شستن دست با آب گرم و صابون از همان دوره کودکی به عنوان راهی برای دور نگه داشتن آلودگی‌ها به ما آموخته شده است. حتی بعضی از مراکز رسمی نیز بر شستن دست با آب گرم و صابون تأکید می‌کنند. این روزها که بیشتر از هر وقت دیگری شستن دست و صورت تبدیل به دغدغه ما شده، بهتر است نگاهی بیاندازیم تا ببینیم آیا تأکید بر شستن دست الزاماً با آب گرم پشتوانه‌ی علمی دارد؟ خوشبختانه مطالعاتی نیز در این زمینه انجام شده است.
مطالعات جدید حاکی از آن است که شستن دست با آب سرد درست به اندازه‌ی آب گرم در از بین بردن میکروب‌ها مؤثر است.
سازمان غذا و داروی ایالات متحده اعلام کرده که آب گرم در از پاکسازی میکروب‌ها هنگام شستن دست و صورت مؤثرتر از آب سرد است و به اماکنی مثل رستوران‌ها و کافه تریاها توصیه می‌کنند دمای آب در حدود ۴۰ درجه سانتی‌گراد باشد.
منطق این توصیه آن است که صابون در آب گرم بهتر کف کرده و به پاکسازی میکروب‌ها بهتر کمک می‌کند. اما آیا این حرف از نظر علمی اثبات شده است؟
مطالعات سابق بر این توجهات را به این واقعیت معطوف کرد که شواهد علمی کافی برای پشتیبانی از این ادعا وجود ندارد و شستن دست با آب گرم برای از بین بردن میکروب‌ها الزامی نیست. اکنون تحقیقات جدید نشان می‌دهند که شاید شستن دست با سرد درست به اندازه آب گرم مؤثر باشد.
بررسی اثرات شستن دست با آب سرد در مقابل شستن دست با آب گرم
مطالعه‌ی جدید اثر عوامل مختلفی را مثل حجم صابون، دمای آب، زمان لازم برای کف کردن صابون و اثربخشی صابون در شستن دست و صورت نسبت به فرمول ساخت فرآورده مورد بررسی قرار داده است.
در آغاز مطالعه، از ۱ میلی‌لیتر صابون معمولی با زمان کف کردن ۵ ثانیه در آب ۳۸ درجه استفاده شد. باکتری استفاده شده در این تحقیق نیز ATCC 11229، یک سویه غیر بیماری زا از E.coli بود.
محققان اثرات شستن دست با آب گرم یا سرد را روی ۲۰ فرد داوطلب، ۱۰ مرد و ۱۰ زن سنجیدند. هر تست در عرض ۶ ماه ۲۰ بار تکرار شد. طی این زمان، افراد داوطلب دستان خود را در دماهای ۱۶، ۲۶ یا ۳۸ درجه شستند. حجم صابون مورد استفاده نیز تغییر داده شد. ابتدا ۰.۵ و سپس ۱ یا ۲ میلی‌لیتر صابون مورد استفاده قرار گرفت.
نتایج به نفع برابری آب سرد و گرم بود
در کل استفاده از صابون آنتی‌میکروبیال تفاوت خاصی با صابون معمولی ایجاد نمی‌کند. زمان صرف شده برای کف کردن صابون اما در اثربخشی پاکسازی آلودگی‌ها هنگام شستن دست و صورت بسیار مهم است.
مهم‌تر از همه این که دمای آب اثر خاصی روی کاهش باکتری‌های روی دست ندارد. چه آب ۳۸ درجه باشد، چه ۱۶ درجه، شستن دست با آب گرم یا سرد هر دو به یک اندازه میکروب‌ها را از روی دست پاکسازی می‌کنند.
علاوه بر این، مطالعه‌ی مذکور نشان داد که شستن دست‌ها حتی به اندازه‌ی ۱۰ ثانیه نیز در از بین بردن میکروب‌ها مؤثر است. با این حال سازمان بهداشت جهانی حداقل زمان ۲۰ ثانیه را بدین منظور پیشنهاد می‌کند.
