احتمالاً تاکنون نام مننژیت را شنیده باشید. مننژیت عارضه‌ای است که باعث التهاب بافت‌های پوشاننده مغز و نخاع فرد می‌شود. عامل این التهاب ممکن است یک عفونت باکتریایی باشد، که به آن مننژیت باکتریایی می‌گویند، و در غیر این صورت به التهاب حاصل مننژیت آسپتیک گفته می‌شود. در این مقاله در ابتدا به بررسی سوال مننژیت آسپتیک چیست پرداهتع و با علائم و روش‌های درمان این عارضه بیشتر آشنا می‌شویم.
مننژیت آسپتیک چیست
ویروس‌ها عامل اصلی بیشتر موارد مننژیت آسپتیک هستند، به همین دلیل این بیماری به نام مننژیت ویروسی نیز شناخته می‌شود.
بروز مننژیت آسپتیک شایع‌تر از مننژیت باکتریایی است؛ اما علائم آن معمولاً خفیف‌تر بوده و ندرتاً عوارض جدی را در پی دارد. بیشتر افراد ظرف دو هفته پس از شروع علائم بهبود می‌یابند.
علت مننژیت آسپتیک چیست
حدود نیمی از موارد مننژیت آسپتیک در اواخر تابستان و اوایل پاییز و به وسیله ویروس‌های فصلی شایع ایجاد می‌شوند. ویروس‌هایی که می توانند باعث مننژیت آسپتیک شوند عبارتند از:
- آبله مرغان
- HIV
- هرپس سیمپلکس
- اوریون
- سرخک
- نیل غربی
- هاری
در اثر تماس با ترشحات سرفه، بزاق یا مدفوع فرد آلوده ویروس به فرد سالم منتقل می‌شود. برخی از ویروس‌ها نیز از طریق نیش پشه منتقل می‌شوند.
در موارد نادری علت مننژیت آسپتیک مربوط به ویروس‌ها نیز و ارگانیسم‌های دیگر یا بیماری‌های دیگری باعث مننژیت آسپتیک می‌شوند. از جمله:
- عفونت‌های قارچی
- سفلیس
- لایم
- سل
- حساسیت دارویی
- بیماری‌های التهابی
بسته به علت مننژیت آسپتیک ممکن است بیماری به سرعت یا طی چند هفته پیشرفت کند.
گروه‌های در خطر ابتلا به مننژیت آسپتیک کدامند
بروز مننژیت آسپتیک در هر فردی محتمل است، اما بالاترین میزان ابتلا در بین کودکان زیر ۵ سال رخ می‌دهد. واکسن‌هایی که کودکان را در مقابل مننژیت باکتریایی ایمن می‌کنند، همواره در برابر مننژیت آسپتیک، که ناشی از ویروس‌ها یا عوامل دیگر هستند، مؤثر نیستند.
کودکانی به مدرسه یا مهد کودک می‌روند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به ویروس‌هایی هستند که می‌توانند باعث مننژیت ویروسی در نوزادان یا مننژیت ویروسی در کودکان شوند. بزرگسالانی که در این مکان‌ها مشغول هستند نیز در معرض خطراند.
ابتلا به مننژیت آسپتیک در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند مبتلایان به ایدز یا دیابت بیشتر است.
علائم مننژیت آسپتیک چیست
علائم مننژیت آسپتیک بسته به عامل ایجاد کننده آن می‌تواند متفاوت باشد. گاهی اوقات علائم مننژیت آسپتیک پیش از طی دوره‌ای از بیماری بروز نمی‌یابد.
علائم عمومی مننژیت آسپتیک در کودکان و بزرگسالان شامل موارد زیر است:
- تب
- لرز
- درد معده
- سردرد شدید
- دردهای بدنی
- حساسیت به نور، یا نورهراسی
- از دست دادن اشتها
- استفراغ
- احساس خستگی
علائم مننژیت آسپتیک در نوزادان و کودکان ممکن است به صورت زیر بروز یابد:
- تب
- تحریک پذیری و گریه مکرر
- بی میلی به غذا
- خواب آلودگی یا مشکل در بیدار شدن از خواب
مننژیت آسپتیک اغلب بیماری خفیفی محسوب می‌شود و ممکن است فرد بدون دارو یا با دریافت درمان مناسب بهبود یابید. بسیاری از علائم مننزیت آسپتیک شبیه به سرماخوردگی یا آنفولانزا است، بنابراین ممکن است فرد هرگز متوجه نشود که به مننژیت آسپتیک مبتلا شده است. همین علت باعث افتراق مننژیت آسپتیک از مننژیت باکتریایی می‌شود. مننژیت باکرتیایی علائم شدیدی داشته و ممکن است زندگی فرد را به خطر بیندازد.
با این وجود، اگر شما گمان می‌کنید که خود یا فرزندتان به مننژیت آسپتیک مبتلا شده، مراجعه به پزشک، ضروریست. بدون معاینه پزشکی، تشخیص نوع مننژیت در مراحل ابتدایی دشوار است. همچنین مننژیت آسپتیک نیز ممکن است عوارض خطرناکی را ایجاد کند. بنابراین باید پزشک تا زمان بهبودی کامل، وضعیت فرد را تحت نظر داشته باشد.
در صورت بروز علائم زیر دارید باید سریعاً با پزشک تماس گرفته شود:
- سفتی و درد گردن
- سردرد مداوم و آزار دهنده
- پریشانی ذهنی
- تشنج
این علائم است نشان دهنده عارضه جدی‌تری باشد.
راه تشخیص مننژیت آسپتیک چیست
اگر پزشک مشکوک به مننژیت است، برای افتراق نوع باکتریایی یا ویروسی آن، آزمایش‌هایی را درخواست خواهد کرد.
در بیشتر موارد، انجام پونکسیون نخاعی را توصیه می‌کند. در پونکسیون نخاعی ، پزشک مایع مغزی نخاعی را از نخاع خارج می‌کند. این کار، تنها راه قطعی برای تشخیص نوع مننژیت است. مایع مغزی نخاعی توسط مغز تولید شده و برای حفلاظت از مغز و نخاع آن‌ها را احاطه می‌کند. در صورت ابتلا به مننژیت، نتایج آنالیز مایع مغزی نخاعی، پروتئین بالا و افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون را نشان خواهد داد. همچنین با کشت نمونه، می‌توان نوع باکتری، ویروس یا سایر عوامل عفونی ایجاد کننده مننژیت را شناسایی کرد.
پزشک همچنین ممکن است برای تعیین ویروسی که باعث مننژیت ویروسی شده است، آزمایشات دیگری را مانند آزمایش خون یا تست‌های تصویربرداری مانند اشعه X و اسکن CT را توصیه کند.
درمان مننژیت آسپتیک چیست
گزینه‌های درمانی در دسترس، بسته به علت مننژیت آسپتیک متفاوت است. اکثر مبتلایان به مننژیت آسپتیک بدون معالجه، طی یک یا دو هفته بهبود می‌یابند.
به فرد توصیه خواهد شد که استراحت کند، مایعات زیادی بنوشد و داروهایی را که به رفع علائم کمک کننده هستند را مصرف کند. مصرف مسکن‌ها و داروهای ضد التهابی ممکن است برای کنترل درد و تب توصیه شود. اگر علت مننژیت عفونت قارچی یا ویروسی مانند تبخال باشد، پزشک به طور ویژه درمان و داروی مننژیت ویروسی یا قارچی را تجویز می‌کند.
پیش آگهی مننژیت آسپتیک چیست
در تعداد کمی از افراد مبتلا به مننژیت آسپتیک، درنهایت مننژیت به یک بیماری پایدار تبدیل می‌شوند. اکثر موارد بیماری طی یک یا دو هفته پس از شروع علائم برطرف می‌شود.
در موارد نادر، مننژیت آسپتیک می‌تواند منجر به عفونت مغزی شود. اگر فرد درمان مناسب را دریافت نکند، احتمالاً عوارض بیماری بروز خواهد کرد. این عوارض در صورت وجود بیماری‌های زمینه‌ای تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن ممکن است ظاهر شوند.
راه پیشگیری از مننژیت آسپتیک چیست
شما و فرزندانتان باید برای پیشگیری از مننژیت آسپتیک واکسینه شوند. احتمال مننژیت آسپتیک پس از واکسیناسیون بسیار کمتر است. همچنین تمرین نکات بهداشتی برای کاهش خطر ابتلا به مننژیت بسیار مهم است. قبل از غذا و بعد از استفاده از دستشویی باید دست‌های خود را بشویید و به فرزندان خود آموزش دهید که همین کار را انجام دهید. همواره قبل از عطسه یا سرفه، دهان خود را بپوشانید. همچنین نباید نوشیدنی یا غذا خود را با دیگران سهیم شوید، به خصوص هنگامی که در شرایط گروهی زندگی می‌کنید.
همچنین فرد بیمار باید استراحت کافی داشته، رژیم غذایی سالم مصرف کند و از تماس با دیگران که علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا دارند، جلوگیری کند.
