خلاصه
سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) زمانی اتفاق می‌افتد که بدون هیچ توضیح مناسبی و معمولاً در طول خواب، نوزادی که به ظاهر سالم است فوت می‌شود. این حادثه برای نوزادان با سن کمتر از یک سال رخ می‌دهد. گاهی اوقات از آن به عنوان «مرگ گهواره‌ای» نیز یاد می شود چرا که نوزادان اغلب در گهواره خود می میرند.
اگر چه علت سندرم مرگ ناگهانی نوزاد ناشناخته است، ولی به نظر می رسد که ممکن است با ناهنجاری‌هایی در بخشی از مغز نوزاد که کنترل تنفس و بیدار شدن از خواب را بر عهده دارد، همراه باشد.
محققان توانسته‌اند دلایلی را ارائه دهند که ممکن است ریسک SIDS را در نوزادان بالا می‌برد. آنها همچنین اقداماتی را پیشنهاد می‌کنند که شما می توانید برای جلوگیری از مرگ ناگهانی نوزاد انجام دهید. شاید مهم ترین این اقدامات، خواباندن و قرار دادن نوزاد به پشت باشد.
علت سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
ترکیبی از عوامل فیزیکی و محیط خواب کودک می‌تواند فرزندتان را در برابر SIDS آسیب پذیرتر کند. این عوامل از کودک به کودک دیگر متفاوت است.
عوامل فیزیکی
عوامل فیزیکی مرتبط با سندرم ناگهانی مرگ نوزاد عبارتند از:
- ناهنجاری‌های مغزی: برخی از نوزادان با ناتوانی‌هایی به دنیا می‌آیند که احتمال مرگ آنها را بر اثر SIDS بیشتر می‌کند. در بسیاری از این نوزادان، بخشی از مغز که کنترل تنفس و بیدار شدن از خواب را عهدار است، به اندازه کافی تکامل یافته نشده تا به درستی کار کند.
- وزن کم هنگام تولد: تولد زودرس یا چندقلو زایی، این احتمال را افزایش می‌دهد که مغز یک نوزاد به طور کامل بالغ نشده باشد. بنابراین مغز او کنترل کمتری بر فرایندهای خودکاری مانند تنفس و ضربان قلب خواهد داشت.
- عفونت‌های تنفسي: بسیاری از نوزادانی که بر اثر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد جان خود را از دست می‌دهند، اخیرا دچار سرماخوردگی شده‌اند که مشکلات تنفسی برای نوزاد ایجاد می‌کنند.
عوامل محیطی خواب نوزاد
وسایلی که در گهواره نوزاد قرار دارند و پوزیشن خواب او با مشکلات جسمی نوزاد دست در دست هم می‌دهند تا خطر ابتلا به SIDS را افزایش دهند.
مثال‌هایی از عوامل محیطی عبارتند از:
- خوابیدن روی شکم یا به پهلو: نوزادانی که در حین خواب روی معده یا به پهلو قرار می‌گیرند نسبت به زمانی که به پشت خوابیده‌اند، با مشکلات بیشتری حین تنفس رو به رو خواهند بود.
- خوابیدن روی سطوح یسیار نرم: هنگامی که نوزاد بر روی سطوح نرم و پَرمانند خوابانده شود، ممکن است راه تنفسی او مسدود گردد.
- خوابیدن بر روی تخت مشترک: درحالی که خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد هنگام خوابیدن در اتاق والدین کاهش می‌یابد، اگر کودک بر روی تخت مشترکی با پدر و مادر، خواهر و برادر و … خوابانده شود، احتمال مرگ او بر اثر SIDS افزایش می‌یابد.
- گرمای بیش از حد: گرم کردن بیش از حد محیط یا لباس‌های نوزاد حین خواب می‌تواند خطر این حادثه را افزایش دهد.
عوامل خطر نوزاد
اگرچه سندرم مرگ ناگهانی نوزاد می‌تواند دامنگیر هر نوزادی شود، اما محققان عوامل متعددی را شناسایی کرده‌اند که ممکن است این خطر را افزایش دهد. این عوامل عبارتند از:
- جنسیت: پسرها نسبتا بیشتر از دخترها دچار سندرم مرگ ناگهانی نوزاد می‌شوند.
- سن: نوزادانی که بین ماه‌های دوم تا چهارم تولد به سر می‌برند، در آسیب پذیرترین دوران خود قرار دارند.
- نژاد: تجربیات نشان می‌دهند که نوزادان غیرسفید پوست (بدون دلیل قانع کننده‌ای) بیشتر احتمال ابتلا به SIDS را حمل می‌کنند.
- سابقه خانوادگي: نوزادانی که هر یک از اعضای خانوادشان (خواهر، برادر یا پسر عمو و…) بر اثر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد از دست رفته‌است، در ریسک بالاتری قرار دارند.
- دود دخانیات: اگر در محل زندگی و اطراف نوزاد ، فرد سیگاری حضور داشته باشد، دود سیگار عامل خطری برای افزایش احتمال SIDS می‌باشد.
- تولد زودرس: تولد زودرس باعث به دنیا آمدن نوزادی نارس با وزن کم است که هردوی این عوامل خطر مرگ به دست SIDS را افزایش می‌دهند.
عوامل خطر مادر
مادر نیز می‌تواند در دوران بارداری خطر ابتلای نوزادش را به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد تحت تأثیر قرار دهد. چه عواملی در مادر این خطر را بیشتر می‌کنند:
- سن کمتر از ۲۰ سالگی مادر
- مصرف سیگار و دخانیات
- استفاده از مواد مخدر و الکی
- مراقبت‌های ناکافی قبل از تولد
پیشگیری از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
هیچ راه قطعی برای جلوگیری از مرگ ناگهانی نوزاد وجود ندارد، اما شما می توانید با انجام دستورالعمل‌های ذیل با اطمینان بیشتری کودکتان را بخوابانید:
- تا یک سال پس از تولد، نوزادتان را حین خواب به پشت برقردانید، نه رو به شکم یا پهلو. اگر کودک شما بیدار است و یا قادر خودش قادر است بدون کمک شما به پهلو بچرخد، لازم نیست نگران این مورد باشید.
- تصور نکنید که دیگران قرار است کودک شما را به درست‌ترین موقعیت بخوابانند! به پرستار یا مراقب کودک خود گوشزد کنید که حتما از خواباندن نوزاد به معده یا پهلو پرهیز کنند.
- گهواره را تا حد ممکن خالی نگهدارید. از تشک سفت استفاده کنید و از قرار دادن کودک روی بالشتک‌های ضخیم و نرم مانند پوست بره یا استفاده از لحاف ضخیم خودداری کنید. بالش ، اسباب بازی‌ها و حیوانات پشمی را در گهواره رها نکنید. اگر این اشیا صورت کودک شما را تحت فشار قرار دهند ، می‌توانند در تنفس راحت نوزاد اختلال ایجاد کنند.
- محیط و لباس کودک را بیش از حد گرم نکنید. برای گرم نگه داشتن کودک می‌توانید از کیسه خواب یا لباس خواب دیگری که نیازی به پوشش اضافی ندارد ، استفاده کنید. سر کودک را هرگز نپوشانید.
- نوزادتان را در اتاق خودتان بخوابانید. بهتر است کودکتان در اتاق شما و با شما بخوابد ، اما به تنهایی و در یک تخت خواب جزا. حداقل به مدت شش ماه و در صورت امکان تا یک سال این کار را انجام دهید.
- تخت خواب‌های بزرگسالان برای نوزادان ایمن نیستند. کودک ممکن است بین میله‌های و تخته‌های سرتختی ، فضای بین تشک و اطراف تخت و یا در فضای بین تشک و دیوار گیر کند و خفه شود. همچنین اگر نوزاد با والدین بخواند، در صورتی که حین خواب به طور تصادفی هر یک از والدین رویش بیفتد و بینی و دهان کودک را بپوشاند ، کودک خفه شود.
- در صورت امکان کودک خود را با شیر مادر تغذیه دهید. شیر دادن به مدت حداقل شش ماه خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کاهش می‌دهد.
- از مصرف مونیتورینگ‌های کودک و سایر وسایل تجاری که ادعا می‌کنند خطر ابتلا به SIDS را کاهش می‌دهند ، اجتناب کنید. استفاده از این مانیتورها و سایر دستگاه‌ها به علت ناکارآمدی و عدم رعایت مسائل ایمنی ، مورد تایید آکادمی اطفال آمریکا نمی‌باشند.
- به کودکتان حین خواب پستونک بدهید. مکیدن پستونک بدون بند هنگام خواب ممکن است خطر مرگ ناگهانی را کاهش دهد. نکته دیگر اینکه اگر کودک خود را با شیر مادر تغذیه می‌کنید ، تا ۳ الی ۴ هفتگی کودک صبر کنید و سپس او را کم کم به پستونک عادت دهید و این کار را به روش روزانه برای نگهداری و خواباندن کودک تبدیل کنید.
اگر کودک شما علاقه ای به پستونک از خود نشان نمی‌دهد ، او را مجبور نکنید؛ روز دیگری دوباره امتحان کنید. اگر حین خواب پستونک از دهان کودک می‌افتد ، آن را دوباره داخل دهان او نگذارید.
- ایمنی کودکتان را در اولویت قرار دهید. هیچ مدرکی دال بر این که ایمن‌سازی روتین باعث افزایش خطر SIDS می‌شود ، وجود ندارد. این در حالیست که حتی برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که واکسیناسیون می تواند به جلوگیری از SIDS کمک کند.
درمان سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
هیچ درمانی برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد یا SIDS وجود ندارد. اما روش‌هایی وجود دارند که به خواب راحت کودک شما کمک می کنند.
به مدت یک سال پس از تولد نوزاد را حین خواب به پشت بخوابانید. از تشک سفت استفاده کنید و از بالشتک و پتوهای پشمی دوری کنید. همه اسباب بازی‌ها و عروسک‌های پشمی را از گهواره خارج کنید و سعی کنید از پستونک استفاده کنید.
سر کودک را حین خواب نپوشانید و مطمئن شوید که دمای بدن نوزادتان حین خواب بالا نرود. نوزاد می‌تواند در اتاق شما بخوابد ، اما در تخت خواب مجزا. تغذیه با شیر مادر حداقل به مدت شش ماه خطر ابتلا به SIDS را کاهش می دهد.
دریافت واکسن‌هایی که کودک شما را در برابر سایر بیماری‌ها ایمن می‌کنند، ممکن است به جلوگیری از SIDS نیز کمک کند.
راه‌های مقابله و پشتیبانی
پس از از دست دادن کودک به علت سندرم مرگ ناگهانی نوزاد ، دریافت حمایت‌های عاطفی برای والدین بسیار حیاتی می‌باشد؛ ممکن است احساس گناه کنید و دچار غم و اندوه شوید. تمام این ها زمانی اتفاق می‌افتند که با تحقیقات اجباری پلیس در مورد علت مرگ نوزادتان روبرو خواهید بود. شاید صحبت کردن با والدین دیگری که کودکشان را بر اثر SIDS از دست داده‌اند، اوضاع را برایتان راحت‌تر کند.
از پزشک خود بخواهید که یک گروه پشتیبانی را در نزدیکی برایتان پیدا کند. می‌توانید از طریق آنلاین با افراد تبادل نظر داشته باشید. صحبت کردن با یک دوست ، مشاور یا یک فرد روحانی نیز می تواند مفید باشد.
احساسات خود را بیان کنید
اگر می توانید ، به دوستان و خانواده خود بگویید که چه احساسی دارید. اطرافیانتان دوست دارند به شما کمک کنند ، اما ممکن است ندانند چگونه و با چه کلماتی باید دردتان را تسکین دهند.
از دست دادن کودک می تواند ضربه شدیدی به روابط عاطفی شما وارد کند. بنابراین تا جایی که ممکن است با همسر یا شریک زندگی خود رو راست باشید. همراهی کردن با یک مشاوره می‌تواند به برخی از زوجین کمک کند تا احساسات خود را به درستی بیان کنند و یکدیگر را درک کنند.
برای بهبودی خود وقت بگذارید
برای غمگین شدن و تخلیه احساسات خود زمان بگذارید! اگر ناگهان خود را در حال گریه می‌یابید، اگر تحمل تعطیلات و سایر سایر مناسبت‌ها برایتان دشوار است و یا اگر بیشتر اوقات خسته و بی‌حوصله هستید ، نگران نباشید. زمان، همه زخم‌ها را تسکین می‌دهد. شما طوفانی ویرانگر را پشت سر گذاشته‌اید و بهبودی پس از آن زمانبر خواهد بود.
