در جوامع امروزی، شیوع بیش از اندازه چاقی از عوامل نگران کننده به شمار می رود؛ به طوری که حتی اگر ده ها دلیل پزشکی برای بروز چاقی وجود داشته باشد، مهمترین آنها افزایش وزن غیر طبیعی و سبک زندگی بی تحرک است. طول عمر بیماران چاق به دلیل بیماری های ناشی از چاقی از جمله فشار خون بالا، دیابت نوع ۲، هایپرلیپیدمی، بیماری ایسکمیک قلب و… تقریباً ۱۵ سال نسبت به سایر افراد کوتاه تر است. هم چنین چاقی یکی از عوامل ایجاد کننده سرطان هایی مانند سرطان روده بزرگ، سرطان پستان و سرطان پروستات بشمار می رود.
عمل بای پس معده به عنوان یکی از جراحی های کاهش وزن شناخته می شود و با تبدیل معده به یک کیسه کوچک و اتصال آن به روده همراه است. راه های مختلفی برای انجام این عمل وجود دارد از جمله بای پس معده از نوع Roux-en-Y و از طریق تکنیک بلیو پانکراتیک توسط duodenal switch. پس از این عمل غذای جویده شده پس از ورود به بخش کیسه ای شکلی که از معده باقی مانده است مستقیما وارد روده باریک خواهد شد. بنابراین غذا از بخشی از معده و قسمت ابتدایی روده باریک نخواهد گذشت.
عمل بای پس معده یکی از شناخته شده ترین جراحی های چاقی در ایالات متحده بشمار می رود. این جراحی در زمانی انجام خواهد شد که رژیم غذایی و ورزش باعث لاغری نشود و مشکلات ناشی از چاقی بوجود آمده باشند.
عمل بای پس معده برای چه انجام می شود؟
عمل بای پس معده برای کاهش وزن و رفع مشکلات حاصل از چاقی انجام می شود. مشکلاتی از قبیل:
- بازگشت اسید معده به مری
- بیماری های قلبی
- افزایش فشار خون
- بالا بودن سطح کلسترول خون
- آپنه انسدادی در هنگام خواب
- دیابت نوع ۲
- سکته
- ناباروری
این عمل تنها در زمانی انجام خواهد شد که تلاش شما برای کاهش وزن با ورزش و رژیم غذایی بی نتیجه مانده باشد.
بای پس معده برای چه کسانی انجام می شود؟
به طور کلی، در صورتی بای پس معده می تواند برای شما یک روش مناسب باشد که:
- توده بدنی شما ۴۰ یا بیش تر باشد (چاقی شدید).
- اگر BMI شما حدود ۳۵ تا ۳۹.۹ است(چاقی) و بیماری های مربوط به بالا بودن وزن مانند دیابت نوع ۲، فشارخون و آپنه انسدادی هنگام خواب دارید.
- در صورتی که BMI شما ۳۰ تا ۳۴ است ولی مشکلات بسیار جدی مرتبط با بالا بودن وزن دارید.
با این وجود، عمل بای پس معده برای تمام کسانی که چاقی شدید دارند مناسب نیست. واجد شرایط بودن برای جراحی نیاز به رعایت دستورالعمل های پزشکی خاصی دارد و بررسی های سختگیرانه ای برای ارزیابی صلاحیت شما انجام خواهد شد.
هم چنین شما باید برای ایجاد تغییرات طولانی مدت و دنبال کردن یک سبک زندگی سالم برای باقی عمرتان مشتاق باشید. به علاوه نیاز است پیگیری های منظمی برای ارزیابی تغذیه، سبک زندگی و شرایط سلامتتان داشته باشید.
خطرات
عمل بای پس معده مانند هر عمل دیگری خطرات خاص خودش را دارد. اگرچه تمام اقدامات پزشکی مدرن برای جلوگیری از بروز خطرات تلاش می کنند، اما به هیچ وجه امکان تضمین حذف خطرات وجود ندارد. این خطرات شامل خطرات کوتاه مدت و طولانی مدت هستند.
خطرات کوتاه مدت ناشی از بای پس معده شامل:
- خونریزی بیش از حد
- عفونت
- واکنش منفی نسبت به بیهوشی
- لخته های خونی ( ترومبوز)
- مشکلات ریوی- تنفسی
- نشت محتویات معده از محل برش
- آسیب به بقیه اندام ها
خطرات طولانی مدتی از قبیل:
- انسداد روده
- سندرم دامپینگ که منجر به اسهال، حالت تهوع یا استفراغ می شود.
- سنگ کیسه صفرا
- فتق دیواره شکمی
- قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
- سوء تغذیه
- سوراخ شدن معده
- زخم
- استفراغ
در موارد نادر، عمل بای پس معده می تواند کشنده باشد. در مقایسه با عمل اسلیو معده، عوارض ناشی از این جراحی معمولاً با مشکلات متابولیک طولانی مدت بعد از عمل همراه است. هم چنین کاهش وزن بیشتری حاصل می شود و تا ۲ سال نیز می تواند حفظ شود. افرادی که این عمل را انجام می دهند به مکمل های ویتامین بیشتری نیاز دارند که باعث بوجود آمدن مشکلاتی از جمله اسهال مزمن، بوی بد دهان و غیره می شود.
برای عمل بای پس معده چگونه آماده شوم؟
پس از تایید صلاحیت برای انجام این عمل؛ تیم درمان راهکار هایی برای آماده شدن به شما می دهند. در ادامه ممکن است نیاز باشد تعدادی تست آزمایشگاهی را پیش از عمل انجام دهید.
تغذیه و داروها
پیش از عمل لیستی از داروها، ویتامین ها، مکمل های معدنی، گیاهی یا رژیمی که مصرف می کنید به پزشک خود تحویل دهید. در این صورت ممکن است نیاز باشد از مصرف تعدادی از آن ها منع شوید.
اگر داروهای رقیق کننده خون مصرف می کنید؛ به پزشک خود اطلاع دهید. این داروها می توانند اختلالاتی در روند انعقاد و خونریزی ایجاد کنند. در نتیجه پزشک برنامه مصرفی شما را تغییر خواهد داد.
در صورتی که دیابت دارید و انسولین مصرف می کنید با پزشک برای دریافت دستورالعمل های جدید برای مصرف داروهایتان مشورت کنید.
اقدامات احتیاطی دیگر
شما باید فعالیت بدنی منظم را آغاز کنید. در صورت مصرف تنباکو، از ۱۲ هفته قبل از عمل مصرف آن را کاملا قطع کنید. زیرا ممکن پیش از عمل نیکوتین خون شما را بسنجند.
اگر فکر می کنید پس از جراحی نیاز به کمک اطرافیانتان دارید، در مورد مراقبت های بعد از عمل هم برنامه ریزی کنید.
در عمل بای پس معده چه چیزی در انتظارم است؟
پیش از عمل
این عمل در بیمارستان صورت می گیرد و پیش از عمل لازم است گان بپوشید. عمل بای پس معده بوسیله بیهوشی انجام می شود پس در طی آن کاملا ناآگاه خواهید بود. هم چنین پس از عمل هم نیاز است ۳ تا ۵ شب در بیمارستان بمانید.
در طی عمل
ویژگی های عمل به شرایط شما، امکانات بیمارستان و مهارت پزشک بستگی دارد. در برخی از جراحی های بای پس، برش بزرگی بر روی شکم زده می شود، اما در اغلب اوقات این عمل به صورت لاپاراسکوپی انجام می شود که در آن از طریق یکی از برش های کوچک، حفره شکمی شما توسط گاز CO2 متورم می شود. سپس، جراح یک دوربین در حفره شکمی شما وارد می کند. برش های دیگر برای وارد کردن ابزار جراحی مورد استفاده قرار می گیرد.
بعد از انجام برش ها با روش باز یا لاپاروسکوپی، جراح در قسمت بالای معده برشی می دهد تا آن را از باقی معده جدا کند. کیسه حاصل تقریباً به اندازه یک گردو است و فقط می تواند حدود ۳ پیمانه غذا را در خود نگه دارد. سپس قسمت ابتدایی روده باریک را برش می دهد و باقی مانده معده را به آن متصل می کند. بنابراین مسیر عبور غذا به صورتی می شود که غذا بدون عبور از تمام معده مستقیما از بخش کیسه ای معده وارد روده می شود.
دو نوع عمل جراحی بای پس وجود دارد:
Roux-en-Y:
شایعترین نوع جراحی بای پس معده است که در آن حداکثر ۱۰٪ بخش فوقانی معده باقی می ماند. معده کوچک و جدید به آخرین قسمت روده کوچک متصل می شود. بنابراین در این روش ۹۰٪ معده و قسمت اول روده کوچک حذف می شود.
از طریق تکنیک بلیو پانکراتیک توسط duodenal switch:
از آنجا که این روش به طور مستقیم بر متابولیسم تأثیر می گذارد، منجر به کاهش وزن بیشتری می شود. این روش به خصوص برای افرادی که BMI آنها بالای ۵۵ است، مناسب تر است. این عمل جراحی نه تنها مصرف مواد غذایی را محدود می کند بلکه باعث کاهش جذب غذای دریافتی نیز می شود. هم چنین یک روش درمانی موثر برای دیابت، فشار خون بالا و کلسترول بالا بشمار می رود که در اثر اضافه وزن زیاد ایجاد می شود. برای بیمارانی نیز که غذاهای غنی از چربی مصرف می کنند؛ بسیار مفید است، زیرا باعث کاهش جذب چربی می شود.
اگرچه تکنیک بلیو پانکراتیک توسط duodenal switch یکی از روش های جراحی چاقی است که حداکثر کاهش وزن را تضمین می کند، اما به دلیل عوارض بسیار جراحی و پس از جراحی روش معمولی نیست. اسهال مزمن و کمبود ویتامین و پروتئین محلول در چربی به علت کاهش جذب چربی بعد از این عمل جراحی شایع است.
عمل بای پس معده تنها چند ساعت زمان می برد. پس از عمل نیز در اتاق ریکاوری به هوش خواهید آمد.
پس از عمل
بلافاصله بعد از جراحی بای پس معده، برای شروع بهبود معده و روده بهتر است تنها مایعات مصرف کنید. سپس برنامه غذایی تان را به آرامی از مایعات به سمت غذاهای پوره شده تغییر دهید. پس از آن نیز می توانید از غذاهای نرم و در صورت تحمل معده تان غذاهای سفت مصرف کنید.
ممکن است محدودیت هایی در مورد نوع و مقدار غذا و نوشیدنی مصرفی تان، داشته باشید. هم چنین پزشک توصیه خواهد کرد که بعد از عمل ویتامین ها و مکمل های معدنی از جمله مولتی ویتامین با آهن ، کلسیم و ویتامین B-12 مصرف کنید.
می توانید در چند ماه اول پس از جراحی کاهش وزن، معاینات پزشکی مکرر برای نظارت بر سلامتی خود انجام دهید. هم چنین ممکن است شما به آزمایشگاه، آزمایش خون و معاینات مختلف احتیاج داشته باشید.
بدن شما ممکن است در پاسخ به این کاهش وزن سریع در ۳ تا ۶ ماه اول، واکنش های زیر را نشان دهد:
- بدن درد
- احساس خستگی؛ مانند زمانی که سرما خورده اید.
- احساس سردی
- خشکی پوست
- نازک شدن مو و ریزش مو
- تغییرات خلقی
نتایج
جراحی بای پس معده می تواند کاهش وزن بلند مدتی را در پیش داشته باشد. مقدار کاهش وزنی که می توانید انتظار داشته باشید، با توجه به سبک زدگی شما متفاوت است. به طور کلی؛ بسته به وزن قبل از عمل، بیماران می توانند انتظار داشته باشند تا دو سال پس از عمل بین ۴۰ تا ۷۰ درصد از وزن اضافی بدن خود را از دست بدهند.
علاوه بر تاثیر این عمل بر کاهش وزن، می تواند باعث رفع مشکلات حاصل از چاقی نیز بشود. از قبیل:
- بیماری های قلبی
- بالا بودن فشار خون
- بالا بودن سطح کلسترول خون
- آپنه انسدادی در خواب
- دیابت نوع ۲
- سکته
- ناباروری
عمل بایپس معده هم چنین می تواند باعث بهبود کیفیت زندگی و توانایی شما در انجام فعالیت های روزمره شود.
در چه زمانی جراحی بای پس معده ناکارآمد می شود؟
ممکن است پس از بای پس معده مقدار کافی وزن از دست ندهید یا پس از مدتی وزن کم شده را دوباره به دست آورید. این بازگشت وزن می تواند حاصل از تغییر ندادن سبک زندگی و سرپیچی از انجام راهکار های ارائه شده پس از عمل باشد. به عنوان مثال اگر اغلب از غذاهای پر کالری استفاده می کنید؛ انتظار کاهش وزن دلخواه را نباید داشته باشید. بنابراین برای جلوگیری از بازگشت وزن از دست رفته، نیاز است تغییرات قابل توجهی در رژیم غذایی و فعالیت های فیزیکیتان پس از عمل داشته باشید.
