سندرم دیستروفی رفلکسی سمپاتیک (RSD) نوعی اختلال است که باعث ایجاد درد پایدار، معمولاً در نواحی بازو یا پا می‌شود. این سندرم پس از آسیب، سکته مغزی یا حتی حمله قلبی خود را نشان می‌دهد. اما شدت درد معمولاً از خود آسیب اصلی بدتر است. پزشکان دقیقاً نمی‌دانند چه عواملی باعث ایجاد آن می‌شود، اما قادر به درمان بسیاری از موارد این سندرم هستند.
اصطلاح سندرم دیستروفی رفلکسی سمپاتیک در واقع نامی نیست که پزشکان، دیگر از آن استفاده می‌کنند. این اصطلاح قدیمی تری است که برای توصیف یک شکل از سندرم درد منطقه ای پیچیده (CRPS) استفاده می‌شود. RSD گاهی اوقات CRPS نوع I نیز نامیده می‌شود و به دلیل آسیب به بافت، بدون آسیب عصبی مرتبط، ایجاد می‌شود.
چه عواملی باعث سندرم دیستروفی رفلکسی سمپاتیک می‌شوند؟
پزشکان فکر می‌کنند درد ناشی از سندرم دیستروفی رفلکسی سمپاتیک ناشی از مشکلات سیستم عصبی سمپاتیک است. سیستم عصبی سمپاتیک جریان خون را کنترل می‌کند و با این کار، به تنظیم ضربان قلب و فشار خون کمک می‌کند.
وقتی صدمه می‌بینید، سیستم عصبی سمپاتیک به رگ‌های خونی شما پیام می‌دهد که کوچکتر شوند تا در محل آسیب دیدگی، خون زیادی از دست نرود. بعداً به آنها پیام می‌فرستد که گشادتر شوند تا خون به بافت آسیب دیده برسد و آن را ترمیم کند.
هنگامی که RSD دارید، سیستم عصبی سمپاتیک شما سیگنال‌های متفاوتی دریافت می‌کند. سیستم سمپاتیک بعد از آسیب دیدگی روشن می‌شود، اما خاموش نمی‌شود. این باعث درد و تورم زیادی در محل آسیب دیدگی می‌شود.
گاهی اوقات، حتی اگر صدمه ای ندیده اید، ممکن است به RSD مبتلا شوید، اگرچه این حالت چندان رایج نیست.
RSD در خانم‌ها کمی بیشتر از مردان اتفاق می‌افتد. کودکان نیز می توانند به آن مبتلا شوند، اما معمولاً بین سنین ۳۰ تا ۶۰ سال رخ می‌دهد.
علائم سندرم دیستروفی رفلکسی سمپاتیک
هنگام ابتلا به سندرم دیستروفی رفلکسی سمپاتیک، علائم شما ممکن است به آرامی ظاهر شود. ممکن است ابتدا درد داشته باشید و سپس با گذشت زمان بدتر شود. ممکن است در ابتدا متوجه نشوید که درد شما غیرطبیعی است.
انواع آسیب‌هایی که می‌توانند باعث RSD شوند عبارتند از:
- قطع عضو
- کبودی
- سوختگی‌ها
- برش‌ها
- شکستگی
- جراحی جزئی
- میله‌های سوزنی
- پرتو درمانی
- پیچ خوردگی
معمولاً RSD بیشتر در نواحی بازو، شانه، پا یا لگن رخ می‌دهد. معمولاً درد فراتر از محل آسیب دیدگی شما گسترش می‌یابد. در برخی موارد، علائم می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن شما نیز سرایت کنند.
RSD همچنین می‌تواند بر سیستم ایمنی بدن نز تأثیر بگذارد. در این ورت ممکن است علایم زیر بروز کند:
- سرخی
- پوستی که در لمس اطراف آسیب دیده گرم است
- تورم
دردی که RSD موجب می‌شود، معمولاً مداوم و شدید است. بسیاری از افراد درد RSD را چنین توصیف می‌کنند:
- درد
- سوزش
- سرما
- عمیق
- ضربان دار
همچنین ممکن است هنگام انجام کارهایی مانند دوش گرفتن که معمولاً باعث آسیب پوست نمی‌شوند، احساس حساسیت در پوست ایجاد شود. یا ممکن است فقط هنگامی که دارید لباس می‌پوشید، پوست آسیب ببیند.
علائم دیگر RSD عبارتند از:
- تغییر در رشد مو یا ناخن، یا بافت پوست
- عرق کردن بیش از حد مناطق خاصی از بدن
- ضعف یا اسپاسم عضله
- مفاصل سفت
- مشکل در حرکت دادن ناحیه آسیب دیده
- پوستی سفید، خالدار، قرمز یا آبی
تشخیص سندرم دیستروفی رفلکسی سمپاتیک
غالباً، پزشکان نمی‌توانند تشخیص دهند که درد شما به دلیل سندرم دیستروفی رفلکسی سمپاتیک ایجاد شده است مگر تا زمانی که درد مدتی طول بکشد. اگر درد از بین نرود یا شدت آن از نوع آسیب وارده، بیشتر باشد، می‌تواند اولین سرنخ ابتلا به RSD باشد.
هیچ آزمایش واحدی که بتواند به پزشک در تشخیص RSD کمک کند، وجود ندارد. درعوض، آنها به معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی شما اکتفا خواهند کرد. همچنین چند آزمایش وجود دارد که می‌تواند سرنخ‌هایی را برای تشخیص ابتلا به RSD ارائه دهد. این آزمایش‌ها شامل:
اسکن استخوان. این آزمایش می‌تواند تشخیص دهد که آیا انتهای استخوان‌ها فرسوده شده است؟ یا آیا مشکلی در جریان خون وجود دارد؟
ام آر آی. ممکن است پزشک برای مشاهده ی تغییرات محسوس در بافت‌ها، MRI را امتحان کند تا به داخل بدن، به ویژه بافت‌ها، نگاه کند.
تست عرق. اگر یک طرف بدن بیشتر از طرف دیگر عرق می‌کند، این آزمایش می‌تواند این مشکل را در بدن به خوبی مشخص کند.
تست گرماسنجی. این آزمایش سیستم عصبی سمپاتیک، تفاوت دما یا جریان خون در محل آسیب دیده را نسبت به سایر قسمت‌های بدن بررشس می‌کند.
رادیوگرافی: اگر سندرم شما در مراحل پیشرفته تری قرار دارد، به منظور بررسی مقدار مواد معدنی که استخوان‌ها از دست داده‌اند، این آزمون تجویز می‌شود.
درمان سندرم دیستروفی رفلکسی سمپاتیک
تشخیص به موقع کلید اصلی در درمان RSD است. هرچه زودتر برای درمان، اقدام کنید، درمان بهتر عمل می‌کند. برخی از موارد RSD به درمان پاسخ نمی‌دهند. RSD درمانی ندارد، اما بهبودی بسیاری از علائم آن ممکن است.
برخی از داروهایی که پزشک ممکن است پیشنهاد کند شامل موارد زیر است:
- کرم‌های بی حسی مانند لیدوکائین
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای ضد التهابی که NSAID نامیده می‌شوند
- داروهای ضد تشنج که ممکن است به درمان درد کمک کنند
- اسپری بینی مخصوص درمان از دست دادن استخوان
- استفاده از تزریق‌هایی برای انسداد اعصاب
- داروهای بدون نسخه برای درد مانند آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن
سایر روش‌های درمانی که به دلیل خطر عوارض جانبی و عدم وجود شواهد کافی در مورد عملکرد آنها، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
- کورتیکواستروئیدها مانند متیل پردنیزولون (مدرول) یا پردنیزولون (AsmalPred Plus) برای درمان تورم
- مواد افیونی مانند فنتانیل (Duragesic)، هیدروکودون (Hysingla ER، Zohydro ER)، مورفین (Arymo ER، Kadian،Morphabond، MS Contin) و اکسی کدون (oxycodone)
راه‌های دیگر برای درمان علائم عبارتند از:
- قرار دادن الکترودهایی بر نخاع که شوک‌های الکتریکی کوچکی را برای تسکین درد ارسال می‌کند
- فیزیوتراپی برای کمک به جابجایی راحت تر و از بین بردن درد
- روان درمانی که می‌تواند روش‌های آرام شدن را به شما بیاموزد
- آتل برای کمک به درد دست
اگر درد شما حتی پس از درمان از بین نرود، پزشک ممکن است جراحی به نام سمپاتکتومی (sympathectomy) را پیشنهاد کند. در طی این روش، جراح برخی از اعصاب اطراف رگ‌های خونی شما را برمی‌دارد تا به بهبود جریان خون شما کمک کند.
