیجی
- تنفس‌های سریع و پی در پی
- درد قفسه سینه
- فشار خوندبالا
- کاهش هماهنگی اعضای بدن
- مشکلات بینایی
- حس سرخوشی
- تپش بالای قلب
علل
هایپوکسی یا فشار پایین اکسیژن می‌تواند به دلایل زیر بروز یابد:
- میزان ناکافی اکسیژن هوا
- عدم توانایی ریه‌ها در دم و ارسال اکسیژن به تمام سلول‌ها و بافت‌ها
- عدم توانایی جریان خون در رفتن به شش‌ها و تهویه و پخش اکسیژن در سراسر بدن
شرایط مختلف می‌تواند سبب بروز فاکتورهای بالا بشود:
- آسم
- بیماری‌های قلبی
- ارتفاع زیاد
- آنمی
- بیماری‌های ریوی مزمن انسدادی
- بیماری ریوی بینابینی
- آمفیزم
- سندرم زجر حاد تنفسی
- پنومونی
- انسداد شریان درون ریه ها مثلاً به علت وجود لخته
- فیبروز ریوی یا اسکار و آسیب ریوی
- حضور گاز یا هوا در قفسه سینه که می‌تواند منجر به خوابیدن شش‌ها روی هم بشود
- مایع اضافه در شش‌ها
- آپنه خواب
- داروهای خاص مانند مسکن‌ها و خواب‌آورها
چه زمانی مراجعه به دکتر لازم است؟
شخص باید در صورت وجود شرایط زیر به پزشک مراجعه کند
-تنگی نفس شدید و ناگهانی را تجربه کند
-هنگام استراحت تنگی نفس را تجربه کند
-تنگی نفس شدید دارد که هنگام ورزش یا فعالیت بدنی بدتر می شود
-با تنگی نفس یا احساس خفگی ناگهان بیدار شود
در ارتفاعات بالا (بالاتر از ۸۰۰۰ پا یا ۲۴۰۰ متر) تنگی نفس به همراه سرفه ، ضربان سریع قلب و احتباس مایعات را تجربه کند
درمان
درمان سطح پایین اکسیژن خون شامل دریافت اکسیژن اضافی است. این کار را می توان در خانه انجام داد که به آن اکسیژن درمانی خانگی یا HOT گفته می شود.
برای کاهش علائم تنگی نفس و بهبود سلامت عمومی و کیفیت زندگی می توان برخی اقدامات خودمراقبتی را انجام داد. که شامل:
- ترک سیگار
- اجتناب از حضور در مکانهایی که دیگران سیگار می کشند
- داشتن یک رژیم غذایی سالم با میوه و سبزیجات فراوان
- ورزش منظم
