زگیل مقعدی، زائده‌ای است که ممکن است در اطراف یا داخل مقعد ایجاد شود و به آن کوندیلوما اکومیناتا هم گفته می‌شود. زگیل مقعدی نوعی زگیل تناسلی محسوب می‌شود.
در بیشتر موارد، زگیل مقعد درد یا ناراحتی ایجاد نمی‌کند اما اگر به قدر کافی بزرگ شود می‌تواند آزار دهنده باشد و با خارش و خونریزی همراه شود. افرادی که زگیل مقعدی بدون علامت دارند، ممکن است حتی از داشتن این زگیل اطلاعی نداشته باشند.
زگیل مقعدی ممکن است تنها در یک نقطه ایجاد شود یا ممکن است در طول زمان، به نواحی مختلف دستگاه تناسلی و مقعد پیشروی کرده و پخش شود.
علائم زگیل مقعدی
زگیل مقعدی در داخل یا اطراف مقعد ایجاد می‌شود. در ابتدا به صورت زائده برامده کوچکی است که از سر سوزن ته گرد کوچکتر است، بنابراین چندان قابل تشخیص نیست. به مرور که زگیل مقعدی رشد می‌کند یا چند زگیل به هم می‌پیوندند، ظاهری شبیه به گل کلم پیدا می‌کند. زگیل مقعدی به رنگ صورتی، زرد یا قهوه‌ای روشن است و یا ممکن است با رنگ پوست فرد ترکیب شده باشد.
زگیل مقعدی اغلب درد ندارد و آزار دهنده نیست. علامتدار شدن زگیل مقعدی نادر است. با این حال این علائم شامل خارش، خونریزی یا خارج شدن ترشحات از مقعد است. البته افرادی که زگیل مقعد دارند ممکن است احساس کنند زائده‌ای در ناحیه مقعدشان وجود دارد.
ممکن است همزمان با زگیل مقعدی، زگیل در نواحی دیگر بدن هم مشاهده شود. به عنوان مثال در خانم‌ها زگیل تناسلی در ناحیه فرج(vulva)، واژن یا گردن رحم ظاهر می‌شود و در مردان زگیل تناسلی در آلت تناسلی، اسکروتوم، ران و کشاله ران پدید می‌آید.
اگر فردی زگیل تناسلی داشته باشد ممکن است زگیل در دهان یا حلق فرد هم ایجاد شود. رابطه جنسی دهانی با فردی که زگیل تناسلی دارد یا بوسیدن فردی که زگیل حلقی دارد هم می‌تواند منجر به ایجاد زگیل در دهان شود.
علت زگیل مقعدی چیست
زگیل‌های تناسلی و از جمله آن‌ها زگیل مقعدی توسط پاپیلوماویروس (HPV) ایجاد می‌شوند و جزو بیماری‌های مقاربتی محسوب می‌شود. در افراد جوان، عفونت با HPV خود به خود می‌تواند از بین برود و ممکن است هیچ علامت یا شکایتی ایجاد نکند. با این حال، در برخی افراد ویروس می‌تواند در بدن باقی بماند و زگیل تناسلی ایجاد کند. برخی از انواع HPV تنها زگیل تناسلی ایجاد می‌کنند و برخی دیگر از انواع آن، موجب سرطان می‌شوند. به طور معمول انواعی از ویروس پاپیلوما که زگیل تناسلی و مقعدی می‌دهند، منجر به ایجاد سرطان نمی‌شوند.
به طور کلی HPV از طریق تماس مستقیم فرد سالم با دهان، مقعد، آلت یا واژن فرد مبتلا به ویروس منتقل می‌شود. بنابراین حتی بدون برقراری رابطه جنسی و حتی با تماس پوست به پوست هم ممکن است این عفونت ویروسی منتقل شود. انتقال HPV حتی در مواردی که زگیل قابل رؤیت نباشد هم ممکن است صورت گیرد.
طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها، زگیل تناسلی در اغلب موارد از طریق رابطه جنسی واژنی و رابطه مقعدی منتقل می‌شود. قریب به تمام مردان و زنانی که از نظر جنسی فعال هستند در برهه‌ای از زندگی خود به HPV مبتلا می‌شوند.
افراد در معرض ابتلا به زگیل مقعدی
افراد با انجام رفتارهای زیر بیشتر در معرض خطر ابتلا به زگیل مقعدی و انتقال آن به دیگران قرار دارند:
- رابطه جنسی غیر ایمن (استفاده نکردن از لوازم جلوگیری مثل کاندوم یا کاندوم دهانی (dental dam))
- داشتن شرکای جنسی متعدد
- داشتن رابطه جنسی مقعدی
- داشتن رابطه جنسی با فرد مبتلا به HPV یا برقراری تماس نزدیک با این فرد
- داشتن رابطه جنسی در سن پایین
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف به خاطر بیماری یا مصرف داروهای تضعیف کننده ایمنی
با این وجود، ممکن است حتی فردی که تنها یک شریک جنسی دارد، به زگیل مقعدی دچار شود. زیرا کاندوم به طور کامل از ابتلا به HPV جلوگیری نمی‌کند.
تشخیص زگیل مقعدی
پزشک می‌تواند با معاینه چشمی، زگیل مقعدی را تشخیص دهد. برخی پزشکان هنگام معاینه استیک اسید (سرکه) را روی زگیل می‌زنند. این کار باعث می‌شود رنگ زگیل سفید شود و بهتر دیده شود. اما این کار برای تشخیص زگیل مقعدی ضروری نیست.
معاینه و بررسی ناحیه مقعد از نظر زگیل مقعدی شامل معاینه داخل کانال مقعد از طریق وسیله‌ای به نام آنوسکوپ است. پزشک ممکن است ناحیه لگنی را به طور کامل از نظر موارد دیگر زگیل تناسلی مورد بررسی قرار دهد. در زنان برای این کار می‌توان از تست پاپ اسمیر هم استفاده کرد.
تشخیص می‌تواند از طریق نمونه برداری از زگیل هم انجام شود. این کار در مواقعی که زگیل با درمان اولیه از بین نرود، برای اطمینان از درستی تشخیص انجام می‌شود.
درمان زگیل مقعد
روش درمانی به تعداد و محل زگیل، انتخاب بیمار و تجربه پزشک بستگی دارد.
داروهای موضعی
داروهای موضعی درمان زگیل مقعدی برای زگیل‌های بسیار کوچک و محدود به بخش بیرونی مقعد مناسب است. این داروها باید توسط پزشک تجویز شوند و داروهای بدون نسخه برای استفاده در ناحیه مقعد و تناسلی اصلاً توصیه نمی‌شوند.
برخی داروهای درمان زگیل مقعد باید توسط پزشک و در مطب استفاده شوند و برخی دیگر از داروها قابل استفاده در منزل هستند. رژیم دارویی به طور معمول چند هفته یا بیشتر باید رعایت شود.
پماد درمان زگیل مقعدی شامل موارد زیر است:
- ایمیکویمود با نام تجاری Aldara و Zyclara
- پودوفیلوکس با نام تجاری Condylox
- پودوفیلین با نام تجاری Podocon
- تری‌کلرواستیک اسید (TCA)
- بای‌کلرواستیک اسید (BCA)
گزینه‌های درمانی دیگر
بر حسب شدت و محل زگیل مقعدی، روش‌های دیگری برای درمان وجود دارد. این روش‌ها شامل:
کرایوتراپی(سرما درمانی): در این روش از نیتروژن مایع برای فریز کردن زگیل استفاده می‌شود. وقتی زگیل فریز می‌شود، به راحتی کنده می‌شود.
الکتروکوتر کردن(سوزاندن): در این روش پزشک با استفاده از یک رسانای الکتریکی، زگیل را می‌سوزاند.
لیزر درمانی: این روش با استفاده از انتقال انرژی از طریق پرتو شدید به محل زگیل است. این روش به طور معمول در موارد پیچیده استفاده می‌شود.
اگر زگیل شدید باشد، درمان در چند مرحله انجام می‌شود و اگر لازم باشد جراحی صورت می‌گیرد.
روش جراحی
روش‌های جراحی برای زگیل‌های بزرگتر یا زگیل‌هایی که داخل کانال مقعدی قرار دارند مؤثرتر است. جراحی زگیل مقعدی یک عمل سرپایی محسوب می‌شود؛ به عبارت بهتر بیمار بعد از عمل می‌تواند به خانه برود.
در طی جراحی، از ابزار به خصوصی برای برداشتن زگیل استفاده می‌شود. در اغلب موارد بی حسی موضعی داده می‌شود. اما در صورتی که تعداد زگیل‌ها زیاد و محل آن‌ها خوب نباشد، بیهوشی عمومی یا بی‌حسی نخاعی صورت می‌گیرد.
بعد از الکتروکوتر، کرایوتراپی یا جراحی زگیل مقعدی، ممکن است اغلب بیماران تا چند روز احساس ناراحتی داشته باشند. برای برطرف کردن این احساس ناخوشایند، پزشک می‌تواند داروی ضد درد تجویز کند. توانایی برگشتن به سر کار یا انجام فعالیت‌های معمول روزانه در افراد مختلف متفاوت است و به نوع و شدت درمان بستگی دارد.
زگیل مقعدی در طولانی مدت
زگیل مقعدی خطرناک نیست و در اغلب موارد، سرطانی نمی‌شود. با این وجود، HPV ممکن است در بدن باقی بماند و باعث پدید آمدن مجدد زگیل مقعدی شود.
برای بررسی پدید آمدن مجدد زگیل پس از درمان، مراجعه منظم و دوره‌ای به پزشک لازم است. این معاینات دوره‌ای در سه ماهه اول پس از درمان، بسیار اهمیت دارد.
پیشگیری از زگیل مقعدی
انجام آزمایش HPV به صورت دوره‌ای چندان مفید نیست. به جای این کار، می‌توان از واکسن HPV استفاده کرد. واکسن HPV برای افراد تا سن ۴۵ سالگی مناسب است. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری توصیه می‌کند افراد در سن ۱۱ یا ۱۲ سالگی، واکسن بزنند تا قبل از فعالیت جنسی نسبت به این ویروس ایمنی پیدا کنند و دیگر مبتلا نشوند.
راه‌های دیگر پیشگیری از انتقال HPV و زگیل مقعدی شامل:
- خودداری کردن از برقراری تماس جنسی
- استفاده از لوازم پیشگیری مثل کاندوم یا کاندوم دهانی
- کم کردن تعداد شرکای جنسی
با این همه، لوازم پیشگیری کننده افراد را به طور کامل و صد در صد نسبت به HPV محافظت نمی‌کنند و ممکن است حتی با داشتن یک شریک جنسی هم HPV منتقل شود.
نتیجه‌گیری
اگرچه زگیل مقعدی می‌تواند آزار دهنده باشد و در موارد نادری با درد همراه باشد، اما نکته مهم این است که قابل درمان است. اگر فرد احساس می‌کند زگیل مقعدی دارد، در قدم اول باید به پزشک مراجعه کند. پس از معاینه و تشخیص قطعی، پزشک با توجه به شرایط فرد، بهترین درمان زگیل مقعدی را پیشنهاد می‌دهد.
