مرور کلی
دایسکشن خودبخودی عروق کرونر یا به اختصار SCAD یک شرایط ناشایع و البته اورژنسی بوده که در اثر پارگی در عروق قلب ایجاد میشود. SCAD همچنین میتواند جریان خون قلب را کاهش یا مسدود کند و متعاقب آن باعث حمله قلبی، بی نظمی در ریتم قلب و یا مرگ ناگهانی شود. SCAD بیشتر زنان در سنین دهه های ۴۰ و ۵۰ را درگیر میکند ولی میتواند در هر سنی و همچنین در مردان اتفاق بیفتد. کسانیکه این بیماری را دارا میباشند اغلب فاکتورهای خطر بیماریهای قلبی از جمله فشار خون بالا، کلسترول بالا و یا دیابت را ندارند. SCAD میتواند منجر به مرگ ناگهانی شود. این در صورتیست که بموقع تشخیص داده نشده و تحت درمان مناسب قرار نگیرد. به سرعت با اورژانس تماس بگیرد اگر علایم حمله قلبی در شما ظاهر گردیده است، حتی اگر فکر میکنید که در ریسک آن قرار ندارید.
نشانه ها
علایم و نشانه های SCAD میتوانند شامل موارد زیر گردند:
احساس یک ضربان قلب سریع یا احساس محکم کوبیدن قلب در قفسه سینه
درد در شانه ها، بازوها یا فک
تعریق
خستگی مفرط غیرمعمول
حالت تهوع
کی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر درد قفسه سینه دارید یا احساس میکنید در حال تجربه ی حمله قلبی هستید، به اورژانس۱۱۵ زنگ بزنید و اگر این مقدور نبود از کسی بخواهید تا شما را به نزدیکترین بیمارستان منتقل کند. اینکه خودتان رانندگی کنید آخرین راه حل خواهد بود.
علت ها
به درستی مشخص نیست که عامل SCAD چیست ولی پزشکان و محققین شباهت هایی را میان این بیماران مشاهده کرده اند.
فاکتورهای خطر
این فاکتورهای خطر برای SCAD موارد ذیل را شامل میگردد:
جنس مونث: علیرغم اینکه این بیماری هر دوی مردان و زنان را درگیر میکند، اما میزان ابتلای زنان بیشتر از مردان است.
زایمان اخیر: برخی از زنانی که به SCAD دچار شده بودند به تازگی زایمان کرده بودند. SCAD اغلب موارد در چند هفته ابتدایی بعد از زایمان به وقوع می پیوندد.
بیماریهای زمینه ای عروقی:
دیسپلازی فیبروماسکولار(FMD) که مسبب رشد ناموزون سلولها در دیواره عروق است مرتبط با SCAD میباشد. FMD دیواره عروق شده را ضعیف کرده و باعث انسداد، دایسکشن یا آنوریسم میشود. همچنین میتواند باعث فشارخون بالا، سکته یا پارگی دیگر عروق خونی شود. FMD در زنان شایعتر از مردان است.
بیماری هایی که در آنها دیواره عروق ملتهب میشود نظیر لوپوس و پلی آرتریت ندوزا نیز با SCAD مرتبط اند.
عروق پیچ خورده در میان بیماران SCAD شایعتر از بقیه افراد است.
بیماری های بافت پیوندی ارثی: دیده شده بیماری های ارثی که موجب اختلال در بافت هم بندی بدن میشوند، نظیر سندرم اهلرز دانلوس عروقی و سندرم مارفان ، در میان افراد با SCAD وجود دارد.
فشار خون بسیار بالا: فشار خون بالای شدید میتواند با SCAD مرتبط باشد.
مصرف غیرقانونی داروها: استفاده از کوکایین یا دیگر داروهای غیرقانونی میتواند ریسک SCAD را در شما افزایش دهد.
نکته: اثرات ورزش کردن شدید یا سنگین و استرس های روحی شدید بر روی افزایش ریسک ابتلا به SCAD نامشخص است. محققین اعلام میکنند که احتمال این ارتباط وجود دارد ولی مطالعات بیشتری نیاز است.
عوارض
SCAD یک پارگی درون یک شریان تامین کننده خون قلب است. هنگامیکه لایه های داخلی شریان از لایه های بیرونی آن جدا میشوند، خون میتواند در این فضای بین لایه های ایجاد شده جمع شود. فشار خون جمع شده میتواند پارگی کوچک را بزرگتر کند. این خون تجمع یافته میان لایه ها میتواند مبدل به لخته خون یا هماتوم گردد.
SCAD ممکن است جریان خون داخل شریان را آهسته کرده و باعث تضعیف عضله قلب شود. یا اینکه حتی جریان خون شریانی کاملا مسدود گردد و باعث مرگ عضله قلب شود و یا به عبارتی باعث حمله قلبی میشود. حمله قلبی ایجاد شده در SCAD متفاوت از نوعی که علت آن سخت شدن شریان ها یا آترواسکروز نامیده میشود است.
علیرغم درمان موفق SCAD میتواند بیش از یک بار اتفاق بیفتد. میتواند بزودی یا چندین سال بعد از اولین بار دوباره اتفاق بیفتد. کسانیکه مبتلا به SCAD هستند همچنین میتوانند ریسک بیشتری در دارا بودن دیگر مشکلات قلبی داشته باشند، مانند نارسایی قلبی ناشی از آسیب به عضله قلب بعد از حمله قلبی.
پزشکان در حال مطالعه این موضوعند که چرا SCAD دوباره اتفاق میفتد و چه کسانی در معرض بیشتر این عود قرار دارند.
تشخیص
تست های انجام گرفته در تشخیص SCAD مشابه موارد مورد استفاده در دیگر انواع حملات قلبی هستند. این آزمایشات شامل این ها هستند:
آنژیوگرام کرونری:
در طی این پروسه، پزشکان در شریان های شما نوعی ماده حاجب تزریق میکنند تا شریان ها در تصویربرداری ها مشخص گردند. برای رسیدن این ماده حاجب به شریان های قلبی شما، پزشکان یک لوله نازک و بلند به نام کاتتر را درون یک شریان( معمولا در پا یا بازو) وارد کرده و آن را تا شریان های قلبی هدایت میکنند.
به محض آنکه ماده حاجب آزاد گردد، پزشکان از اشعه ایکس برای تصویربرداری از شریان ها استفاده میکنند. اشعه ایکس ممکن است نابهنجاری یک شریان را نشان دهد که در تایید تشخیص SCAD کمک میکند. آنژیوگرام کرونری همچنین میتواند شریان های کرونر(قلبی) غیرنرمال و پیچ خورده را نشان دهد.
اولتراساند داخل عروقی:
در طی وارد کردن کاتتر در قلب، یک کاتتر مخصوص عکس برداری را میتوان وارد شریان ها نمود تا تصویر بر اساس امواج صوتی یا اولتراساند تشکیل گردد. این اتفاق میتواند همسو و همراه با آنژیوگرافی کرونری انجام گیرد تا به پزشکان در تایید SCAD و برنامه ریزی درمان کمک نماید.
توموگرافی وابسته به اپتیک:
یک کاتتر مجهز به نور مخصوص از درون شریان ها عبور کرده و تصاویری بر پایه آن نور ایجاد میکند. پزشکان ممکن است از این تست بعد از آنژوگرافی کرونری بهره ببرند.
تصاویر بدست آمده از آن میتواند نابهنجاری های یک شریان را نشان داده که به نوبه خود میتواند به پزشکان در تایید تشخیص و جمع آوری اطلاعات بسوی درمان کمک کند.
آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری قلبی:
در طول این پروسه، شما بر روی یک تخت درون یک دستگاه دونات شکل دراز میکشید.
یک لوله اشعه ایکس درون دستگاه به دور بدن شما می چرخد و تصاویر را از قفسه سینه و قلب شما بدست می آورد که میتواند ناهنجاری های شریانی را آشکار سازد.
آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری قلب میتواند علاوه بر دیگر تست ها انجام گرفته یا اینکه بعنوان یک تست پیگیری برای ارزیابی شرایط شما بعد از ابتلای به SCAD مورد استفاده قرار گیرد.
درمان
هدف درمان در SCAD بازگشت جریان خون به قلب شماست. گاهی اوقات این اتفاق بطور طبیعی صورت میگیرد. در بقیه موارد، پزشکان باید جریان خون را با باز کردن شریان بوسیله بالون یا استنت(فنر) به حالت طبیعی برگردانند. جراحی بای پَس نیز همچنین ممکن است استفاده شود.
مناسب ترین درمان برای شما بستگی به شرایط شما از قبیل اندازه و مکان پارگی شریان و همینطور هرگونه علامت و نشانه ای که تجربه میکنید دارد. در صورت امکان، پزشکان اجازه ترمیم شریان آسیب دیده را به خود بدن میدهند تا اینکه از اعمال تهاجمی برای این کار استفاده کنند.
برای برخی، استفاده از داروها میتواند علایم SCAD را تخفیف دهد. در این موارد، این امکان وجود دارد تا با تنها دارو درمان حاصل شود. در صورت تداوم درد قفسه سینه یا دیگر نشانه ها، به درمان های دیگر نیازمند است.
قراردادن استنت برای باز نگه داشتن شریان
در صورتیکه SCAD جریان خون به قلب شما را مسدود کرده یا اینکه دارو درد قفسه سینه را کنترل نمیکند، پزشک شما ممکن است پیشنهاد قرار دادن یک لوله کوچک توری شکل یا استنت درون شریان شما دهد تا آن را باز نگه دارد. یک استنت میتواند کمک کند تا جریان خون به قلب شما بازگردد.
برای قرار دادن استنت، پزشکان یک لوله نازک و بلند(کاتتر) را وارد یک شریان کرده، معمولا در پا یا بازو، و آن را به شریان های قلب شما هدایت میکنند. اشعه ایکس به پزشکان این اجازه را میدهد تا ببینند لوله را در کجا قرار دهند و هدایت کنند.
یک سیم با یک بالون خالی از میان کاتتر عبور داده شده و به سمت پارگی در شریان فرستاده میشود. سپس بالون باد شده و استنت را به سمت دیواره شریان شما گسترش میدهد. استنت در مکان باقی می ماند تا شریان را باز نگه دارد.
جراحی بای پَس شریان آسیب دیده
اگر دیگر درمان ها موفق نبودند یا اینکه شما بیش از یک پارگی در شریان داشته باشید، پزشکتان ممکن است پیشنهاد به جراحی جهت ایجاد راه جدید برای خونرسانی به قلبتان را دهد.
در جراحی بای پَس کرونری، یک رگ خونی از جای دیگر بدنتان مثل پا برداشته میشود.
آن رگ خونی در محل بخیه زده شده و جریان خون را به اطراف شریان آسیب زده منحرف میکند.
دارودرمانی
بعد از تشخیص دادن SCAD، پزشکتان ممکن است داروهایی که شامل موارد زیر میشوند را توصیه کند:
آسپرین.
آسپرین میتواند از مشکلات بیماری قلبی عروقی بعد از SCAD جلوگیری کند.
داروهای رقیق کننده خون.
داروهایی که تعداد پلاکت های انعقادی خون را کاهش میدهند که ضد انعقاد هم نام دارند میتوانند ریسک ایجاد لخته در شریان دارای پارگی را کاهش دهند.
داروهای فشار خون.
داروهایی که برای درمان فشار خون بالا استفاده میشوند، میتوانند نیاز قلب را به خون کم کرده و باعث کاهش فشار در شریان آسیب دیده شوند. ممکن است شما برای همیشه به استفاده از این داروها برای کاهش ریسک SCAD دیگر ادامه دهید.
دارو برای کنترل درد قفسه سینه
این داروها که شامل نیترات ها داروهای بلوک کننده کانال های کلسیمی میشوند، میتوانند به درمان درد قفسه سینه بعد از SCAD کمک کنند.
داروهای کنترل کلسترول.
کسانیکه سطوح غیرطبیعی کلسترول و دیگر فاکتورهای خطر را دارا می باشند ممکن است احتیاج به مصرف دارو برای کنترل سطح کلسترولشان داشته باشند.
ادامه مراقبت ها
بعد از تجویز درمان برای SCAD، شما نیاز به ویزیت های پیگیری منظم با پزشکتان خواهید داشت تا هر گونه تغییر در شرایطتان پایش و بررسی شود. ممکن است پزشک شما همچنین توصیه به دیگر انواع مراقبت ها کند تا کمک به بهبودی شما کرده و هم چنین از دیگر مشکلات سلامتی جلوگیری نماید. این ها شامل موارد ذیل میگردند:
برنامه بازتوانی قلبی
بازتوانی قلبی یک برنامه شخصی شده از ورزش و آموزش است و طراحی شده است تا به شما کمک کرده تا از یک وضعیت جدی قلبی بهبود یابید. بازتوانی قلبی اغلب شامل ورزش تحت پایش، مشاوره تغذیه، حمایت روحی روانی و آموزش میشود.
مرور سابقه پزشکی خانوادتان
برخی از وضعیت های ارثی نظیر بیماری بافت هم بند سندرم مارفان، در کسانی که SCAD داشتند پیدا شدند. پزشک شما ممکن است که شما را به مشاوره ژنتیک ارجاع دهد تا پیشینه پزشکی خانواده شما بررسی گردد و در صورت نیاز از آزمایش های ژنتیک استفاده شود.
جست و جوی مشکل در عروق دیگر
پزشک شما ممکن است به شما توصیه کند تا سی تی آنژیوگرافی انجام دهید تا عروق خونی دیگر شما از جهات ضعف و ناهنجاری هایی مانند FMD بررسی شوند.
حمایت و گذر از مشکل
SCAD میتواند یک تشخیص غیرمنتظره و شوکه کننده باشد. بیماری میتواند باعث علامت های جدی و دلهره آوری شود و اغلب در کسانی که فاکتورهای خطر کمی برای بیماری قلبی دارند رخ میدهد.
هر شخص به نوبه خود راه کنار آمدن با یک تشخیص را دارد. در گذر زمان شما متوجه خواهید شد که چه چیز برای شما موثر است. تا آن زمان، میتوانید این کارها را انجام دهید:
درباره بیماری خویش بیشتر بدانید.
به اندازه کافی درباره SCAD یاد بگیرید تا براحتی بتوانید با پزشک خود درباره مراقبت های خود صحبت کنید. درباره چیزهای تخصصی تر بیماری خود بپرسید، مثلا مکان و اندازه پارگی شریان خود و توضیح درمان هایی که تا بحال دریافت کرده اید.
چنانچه شما یک خانم هستید و مبتلا به SCAD بوده اید، پزشکتان ممکن است توصیه به عدم بارداری در شما کند. با پزشک خود در باب توصیه هایش صحبت کنید. از تیم مراقبت سلامتی خود درباره اینکه از کجا میتوانید اطلاعات بیشتری درباره SCAD بدست بیاوردید سوال بپرسید.
از خود مراقبت کنید.
با مراقبت مناسب از خود اجازه ترمیم و بهبودی را به بدنتان بدهید. برای مثال، به اندازه کافی بخوابید تا وقتی بیدار شدید احساس آرامش داشته باشید، رژیم غذایی سالم پر از مصرف میوه ها و سبزیجات داشته باشید، و روش های مناسب برای غلبه بر استرس را پیدا کنید، برای مثال موزیک گوش داده یا سعی کنید افکار خود به رشته تحریر درآورید.
اگر احساس نگرانی یا افسردگی داشتید، با دکتر خود مشورت کنید. او ممکن است از شما بخواهد با متخصص سلامت روان یا روانشناس صحبت کنید.
در صورت رضایت دکتر خود، فعالیت های متوسط را می توانید امتحان کنید، مثلا پیاده روی برای ۳۰ تا ۴۰ دقیقه اکثر روزهای هفته.
با دیگر افرادی که بیماری مشابه شما دارند ارتباط بگیرید.
SCAD ناشایع است، اما ارگان های ملی میتوانند شما را با کسانی که بیماری شما را دارند مرتبط کنند.
وقت خود را با دوستان و خانواده خویش بگذرانید.
گذراندن وقت با دوستان و خانوادتان و صحبت پیرامون نگرانی هایتان میتواند به شما در غلبه بر وضعیت و بیماریتان کمک کند.
آماده شدن برای ویزیت
در بیشتر موارد، SCAD یک وضعیت اورژانسی است. در صورتی که احساس درد در قفسه سینه دارید یا فکر میکنید که دچار حمله قلبی شده اید، فورا با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید.
در روزهای بعد از تشخیص اولیه شما، احتمالا سوالات فراوانی درباره وضعیت خود خواهید داشت. به دلیل این که ملاقات های با پزشک میتوانند کوتاه باشند، و هم چنین چون موارد زیادی برای صحبت وجود خواهد داشت، فکر بسیار خوبی است تا سوالات خود را از قبل نوشته و آماده کنید. لیست خود را به ترتیب از اهمیت زیاد تا اهمیت کم مرتب کنید، ممکن است زمان به پایان برسد.
بعضی از سوالاتی که ممکن است بخواهید بپرسید شامل این موارد میشوند:
چه چیزی باعث SCAD در من شده است؟
دیگر علل احتمالی نشانه ها یا شرایط من چه هستند؟
چه تست ها یا آزمایش هایی نیاز است انجام دهم؟
مناسب ترین درمان چیست؟
آیا پارگی در شریان من خودبخود برطرف خواهد شد؟
چه راه حل های دیگری نسبت به رویکرد اولیه را پیشنهاد میکنید؟
چه میزان ریسک یک SCAD دیگر برای من وجود دارد؟
آیا من ناهنجاری در عروق دیگر خود مثل FMD را دارم؟
من این دیگر مشکلات سلامتی را نیز دارم. چگونه میتوانم به بهترین نحو همه آنها را با هم مدیریت کنم؟
آیا هیچ ممنوعیت هایی که باید من رعایت کنم وجود دارند؟
اگر بخواهم فرزند بیشتری داشته باشم، آیا باردار شدن امن خواهد بود؟
آیا نیاز به ملاقات یک متخصص دارم؟ چقدر هزینه دارد؟ و آیا بیمه من آن را پوشش میدهد؟
آیا بروشور یا هیچ چیز چاپ شده ای وجود دارد که بتوانم با خود ببرم؟ چه وبسایت هایی را توصیه میکنید؟
نکته علاوه بر سوالاتی که آماده کردید تا از دکتر خود بپرسید، از پرسیدن دیگر سوالاتی که در لحظه به ذهنتان میرسد غافل نشده و مردد نباشید.
