استفاده از روش‌های هنری برای درمان اختلالات روانشناختی و بهبود سلامت روان در روانشناسی به‌عنوان هنردرمانی شناخته شده است. هنر درمانی تکنیک درمانی است که در این ایده که بیان خلاقانه میتواند التیام بخش بوده و بهزیستی روانی را موجب شود، ریشه دارد. هنر، فرایند خلق آن یا مشاهده آثار هنری دیگران برای کمک به افراد برای کشف هیجانات، رشد/تحول خودآگاهی، سازگازی با استرس، افزایش عزت نفس، و کار برروی مهارت‌های اجتماعی استفاده میشود.
این ممکن است شما را شگفت‌زده کند که هنر میتواند ابزاری موثر در درمان سلامت روان باشد. چه ارتباطی هنر می تواند با رواندرمانی داشته باشد؟ به‌عنوان یک رسانه بیانگر، هنر میتواند برای کمک به برقراری ارتباط با مراجعان، غلبه بر استرس و کشف جنبه‌های مختلف شخصیت استفاده شود.
هنردرمانی چیست؟
هنر درمانی تکنیک‌های رواندرمانی را با پردازش خلاقانه در هم می‌آمیزد تا باعث تقویت سلامت روانی و بهزیستی گردد.
انجمن هنردرمانی آمریکا ((The American Art Therapy Association، هنردرمانی را به‌عنوان رویکردی در نظر می‌گیرد که فرایند خلق هنر را برای بالابردن سلامت روان، سلامت جسمی و سلامت هیجانی مورد استفاده قرار می‌دهد. هدف هنردرمانی بکارگیری فرایند خلاقانه برای کمک به افراد جهت کشف خوداظهاری است، و در انجام این کار، راه‌های جدید برای کسب بینش شخصی و مهارت‌های سازگاری جدید یافت می شوند.
روش‌های استفاده شده در هنردرمانی میتواند شامل نقاشی کردن، رنگ‌آمیزی، مجسمه‌سازی یا کولاژ(هنر اختلاط رنگ‌ها) باشد. همچنانکه مراجعه کنندگان هنر خود را خلق میکنند، آنها ممکن است چیزی را که بوجود آورده‌اند مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند و احساسات خود را نسبت به آن بیان دارند. از طریق کشف هنرشان، افراد میتوانند به دنبال زمینه و تعارضاتی باشند که ممکن است افکار، هیجانات و رفتارهای‌شان را تحت تاثیر قرار می دهد.
افراد نیاز ندارند که برای شرکت در هنر درمانی دارای توانایی هنری یا استعداد خاص باشند، و افراد تمامی سنین شامل کودکان، نوجوانان و بزرگسالان میتوانند از آن متنفع شوند. برخی پژوهش‌ها پیشنهاد میکنند که فقط وجود و حضورهنر میتواند نقشی در افزایش سلامت روان ایفا نماید.
مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۷ دریافت که آثارهنری به نمایش گذاشته شده در مجموعه‌های بیمارستانی به ایجاد محیطی که بیماران احساس امنیت کنند کمک کرد. همچنین این آثار هنری نقش موثری را در بهبود روابط اجتماعی و حفظ هویت در بیرون از بیمارستان بازی کرد.
تاریخچه
بشر بمدت هزاران سال برای برقراری ارتباط، ابراز وجود و درمان به انواع هنرها تکیه کرده است. با اینحال تا دهه ۱۹۴۰ هنردرمانی بعنوان برنامه رسمی درمان مدنظر قرار نگرفت. پزشکان دریافتند که افرادی که از بیماری روانی رنج می‌برند اغلب خودشان را از طریق نقاشی کردن و دیگر کارهای هنری ابراز می نمودند، که اینکار منجر به کشف استفاده از هنر به‌عنوان راهبرد التیام‌بخش شد. از آن به بعد، هنر بخش مهمی از حوضه درمانی شد و در برخی تکنیک‌های ارزیابی و درمانی مورد استفاده قرار گرفت.
موارد استفاده
هنردرمانی میتواند برای درمان دامنه وسیعی از اختلالات روانی و رنج‌های روانشناختی استفاده شود. ممکن است هنر درمانی در بسیاری از موارد به همراه روش‌های دیگر رواندرمانی همانند گروه‌درمانی یا درمان شناختی-رفتاری مورد استفاده قرار گیرد.
برخی از موقعیت‌ها که ممکن است هنردرمانی استفاده شود بشرح زیر است:
- کودکان با ناتوانی‌های یادگیری
- بزرگسالان دارای استرس شدید
- کودکانی که از مشکلات رفتاری یا اجتماعی در مدرسه یا در خانه رنج می برند
- افرادی که از مشکلات سلامت روان رنج می‌برند
- افرادی که از صدمه مغزی رنج می‌برند
- کودکان یا بزرگسالانی که رخداد تروماتیکی را تجربه کرده‌اند
برخی شرایط که هنردرمانی ممکن است برای درمان استفاده شود شامل موارد زیر است:
- اضطراب
- افسردگی
- سرطان
- شرایط پزشکی
- مشکلات مربوط به سالخوردگی
- اختلال استرس پس از سانحه
- مشکلات هیجانی
- اختلالات خوردن
- سوء مصرف مواد
- مشکلات خانوادگی یا روابط
- مشکلات روانشناختی
- استرس
- علائم روانشناختی مرتبط با دیگر موضوعات پزشکی
یک بررسی از تاثیرگذاری هنردرمانی به این نتیجه رسید که این نوع درمان به بیماران سرطانی تحت درمان پزشکی کمک می کند تا کیفیت زندگی‌شان را بهبود بخشند و طیف وسیعی از علائم روانشناختی را کاهش داد.
هنردرمانی چگونه عمل می‌کند
یک هنردرمانگر ممکن است انواعی از روش‌های هنررا که شامل نقاشی کشیدن، رنگ‌آمیزی، مجسمه‌سازی و کولاژ بر روی مراجعان از رده کودکان تا بزرگتران مورد استفاده قرار دهد. مراجعه کنندگانی که تروماهای هیجانی، خشونت فیزیکی، خشونت خانگی، اضطراب، افسردگی و دیگر مشکلات روانشناختی را تجربه کرده‌اند میتوانند از هنر درمانی برای ابراز (وجود) خلاقانه خود بهره ببرند.
موسسات پزشکی/سلامتی دارای امکانات بستری، دفاتر خصوصی سلامت روان، مدارس و سازمان‌های اجتماعی مجموعه‌هایی هستند که ممکن است خدمات هنر درمانی ارئه نمایند. برخی مراجع خاص که ممکن است هنردرمانی ارائه شود عبارتند از:
- بیمارستان‌ها
- مراکز سلامت
- امکانات تادیب واصلاح (نوجوانان)
- مراکز اجتماعی
- دفاتر درمانی شخصی
- مراکز مرتبط با افراد پیر
- استودیوهای هنر
- پناهگاه‌های زنان
- پناهگاه‌های بی‌خانمان‌ها
- مدارس ابتدایی و دبیرستان
- کالج‌ها و دانشگاه‌ها
- مراکز درمانی (مجتمع‌های) مسکونی
- خانه‌های گروهی
افراد اغلب تعجب میکنند که چگونه یک جلسه هنردرمانی می تواند از کلاس هنر معمولی متفاوت باشد.
جاییکه کلاس هنر بر تدریس تکنیک یا ایجاد یک محصول تمام شده و کامل خاص متمرکز است، هنردرمانی بیشتر در خصوص فراهم نمودن امکان به مراجعان برای تمرکز بر تجارب دورنی‌شان است. در خلق هنر، افراد قادر به تمرکز بر ادراکات، تصورات، و احساسات خودشان هستند. مراجعان تشویق می شوند تا به خلق هنری بپردازند که بیشتر جهان درونی‌شان را بیان دارد تا از خلق چیزی که جهان بیرونی را بیان کند.
محدودیت‌ها
درحالیکه پژوهش پیشنهاد می‌کند که هنردرمانی ممکن است مفید باشد، نتیجه برخی از آنها در خصوص تاثیرگذاری متفاوت می‌باشند. مطالعات انجام شده اغلب در سطح محدود و فاقد نتیجه قطعی هستند، بنابراین تحقیقات بیشتری برای نتیجه گیری و یافتن چگونگی و مقطع زمانی که هنردرمانی ممکن است مفیدترین باشد، مورد نیاز می‌باشد.
