درمان فوری نفخ: راه‌های درمان خانگی نفخ معده و پیشگیری از آن

نفخ روده و به دام افتادن گاز می‌تواند مانند یک درد خنجری یا گزنده در سینه یا شکم احساس شود. این درد می‌تواند به اندازه‌ای تیز باشد که شما را وادار کند تا به پزشک بروید. این درد مانند یک حمله قلبی، درد آپاندیسیت یا کیسه صفرا بروز می‌یابد. تولید و دفع گاز بخشی طبیعی از فعالیت‌های گوارشی فرد است. اما با عدم دفع گاز فرد می‌خواهد هر چه سریع‌تر دردش را تسکین دهد. در صورتی که علائم دیگری دارید، یافتن علت درد کار ضروریست. در این مقاله به بررسی علت و راه‌های درمان نفخ پرداخته و نکات پیشگیری از بروز این حالت را نیز بررسی خواهیم کرد.

درمان خانگی نفخ

استفاده از درمان خانگی نفخ در برخی از افراد بسیار موثر است. برای درمان نفخ ممکن است فرد مجبور باشد تا با امتحان کردن انواع روش‌ها، راه درمان مناسب خود را بیابد. بیشتر شواهد موجود در این زمینه از نسخه‌هایی است که از گذشتگلن به جا مانده است. در ادامه به بررسی چند روش درمان خانگی نفخ اشاره خواهد شد.

حرکت کردن

حرکت کنید. راه رفتن ممکن است در درمان رفع کمک کننده باشد.

ماساژ دادن

محل دردناک را به آرامی ماساژ دهید.

تمرینات یوگا

انجام تمرینات ویژه یوگا می‌تواند به بدن شما در دفع و درمان نفخ موثر باشد. می‌توانید با تمرینات زیر آغاز کنید:

به پشت دراز کشیده و هر دو پای خود را کاملاً صاف بالا ببرید.
زانوهای خود را خم کرده و بازوهای خود را اطراف زانوهای خود حلقه کنید.
زانوها خود به سمت سینه خود بکشید.
همزمان، سر خود را به سمت زانوهای خود بکشید. می‌توانید سر خود را صاف و مستقیم نیز نگه دارید؛ اگر در این حالت احساس راحتی بیشتری دارید.
هر یک از تمرینات را به مدت ۲۰ ثانیه یا بیشتر انجام دهید.

مصرف مایعات

برای درمان نفخ نوشیدن مایعات بدون گاز توصیه می‌شود. نوشیدن آب گرم یا چای‌های گیاهی مانند چای نعناع، زنجبیل یا بابونه جزئی از راه‌های درمان خانگی نفخ است.

می‌توانید از تی بگ‌های آمادده استفاده کنید یا با استفاده از ریشه زنجبیل، برگ‌های نعناع یا بابونه خشک شده چای گیاهی خود تهیه کنید.

در یک نسخه داروی سنتی ایرانی توصیه شده است که ۱۰ گرم هر زیره سبز زمینی و رازیانه را با ۵ گرم آنیسون یا بادیان رومی مخلوط کرده و پس از ۲۰ دقیقه خیس خوردن در یک فنجان آب جوش میل شود.

گیاهان دارویی

یکی دیگر از داروهای درمان خانگی نفخ استفاده از گیاهان دارویی است؛ گیاهانی مانند:

بادیان رومی یا انیسون
زیره سیاه
گشنیز
رازیانه
زردچوبه

یکی از این گیاهان رستنی یا دانه‌های آن‌ها را درون یک لیوان آب گرم مخلوط کرده و بنوشید.

جوش شیرین

راه دیگر درمان نفخ مخلوط کردن نصف قاشق چای خوری بی کربنات سدیم (جوش شیرین) در یک لیوان آب و نوشیدن آن است.

دقت کنید که باشید بیش از نصف قاشق چای خوری جوش شیرین استفاده نکنید. زیرا مصرف جوش شیرین بیشتر با معده پر، می‌تواند باعث پارگی معده شود.

سرکه سیب

۱ قاشق غذاخوری سرکه سیب را در یک لیوان آب اضافه کرده و ترکیب حاصل را بنوشید. این روش یک راهکار عالی و قدیمی برای درمان نفخ روده محسوب می‌شود.

شواهد حاکی از تاثیر این روش است اما هیچ مدرک علمی برای تایید یا حتی وجود عارضه جانبی در دست نیست.

داروهای بدون نسخه برای درمان نفخ

داروهای بدون نسخه بسیاری برای درمان نفخ وجود دارد. اما باز هم، شواهد چندانی که نشان دهنده اثربخشی این روش‌ها باشند، وجود ندارد و درمان مناسب خود را باید با امتخان کردن راه‌های مختلف بیابید. از جمله داروهای بدون نسخه‌ای که برای درمان نفخ استفاده می‌شوند:

محصولات آنزیمی

در صورتی که فرد در هضم لاکتوز مشکل دارد، باید از محصولات مناسب استفاده کند. از این محصولات معمولاً به عنوان یک سری اقدامات پیشگیرانه یاد می‌شود. این محصولات آنزیمی شامل:

لاکتید‌ها
Digest Dairy Plus (داروهای دایجستیو)
Dairy Relief

این محصولات در اکثر داروخانه‌ها موجود هستند.

آلفا گالاکتوزیداز آنزیم طبیعی‌ای است که به جلوگیری از ایجاد نفخ پس از مصرف حبوبات کمک می‌کند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد استفاده از این آنزیم‌ها برای جلوگیری از تولید گاز و نفخ موثر است.

Beano فرمی شناخته شده از این آنزیم است که به شکل قرص در بازار موجود است.

جاذب‌ها

براساس برخی مطالعات، محصولاتی مانند سیمتیکون با از بین بردن حباب‌های گاز در درمان نفخ قابل استفاده هستند. محصولاتی مانند:

Gas-X
Alka-Seltzer Anti-Gas
Mylanta Gas

قرص‌های فعال، کپسول‌ها یا پودرهای ذغال سنگ نیز ممکن است در درمان نفخ معده و روده موثر باشند. ذغال سنگ با گرم شدن فعال‌تر می‌شود تا با ایجاد منافذ بیشتر، مولکول‌های گاز را در فضاهای خود محصور کند. با این وجود، این محصولات ممکن است عوارض جانبی ناخواسته‌ای را به همراه داشته باشند، مانند سیاه شدن زبان. این محصولات عبارتند از:

ذغال فعال (Activated Charcoal)
CharcoCaps

علائم نفخ یا وجود گاز در روده یا معده

علائم نفخ معمولاً به صورت ناگهان ظاهر می‌شود. درد خاصل زا عدم دفع گاز بسیار تیز و خنجری شکل است. همچنین می‌تواند یک احساس کلی ناراحتی حاد ا در فرد ایجاد کند. وجود این علائم در ناحیه معده نیز محتمل است و حتی وجود درد و گرفتگی‌های شکمی نیز ممکن است.

درد ناشی از عدم دفع گاز در سمت چپ روده بزرگ می‌تواند در سینه فرد حس شود. به همین دلیل ممکن است فرد فکر کنید که دچار حمله قلبی شده است.

گازهایی که در سمت راست روده بزرگ جمع می‌شوند ممکن است علائم آپاندیسیت یا سنگ کیسه صفرا را تقلید کند.

علت نفخ

به دام افتادن حباب‌های گاز در روده یا معده علل زیادی دارد. بیشتر این علت‌ها مربوط به روند هضم است. اما برخی ممکن است ناشی از شرایط جسمی فرد باشد که به درمان مناسب نیاز دارند.

عارضه	عوامل دیگری که ممکن است باعث نفخ شوند	علت نفخ
سندرم روده تحریک پذیر	آبریزش بینی	هضم
بیماری کرون	داروهای خاص مانند داروهای سرماخوردگی بدون نسخه	عدم تحمل غذایی
کولیت اولسراتیو	مکمل‌های فیبری حاوی پسیلیوم	رشد بیش از حد باکتری‌ها
زخم معده	قندهای مصنوعی مانند سوربیتول، مانیتول و زایلیتول	یبوست
	استرس	سبک زندگی، مانند جویدن آدامس، پرخوری و سیگار کشیدن
	عمل جراحی یا حاملگی که باعث تغییر در عضلات لگن شده است

سیستم گوارشی و نفخ پیرو شرایط زیر است:

غذای خورده شده
سرعت خوردن غذا
مقدار هوای بلعیده شده هنگام غذا خوردن
ترکیبات غذایی

باکتری‌ها، مخمرها و قارچ‌های موجود در روده بزرگ وظیفه تجزیه موادی که را که توسط روده کوچک به طور کامل پردازش نشده‌اند را بر عهده دارد.

ممکن است در برخی از افراد هضم غذا و پاکسازی گاز روده کندتر از حالت عادی صورت گیرد. یکی از دلایل احتمالی وجود این حالت، فقدان آنزیم‌های مورد نیاز هستند.

آنزیم‌های روده بزرگ کربوهیدرات‌هایی مانند لوبیا، سبوس، کلم و کلم بروکلی را به گازهای هیدروژن و دی اکسید کربن تبدیل می‌کند. با این کار، در برخی از افراد با افزایش گازهای موجود در روده، فرد دچار نفخ می‌شود.

عدم تحمل برخی از مواد غذایی

برخی از افراد در سیستم گوارشی خود به اندازه کافی لاکتاز ندارند. آنزیم لاکتاز، آنزیمی است که برای هضم برخی از محصولات لبنی مورد نیاز است. به این اختلال عدم تحمل لاکتوز گفته می‌شود. در برخی از افراد مشکل عدم تحمل گلوتن وجود دارد. هر دو این عارضه‌ها ممکن است باعث ایجاد گاز اضافی و نفخ شود.

رشد بیش از حد باکتری‌ها

رشد بیش از حد باکتریایی‌های روده کوچک هنگامی اتفاق می‌افتد که باکتری‌هایی که به طور طبیعی در سایر قسمت‌های روده رشد می‌کنند، در روده کوچک آغاز به رشد کنند. این حالت ممکن است باعث بروز نفخ در روده شود.

یبوست

یبوست یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی در ایالات متحده محسوب می‌شود. در یبوست فرد حرکات در هفته کمتر از سه بار دفع داشته و هر بار مدفوع او سفت و خشک است. یکی از علائم رایج یبوست عدم دفع گاز است.

سبک زندگی فرد

بسیاری از عادت‌ها غذایی می‌توانند باعث تولید بیشتر گاز شوند، به خصوص عادت‌هایی که هنگام غذا خوردن باعث ورود هوای بیشتر به معده یا روده می‌شوند. به موارد زیر توجه کنید:

استفاده از نی هنگام نوشیدن مایعات
نوشیدن آب با بطری
صحبت کردن هنگام خوردن غذا
جویدن آدامس
خوردن آب نبات‌های سفت
پرخوری
سیگار کشیدن یا استفاده از تنباکو جویدنی

عوامل دیگری که ممکن است باعث نفخ شوند:

آبریزش مداوم، که باعث بلع بیشتر هوا می‌شود
مصرف طولانی مدت برخی از داروها، مانند داروهای سرما خوردگی که بدون نسخه به فروش می‌رسند
مکمل‌های حاوی فیبر مانند پسیلیوم
مصرف جایگزین‌های قند مصنوعی مانند سوربیتول، مانیتول و زایلیتول
استرس
جراحی یا حاملگی که باعث تغییر در عضلات لگن فرد شده است

بیماری‌هایی که ممکن است باعث ایجاد گاز اضافی شود

اگر مشکل عدم دفع گاز و نفخ به صورت طولانی ادامه داشته و درکنارش فرد از علائم دیگری نیز شکایت داشت، ممکن است فرد از مشکل گوارشی جدی‌تری رنج ببرد. برخی از بیماری‌های احتمالی عبارتند از:

تمامی این عارضه‌ها قابل درمان هستند.

پیشگیری از نفخ

با بررسی انواع و نحوه غذایی که می‌خورید می‌توانید احتمال ابتلا نفخ را کاهش دهید.

غذاهای مصرفی خود را در یک دعتر یادداشت کنید. این کار می‌تواند به شما کمک کند تا غذاها و شرایطی که منجر به بروز نفخ می‌شود، را بیابید. سپس می‌توانید از آن دسته از غذاها یا رفتارهایی که به نظر می‌رسد باعث بروز مشکل می‌شوند دوری کنید. در ادامه به شرح چند نکته اساسی می‌پردازیم:

هیدراته بمانید و آب زیادی بنوشید.
از مصرف نوشابه‌های گازدار خودداری کنید.
از نوشیدن مایعات خیلی گرم یا خیلی سرد خودداری کنید.
از غذاهایی که باعث نفخ می‌شوند، اجتناب کنید.
از شیرین کننده‌های مصنوعی اجتناب کنید.
به آرامی غذا بخورید و غذای خود را به خوبی جوید.
آدامس نجوید.
سیگار نکشید و از جویدن تنباکو خودداری کنید.
اگر از پروتزهای دندانی استفاده می‌کنید، با مشورت دندانپزشک خود بررسی کنید که آیا این پروتزها باعث ورود هوا به معده و روده شما می‌شوند یا خیر.
فعالیت بدنی خود را افزایش دهید.

از راه‌های درمان خانگی نفخ یا داروهای بدون نسخه استفاده کرده و درمان مناسب خود را بیابید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر به طور مکرر یا طولانی مدت دچار نفخ می‌شوید یا علائم نگران کننده‌ای دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. علائم دیگری که باید حتماً آن ها را بررسی کنید عبارتند از:

کاهش وزن غیر قابل توضیح
تغییر فرکانس حرکات روده
وجود خون در مدفوع شما
یبوست
اسهال
حالت تهوع یا استفراغ
سوزش سر دل
از دست دادن اشتها

پزشک شما می‌تواند وجود سایر مشکلات یا بیماری‌ها را تشخیص دهد. همچنین ممکن است پروبیوتیک یا آنتی بیوتیک تجویز کند. در مورد راه‌های درمان نفخ یا مکمل‌هایی که تا کنون استفاده کرده‌اید نیز با پزشک صحبت کنید.

سخن پایانی

نفخ روده با این که عارضه جدی نیست اما می‌تواند بسیار دردناک باشد. نفخ روده ممکن است نشان دهنده عدم تحمل برخی مواد غذایی یا وجود مشکل گوارشی زمینه‌ای باشد.

بررسی غذای روزانه و نحوه خوردن غذا و انجام اقدامات پیشگیرانه می‌تواند به فرد در درمان نفخ کمک کند. درمان فوری نفخ با استفاده از داروها و روش‌های خانگی می‌تواند بسیار مفید باشد.