رحم سپتوم دار نوعی ناهنجاری رحمی است که همزمان با رشد جنین قبل از تولد ایجاد می‌شود. غشایی به نام سپتوم رحم، قسمت داخلی رحم را از وسط به دو قسمت تقسیم می‌کند.
سپتوم رحم بافتی از جنس فیبر و ماهیچه است که می‌تواند ضخیم یا نازک باشد.
زنانی که رحم سپتوم دار دارند در معرض خطر سقط جنین هستند. علت این اتفاق هنوز به طور قطعی مشخص نشده است. یک تئوری رایج این است که سپتوم نمی‌تواند پشتیبانی مناسبی را برای یک بارداری سالم فراهم کند. سپتوم به روش‌های مختلفی در بارداری اختلال ایجاد می‌کند. این بیماری را می توان با جراحی درمان کرد که نتایج به طور چشمگیری موفقیت‌آمیز بوده‌اند.
این احتمال وجود دارد که رحم سپتوم دار با رحم دو شاخ اشتباه گرفته شود. فرق رحم دوشاخ و سپتوم دار این است که در رحم دو شاخ، رحم شکل قلبی پیدا می‌کند. در این شرایط قسمت بالای رحم یا فوندوس به سمت خط میانی رحم فرو می رود. این فرورفتگی می‌تواند کم عمق یا عمیق باشد.
رحم دوشاخ معمولا در شانس بارداری زن تأثیر نمی‌گذارد، مگر اینکه فرورفتگی عمیقی داشته باشد. در موارد نادری رحم دوشاخ و رحم سپتوم دار همزمان اتفاق می‌افتد.
رحم سپتوم دار چگونه بر بارداری تأثیر می‌گذارد؟
رحم سپتوم دار به طور معمولا بر قدرت باروری زن تأثیر نمی‌گذارد، اما خطر سقط جنین را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. زنانی با رحم سپتوم دار ممکن است دچار سقط جنین‌های مکرر شوند.
میزان سقط جنین در جمعیت کلی حدودا برابر است با ۱۰ تا ۲۰ درصد از زنانی که از بارداری خود اطلاع دارند. تخمین زده می‌شود که میزان سقط جنین در زنان مبتلا به رحم سپتوم دار بین ۲۰ تا ۲۵ درصد باشد. در برخی تحقیقات این مقدار به حدود چهل درصد هم رسیده است.
اعتقاد بر این است که رحم سپتوم دار شایعترین نوع از ناهنجاری‌های رحمی است. تخمین زده می‌شود که بیش از نیمی از ناهنجاری‌های مادرزادی رحم، وجود سپتوم در رحم باشد. در زنان مبتلا به رحم سپتوم دار خطر سقط جنین مکرر وجود دارد. بارداری هایی که در رحم با هر نوع رشد غیر طبیعی اتفاق می‌افتند، خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش می دهند:
- زایمان زودرس
- زایمان بریچ
- سزارین
- عوارض خونریزی بعد از زایمان
علائم
به غیر از سقط جنین یا سقط‌های مکرر، هیچ علامت دیگری برای رحم سپتوم دار وجود ندارد و این بیماری فقط پس از بررسی علت سقط جنین تشخیص داده می‌شود. در صورتی که سپتوم به خارج از رحم، مثلا گردن رحم و واژن، گسترش یافته باشد ، ممکن است در معاینات لگن نیز تشخیص داده شود.
علت
رحم سپتوم دار یک ناهنجاری ژنتیکی است. اینکه چه چیزی باعث بروز آن می‌شود، هنوز به طور کامل مشخص نیست. تشکیل آن حین رشد جنین در رحم مادر اتفاق می‌افتد. در تمامی موارد رحم رشد خود را به عنوان دو لوله‌ی جداگانه شروع می‌کند که در نهایت بهم متصل می‌شوند و در میانه بدن به یک رحم تبدیل می‌شوند. در رحم سپتوم دار این دو لوله به طور کامل با هم ادغام نمی‌شوند.
تشخیص
رحم سپتوم دار ممكن است در سونوگرافی معمولی لگن دو بعدی نیز مشاهده شود. MRI می تواند روشی دقیق‌تری برای شناسایی ناهنجاری‌های رحمی باشد. بعد از انجام معاینه لگن، پزشک احتمالاً تحقیقات خود را با یکی از آزمایشاتی که در ادامه گفته می‌شود، آغاز می‌کند.
پزشکان ممکن است برای تأیید تشخیص از یک هیستروسالپنگوگرام یا هیستروسکوپی استفاده کنند. هیستروسالپنگوگرام نوعی اشعه ایکس است که رحم داخلی و لوله‌های فالوپ را روشن‌تر نشان می‌دهد.
در طی هیستروسکوپی، پزشک یک وسیله روشنایی دهنده را از طریق دهانه رحم، وارد رحم می‌کند تا تصویر واضح‌تری را از رحم را به دست آورند. تحقیقات در مورد نقش سونوگرافی ۳ بعدی در شناسایی ساختارهای غیر طبیعی رحم ادامه دارد.
درمان
رحم سپتوم دار را می‌توان با جراحی‌ای به نام متروپلاستی درمان کرد. این جراحی به واسطه‌ی روش هیستروسکوپی انجام می‌شود. روش هیستروسکوپی این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به برش بیرونی شکم، در داخل رحم جراحی صورت بگیرد.
در طی یک متروپلاستی هیستروسکوپی، یک منبع روشنایی دهنده، از طریق دهانه رحم به رحم وارد می‌شود. ابزار دیگری نیز همزمان برای جدا کردن سپتوم وارد می‌شود. این تکنیک حداقل تهاجم را دارد و معمولاً حدود یک ساعت طول می‌کشد.
زنانی که تحت یک متروپلاستی هیستروسکوپی قرار می‌گیرند، معمولاً در همان روز اول بعد از جراحی به خانه باز می‌گردند.
بعد از عمل بین پنجاه تا هشتاد درصد از خانم‌ها که سابقه سقط مکرر داشتند، می‌توانند در آینده بارداری سالمی داشته باسند. بیست درصد از زنانی که قبلاً قادر به بارداری نبودند، ممکن است بعد از جراحی موفق به بارداری شوند.
چشم انداز
رحم سپتوم دار شایع ترین ناهنجاری رحمی است. اصلی ترین عارضه آن افزایش خطر سقط جنین و سقط‌های مکرر است. اگر زنی تمایلی به بچه دار شدن نداشته نباشد، نیازی به درمان این بیماری ندارد و به خودی خود خطری برای سلامتی فرد ندارد. با این حال اگر زنی که رحم سپتوم دار دارد، تمایل به بارداری داشته باشد، پس از جراحی احتمال بارداری موفقیت آمیز در وی به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد.
