بررسی اجمالی
اسکولیوز یک انحراف جانبی در ستون فقرات است که اغلب در دوران جهش رشد درست پیش از بلوغ رخ می‌دهد. با اینکه اسکولیوز توسط شرایطی مانند فلج مغزی و دیستروفی عضلانی نیز ایجاد می‌شود، علت اصلی بسیاری از موارد اسکولیوز شناخته شده نیست. نزدیک به ۳ درصد نوجوانان به اسکولیوز مبتلا هستند.
بسیاری از موارد اسکولیوز خفیف هستند ولی برخی از بدشکلی‌های ستون فقرات با رشد کودک، بدتر می‌شوند. اسکولیوز شدید می‌تواند ناتوان کننده باشد. یک خم نخاعی شدید می‌تواند فضای درون سینه را کاهش داده و عملکرد درست ریه‌ها را دشوار سازد.
کودکانی که اسکولیوز خفیف دارند، بطور مرتب با تصویربرداری پرتو X پایش می‌شوند. در بسیاری از موارد، درمان نیاز نیست. برخی از کودکان به پوشیدن وسایلی که از بدتر شدن خم ستون فقرات جلوگیری می‌کنند، نیاز پیدا می‌کنند. کودکان دیگر ممکن است بمنظور جلوگیری از بدتر شدن اسکولیوز و اصلاح اسکولیوز، به جراحی نیاز داشته باشند.
نشانه‌ها
علایم و نشانه‌های اسکولیوز شامل موارد زیر است:
- شانه‌های غیر هم تراز
- یک برجستگی شانه‌ای، مشخص‌تر از برجستگی دیگر است
- کمر غیر هم تراز
- یک لگن بالاتر از لگن دیگر
اگر اسکولیوز بدتر شود، نخاع پیچ می‌خورد. این باعث فاصله گرفتن دنده‌ها در یک طرف در مقایسه با دنده های طرف دیگر می‌شود.
زمان مراجعه به پزشک
اگر نشانه‌هایی از اسکولیوز در فرزند خود می‌بینید، به پزشک مراجعه کنید. با این وجود، خم خفیف در ستون فقرات می‌تواند بدلیل ظهور تدریجی و عدم ایجاد درد، بدون متوجه شدن والدین یا کودک ایجاد شود. در موارد خاص، معلم و دوستان کودک اولین کسانی هستند که متوجه اسکولیوز می‌شوند.
علل
پزشکان علل بسیاری از موارد اسکولیوز را نمی‌دانند با این حال بنظر می‌رسد فاکتورهای ژنتیکی در این امر درگیر هستند. زیرا این اختلال در میان اعضای یک خانواده شیوع بیشتری دارد. انواع کمتر شایع اسکولیوز می‌توانند توسط موارد زیر ایجاد شوند:
- بیماری‌های عصبی عضلانی، مانند فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی
- نقایص مادرزادی که تکامل استخوانهای ستون فقرات را تحت تاثیر قرار می‌دهند
- آسیبها یا عفونتهای ستون فقرات
فاکتورهای خطر
عوامل خطر بسیاری از انواع شایع اسکولیوز عبارتند از:
- سن. علایم و نشانه‌ها معمولا حین جهش رشدی که قلب از بلوغ رخ می‌دهد، پدید می‌آیند.
- جنس. با اینکه پسران و دختران به میزان برابری به اسکولیوز مبتلا می‌شوند، ولی دختران در معرض خطر بیشتری برای بدتر شدن خم ستون فقرات و نیاز به درمان قرار دارند.
- سابقه خانوادگی. اسکولیوز می‌تواند در میان اعضای یک خانواده شایع باشد، ولی بسیاری از کودکان مبتلا به اسکولیوز سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری را ندارند.
عوارض
با اینکه بسیاری از افراد به نوع خفیف اسکولیوز مبتلا هستند، ممکن است برخی اوقات باعث عوارض شود. از جمله:
- آسیب ریوی و قلبی. در موارد شدید اسکولیوز، قفسه سینه ممکن است به ریه‌ها و قلب فشار وارد کرده و تنفس و عملکرد قلب را دشوارتر سازد.
- مشکلات کمر. بالغینی که در کودکی به اسکولیوز مبتلا بودند، درد کمر مزمن بیشتری نسبت به جمعیت عادی تحمل می‌کنند.
- ظاهر. با پیشرفت اسکولیوز، تغییرات قابل توجهی، از جمله لگن‌های نابرابر، دنده‌های برجسته، و انحراف کمر و تنه به طرفین، ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به اسکولیوز اغلب در مورد ظاهر خود، وسواس بیشتری به خرج می‌دهند.
تشخیص
پزشک ابتدا سابقه پزشکی دقیقی اخذ کرده و سوالاتی در مورد روند رشد می‌پرسد. حین معاینه فیزیکی، کودک ایستاده و به جلو خم می‌شود و پزشک، قفسه سینه را از نظر برجسته بودن یک طرف نسبت به طرف مقابل، مورد بررسی قرار می‌دهد.
پزشک ممکن است معاینات عصبی بمنظور بررسی موارد زیر انجام دهد:
- ضعف عضلانی
- کرختی
- رفلکسهای غیر طبیعی
بیشتربخوانید: سندرم پس از فلج اطفال چیست و چه عوارضی را به همراه دارد؟
بررسی‌های تصویر برداری
تصویر برداری پرتو X ساده، تشخیص اسکولیوز را تایید کرده و شدت انحراف ستون فقرات را مشخص می‌کند. اگر پزشک به بیماری زمینه‌ای داشته باشد، ممکن است روشهای تصویر برداری بیشتری مانند MRI به کار برد.
درمان
بسیاری از کودکان مبتلا به اسکولیوز، انحراف خفیفی داشته و به درمان با وسایل مخصوص یا جراحی نیاز نخواهند داشت. کودکانی که اسکولیوز خفیف دارند، به بررسی‌های منظم بمنظور تغییرات میزان انحراف ستون فقرات حین رشد، نیاز خواهند داشت.
با اینکه گایدلاینهایی برای انحراف خفیف، متوسط و شدید وجود دارد، تصمیم گیری بمنظور آغاز درمان، بصورت شخص محور صورت می‌گیرد. فاکتورهایی که باید مدنظر قرار گیرد عبارتند از:
- جنس. دختران در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فرمهای شدیدتر این بیماری قرار دارند.
- شدت انحراف. انحرافهای بزرگتر، در طول زمان با شدت بیشتری وخیم‌تر می‌شوند.
- الگوی انحراف. خم‌های دوگانه، با عنوان S، نسبت به خم‌های C، در طول زمان بیشتر دچار وخامت می‌گردند.
- محل خم. خم‌های واقع در قسمت مرکزی ستون فقرات (سینه‌ای) نسبت به دیگر نواحی، در معرض خطر بیشتری برای پیشرفت به انواع شدیدتر قرار دارند.
- بلوغ. اگر استخوانهای کودک دچار توقف رشد شوند، خطر پیشرفت انحراف کم است. این مورد بدین معنی است که وسایل مخصوص، بیشترین تاثیر را در کودکانی با استخوانهای درحال رشد خواهند داشت.
وسایل مخصوص
اگر استخوانهای کودک شما در حال رشد است و به اسکولیوز متوسط مبتلا است، پزشک ممکن است توصیه به استفاده از وسایل مخصوص کند. پوشیدن وسیله مخصوص، اسکولیوز را درمان نخواهد کرد ولی از پیشرفت بیشتر آن جلوگیری می‌کند.
شایع‌ترین نوع وسیله، از پلاستیک ساخته شده و به شکل بدن طراحی شده است. این وسیله عملا در زیر لباسها پنهان می‌شود. کودکانی که از این وسایل استفاده می‌کنند، بدون محدودیت در بسیاری از فعالیتها شرکت می‌کنند. در صورت ضرورت، کودکان می‌توانند بمنظور مشارکت در ورزشها یا دیگر فعالیتهای فیزیکی، این وسایل را در بیاورند.
استفاده از این وسایل پس از توقف رشد استخوانها، ادامه نمی‌یابد. این وضعیت معمولا در شرایط زیر رخ می‌دهد:
- حدود دو سال پس از آغاز قاعدگی دختران
- نیاز به اصلاح روزانه توسط پسران
- عدم بروز تغییرات در قد کودک
جراحی
اسکولیوز شدید معمولا در طول زمان پیشرفت می‌کند، بهمین دلیل پزشک ممکن است توصیه به انجام جراحی بمنظور کاهش شدت انحراف ستون فقرات و جلوگیری از شدیدتر شدن آن داشته باشد. شایع‌ترین نوع جراحی اسکولیوز، جوش دادن ستون فقرات است.
جراح در جوش دادن ستون فقرات، دو یا تعداد بیشتری از استخوانهای ستون فقرات را به یکدیگر متصل می‌سازد، و این استخوانها بصورت مستقل قادر به حرکت نیستند. قطعاتی از استخوان یا ماده شبیه به استخوان در میان مهره‌ها قرار می‌گیرد. استوانه‌های فلزی، قلابها، پیچ‌ها یا سیمها معمولا اجزای ستون فقرات را بهنگام جوش خوردن اجزای استخوانی جدید و قدیم، در الگوی طبیعی نگه می‌دارند.
اگر اسکولیوز در سنین پایین به سرعت پیشرفت کند، جراح، از استوانه‌ای که می‌تواند با رشد کودک، تنظیم شود، استفاده می‌کند. این استوانه‌ی رشد پذیر، به نواحی بالا و پایین انحراف ستون فقرات متصل شده و معمولا هر شش ماه به طول آن افزوده می‌شود.
عوارض جراحی ستون فقرات شامل خونریزی، عفونت، درد یا آسیب عصبی است. به ندرت، استخوان موفق به ترمیم نشده و جراحی دیگری مورد نیاز خواهد بود.
روش زندگی و درمانهای خانگی
با اینکه تمرینات فیزیکی نمی‌توانند موجب توقف اسکولیوز شوند، تمرینات عمومی یا مشارکت در ورزشهایی که به ارتقای سلامت کلی کمک می‌کنند، یاری رسان هستند.
طب جایگزین
مطالعات نشان داده است درمانهای زیر در اسکولیوز بی تاثیر هستند:
- دستکاری کایروپرکتیک
- تحریک الکتریکی عضلات
- مکملهای تغذیه‌ای
مواجهه و حمایت
مواجهه با اسکولیوز برای یک فرد جوان، در برهه پیچیده ای از زندگی، دشوار است. نوجوانها با طیف وسیعی از تغییرات فیزیکی، روحی و اجتماعی اشباع می‌شوند. با اضافه شدن تشخیص اسکولیوز، خشم و حس عدم امنیت و ترس نیز ممکن است ایجاد شود.
یک گروه قوی و حمایتی از همسالان می‌تواند تاثیر به سزایی در قبول اسکولیوز، استفاده از وسایل مخصوص یا درمان جراحی در کودک داشته باشد. کودک را بمنظور صحبت در مورد مشکلات و کسب حمایت از دوستان خود، تشویق کنید.
عضویت در یک گروه حمایتی از والدین و کودکان مبتلا به اسکولیوز را در نظر داشته باشید. اعضای گروه حمایتی می‌توانند پیشنهادات، تجربیات خود و کمک به ارتباط با چالشهای مشابه را فراهم آورند.
آماده شدن برای ملاقات با پزشک
پزشک ممکن است اسکولیوز را در بررسی‌های روتین سلامتی فرزند شما، بررسی کند. بسیاری از مدارس برنامه‌های غربالگری برای اسکولیوز دارند. معاینات فیزیکی قبل از مشارکت در ورزش، اغلب به تشخیص اسکولیوز منجر می‌شوند. اگر شما از اسکولیوز فرزند خود مطلع شدید، به پزشک مراجعه کنید.
چه باید کرد
پیش از ملاقات، لیستی از جزئیات مانند موارد زیر تهیه کنید:
- جزئیات دقیق از علایم و نشانه‌های فرزندتان
- اطلاعاتی در مورد مشکلات پزشکی فرزندتان در گذشته
- اطلاعاتی در مورد مشکلات پزشکی که در خانواده شما وجود دارد
- پرسشهایی که می‌خواهید با پزشک مطرح کنید
باید چه انتظاری از پزشک داشت
پزشک شما ممکن است سوالات زیر را مطرح کند:
- برای اولین بار چه زمانی متوجه مشکل فرزند خود شدید؟
- آیا این مشکل، باعث ایجاد درد در کودکتان می‌شود؟
- آیا فرزند شما متحمل مشکلات تنفسی می‌شود؟
- آیا هیچ یک از اعضای خانواده شما تحت درمان اسکولیوز قرار گرفته است؟
- آیا کودک شما به سرعت طی ۶ ماه گذشته رشد کرده است؟
- آیا کودک شما دوره‌های قاعدگی را تجربه کرده است؟ چه مدت؟
