نشانه‌ها
اگرچه ممکن است بدن شما باکتری مولد بیماری سل را در خود داشته باشد، سیستم ایمنی‌تان معمولاً می‌تواند مانع از ابتلا به بیماری شود. به همین دلیل، پزشکان این دو را متفاوت می‌دانند:
- سل نهفته. در این شرایط، عفونت سل دارید، اما باکتری در بدنتان در یک وضعیت غیرفعال می‌ماند و هیچ نشانه‌ای ندارد. سل نهفته، که به آن سل غیرفعال و یا عفونت سل هم می‌گویند، مسری نیست. سل غیرفعال می‌تواند به سل فعال تبدیل شود، بنابراین درمان فرد مبتلا به سل غیرفعال و کمک به کنترل گسترش بیماری، مهم است. تخمین زده‌شده که ۲ بیلیون از افراد مبتلا به سل نهفته هستند.
- سل فعال. در این وضعیت بیمار می‌شوید و می‌توانید بیماری را به دیگران نیز منتقل کنید. ابتلا به سل فعال می‌تواند در اولین هفته‌های بعد از عفونت با باکتری سل، یا حتی سال‌ها بعد رخ دهد.
علائم و نشانه‌های سل فعال شامل موارد زیر می‌شود:
- سرفه‌کردن که ۳هفته یا بیشتر طول می‌کشد
- سرفه‌کردن همراه با خون
- درد قفسه‌ی سینه، یا درد همراه با تنفس و سرفه
- کاهش وزن ناخواسته
- خستگی بیش ازحد
- تب
- تعریق شبانه
- احساس سردی و لرز‌کردن
- از دست‌دادن اشتها
سل می‌تواند بخش‌های دیگری از بدن مثل کلیه، نخاع و مغز را تحت‌تأثیر قراردهد. وقتی سل به خارج از ریه‌ها گسترش پیدا می‌کند، علائم و نشانه‌های آن با توجه به اندام درگیر، متفاوت است. برای مثال، سل نخاع، باعث درد می‌شود و سل در کلیه‌ها ممکن است باعث دیده‌شدن خون در ادرار شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر تب دارید، یا بی‌دلیل وزن کم کرده‌اید، یا تعریق شبانه دارید و یا دچار سرفه‌ی دائمی هستید، به پزشک مراجعه کنید. این‌ها اغلب علائم ابتلا به سل هستند، اما می‌توانند نتیجه‌ی دیگر مشکلات پزشکی هم باشند. پزشک شما می‌تواند با انجام چند تست، علت را تشخیص دهد.
مراکز کنترل و پیشگیری بیماری توصیه می‌کنند افرادی که ریسک ابتلا به سل بالایی دارند، آزمایش دهند تا از ابتلا نبودن به سل غیرفعال مطمئن شوند. این توصیه شامل افراد زیر می‌شود:
- افراد مبتلا به ایدز
- استفاده‌کننده‌های داروهای IV(درون رگی)
- افرادی که در ارتباط با بیماران مبتلا به سل هستند
- کارمندان مراقب سلامتی که با افرادی با ریسک بالای سل سر و کار دارند
علت بیماری
سل از طریق باکتری‌هایی که از یک فرد به فرد دیگر، توسط قطرات کوچک میکروسکوپی آزادشده در هوا،منتقل می‌شود، به وجود می‌آید. این اتفاق هنگامی رخ میدهد که فردی مبتلا به سل فعال و درمان‌نشده، سرفه می‌کند، صحبت می‌کند، عطسه می‌کند، آب دهان پرت می‌کند، می‌خندد و یا آواز می‌خواند.
اگرچه سل مسری است، اما ابتلا به آن ساده نیست. امکان انتقال سل بیشتر از طرف افرادی که با آن‌ها کار می‌کنید یا زندگی می‌کنید، وجود دارد تا فردی غریبه. بیشتر افراد مبتلا به سل فعال که حداقل ۲ هفته است درمان دارویی مناسب را شروع کرده‌اند، بیماری را منتقل نمی‌کنند.
از دهه‌ی ۱۹۸۰، تعداد موارد ابتلا به سل به طور شگرفی افزایش یافته است، که دلیل آن گسترش ویروس HIV، ویروس عامل بیماری ایدز، است. عفونت با HIV، سیستم ایمنی را سرکوب کرده و شرایط را برای بدن برای کنترل سل، سخت می‌کند. در نتیجه، افراد مبتلا به HIV بسیار بیشتر از افرادی که HIV مثبت نیستند، به سل مبتلا می‌شوند و از فرم غیرفعال به فرم فعال پیش‌روی می‌کنند.
مقاومت دارویی سل
دلیل دیگری که سل را یک کشندهی اصلی باقی گذاشته، افزایش مقاومت دارویی در نسل‌های باکتری است. بیش از ۶۰سال پیش که اولین آنتی‌بیوتیک‌ها برای مبارزه با سل استفاده شدند، بعضی از باکتری‌های سل توانایی بقای خود را فزایش داده‌اند، و این توانایی به نسل‌های بعدی نیز منتقل شده‌است.
مقاومت دارویی سل هنگامی پدیدار می‌شود که یک آنتی‌بیوتیک نمی‌تواند همه‌ی باکتری‌هایی که هدف قرار داده، بکشد. باکتری زنده‌مانده نسبت به آن داروی مشخص، و اغلب دیگر آنتی‌بیوتیک‌ها، مقاوم می‌شود. بعضی از باکتری‌های سل نسبت به داروهایی که بیش‌ترین استفاده را دارند، مقاوم شده‌اند، مانند ایزونیازید و ریفامپین.
بعضی از گونه‌های سل، نسبت به داروهایی که کم‌تر استفاده می‌شوند نیز، مقاوم شده‌اند؛ مانند آنتی بیوتیک‌هایی مثل fluoroquinoloes، و داروهای تزریقی مثل آمیکاسین، کانامایسین و کاپرومایسین.. این داروها اغلب برای درمان عفونت‌هایی که نسبت به داروهای رایج مقاوم شده‌اند، استفاده می‌شوند.
عواملی که ریسک ابتلا به سل را افزایش می‌دهند
هرکسی ممکن است به سل مبتلا شود اما بعضی عوامل می‌توانند ریسک ابتلا به سل را افزایش دهند. این عوامل شامل موارد زیر می‌شود:
۱.سیستم ایمنی تضعیف شده
یک سیستم ایمنی سالم، اغلب با موفقیت با باکتری سل مبارزه می‌کند، اما اگر مقامتتان کم باشد، بدنتان نمی‌تواند دفاع مؤثری داشته باشد. تعدادی از بیماری‌ها و داروهایی که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند شامل این موارد است:
- HIV/ایدز
- دیابت
- بیماری سخت کلیوی
- سرطان‌های خاص
- درمان‌های سرطان، مثل شیمی درمانی
- داروهایی که مانع از پس‌زدن پیوند می‌شوند
- بعضی از داروهایی که در درمان بیماری‌های رماتید آرتریت، کروهن و سوریاسیس استفاده می‌شوند
- سوء تغذیه
- سن خیلی کم و یا خیلی زیاد
- سفرکردن و یا زندگی در مناطق خاص
ریسک مواجه‌شدن با سل، برای افرادی که در مناطقی با میزان بیشتری از ابتلا به سل و باکتری‌های مقام‌شده به دارو رو به رو هستند، زندگی می‌کنند، بیشتر است. مانند: آفریقا، اروپای شرقی، آسیا، روسیه، آمریکای لاتین وجزایر کارائیب
۲.فقرو استفاده‌ی نادرست از مواد
- کمبود مراقبت پزشکی. اگر درآمد کم و یا ثابتی داشته باشید، در یک منطقه‌ی دورافتاده زندگی کنید، به تازگی به ایالات متحده مهاجرت کرده‌باشید و یا بی‌خانمان باشید، ممکن است دسترسی مناسبی به مراقبت پزشکی لازم برای تشخیص و درمان سل نداشته‌باشید.
- استفاده‌ی نادرست از مواد. داروهای IV و یا مصرف الکل، سیستم ایمنی را ضعیف کرده و شما را برای ابتلا به سل آسیب‌پذیرتر می‌کند.
- مصرف تنباکو. مصرف تنباکو ریسک ابتلا به سل و مرگ در اثر آن را به شدت افزایش میدهد.
۳.محل کار یا زندگی
- مراقبت سلامت در محل کار. ارتباط معمول با افراد بیمار، احتمال در معرض باکتری سل قرار گرفتن را افزایش میدهد. گذاشتن ماسک و شستن مداوم دست‌‌ها، ریسک ابتلا را به شدت کاهش میدهد.
- زندگی کردن یا کارکردن در تسهیلات مراقبت مسکونی. افرادی که در زندان، مراکز مهاجرت، و یا خانه‌های پرستاری زندگی یا کار می‌کنند، همگی ریسک بالاتری برای ابتلا به سل دارند. چرا که ریسک ابتلا به سل در هرجا که ازدحام جمعیت باشد و تهویه‌ی مناسبی نداشته باشد، بیشتر است.
- زندگی کردن در کمپ‌های پناهندگی. ضعیف شدن به دلیل تغذیه‌ی نامناسب و بیماری و زندگی کردن در وضعیت پرجمعیت و غیربهداشتی، کمپ‌های پناهندگی را به محلی با ریسک بالای ابتلا به عفونت سل تبدیل کرده‌است.
