مرور کلی
آسکاریازیس (as-kuh-RIE-uh-sis) نوعی عفونت کرم گرد است. این کرمها انگل‌هایی هستند که از بدن به عنوان میزبان استفاده می‌کنند و از لارو یا تخم به کرم بالغ تبدیل می‌شوند. کرم‌های بالغ که تولیدمثل می‌کنند، می‌توانند بیش از یک فوت(۳۰ سانتی‌متر) طول داشته باشند.
یکی از رایج‌ترین عفونت‌های کرم در سراسر جهان، آسکاریازیس، در ایالات متحده غیرمعمول است. بیشتر افراد آلوده موارد خفیف و بدون علائم دارند. اما آلودگی شدید می‌تواند منجر به علائم و عوارض جدی شود.
آسکاریازیس اغلب در کودکان در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان رخ می‌دهد – به ویژه در مناطقی که از نظر بهداشتی ضعیف هستند.
علائم آسکاریازیس
بیشتر افراد آلوده به آسکاریازیس هیچ علائم و نشانه‌ای ندارند. آلودگی‌های متوسط تا شدید بسته به اینکه کدام قسمت از بدن درگیر شود، علائم مختلفی ایجاد می‌کند.
در ریه‌ها
بعد از بلع تخم‌های ریز(میکروسکوپی) آسکاریازیس، آنها در روده کوچک بیرون می‌آیند و لاروها از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به داخل ریه‌ها مهاجرت می‌کنند. در این مرحله، ممکن است علائم و نشانه‌هایی شبیه آسم یا ذات‌الریه بوجود بیاید، از جمله:
- سرفه مداوم
- تنگی نفس
- خس خس
لاروها پس از گذراندن ۱۰ تا ۱۴ روز در ریه‌ها، به حلق می‌روند. در آنجا آنها را سرفه کرده و سپس بلعیده می‌شوند.
در روده‌ها
لاروها در روده کوچک به کرم بالغ تبدیل می‌شوند و کرم‌های بالغ معمولاً تا زمان مرگ در روده‌ها زندگی می کنند. در آسکاریازیس خفیف یا متوسط، آلودگی روده می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- شکم درد مبهم
- تهوع و استفراغ
- اسهال یا مدفوع خونی
اگر تعداد زیادی کرم در روده وجود داشته باشد، ممکن است نشانه‌های زیر رخ دهند:
- درد شدید شکم
- خستگی
- استفراغ
- کاهش وزن یا سوءتغذیه
- کرم در استفراغ یا مدفوع
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
در صورت داشتن مداوم درد شکم، اسهال یا حالت تهوع با پزشک خود صحبت کنید.
علل آسکاریازیس
آسکاریازیس مستقیماً از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. در عوض، فرد باید با خاک مخلوط با مدفوع انسان یا خوک که حاوی تخم آسکاریازیس یا آب‌آلوده است تماس پیدا کند. در برخی از کشورهای در حال توسعه، از مدفوع انسانی برای کود استفاده می‌شود، یا امکانات بهداشتی ضعیف باعث می‌شود زباله‌های انسانی با خاک در حیاط‌ها، گودال‌ها و مزارع مخلوط شود. مردم همچنین می‌توانند آن را از خوردن خوک نپخته یا جگر مرغ آلوده دریافت کنند.
کودکان کوچک غالباً با خاک بازی می‌کنند و اگر انگشتان کثیف خود را در دهان خود بگذارند، ممکن است عفونت رخ دهد. میوه‌ها یا سبزیجات شسته نشده که در خاک آلوده پرورش می‌یابند نیز می‌توانند تخم‌های آسکاریازیس را منتقل کنند.
چرخه زندگی یک کرم آسکاریازیس
- گوارشی. تخم‌های کوچک(میکروسکوپی) آسکاریازیس بدون تماس با خاک نمی‌توانند عفونی شوند. افراد می‌توانند از طریق تماس دستی با دهان یا خوردن میوه‌ها و سبزیجات نپخته و سبزیجاتی که در خاک آلوده پرورش داده شدهاند، خاک آلوده را به‌طور ناخواسته بلعیده و بلع کنند.
- مهاجرت. لاروها از تخم‌های موجود در روده کوچک بیرون می‌آیند و سپس از دیواره روده عبور می‌کنند تا از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به قلب و ریه‌ها بروند. پس از بلوغ حدود ۱۰ تا ۱۴ روز در ریه‌ها، لاروها به مجاری تنفسی نفوذ کرده و از گلو عبور می‌کنند، در آنجا سرفه و بلعیده می‌شوند.
- بلوغ. انگل‌ها پس از بازگشت به روده، به کرم‌های ماده یا نر تبدیل می‌شوند. طول کرم‌های ماده می‌تواند بیش از ۱۵ اینچ(۴۰ سانتی‌متر) و قطر اندکی کمتر از یک‌چهارم اینچ(۶ میلی‌متر) باشد. کرم‌های نر به طور کلی کوچک‌تر هستند.
- تولید مثل. اگر هر دو کرم ماده و نر در روده‌ها وجود داشته باشند، کرم‌های ماده می‌توانند ۲۰۰۰۰۰ تخم در روز تولید کنند و تخم‌ها بدن را با مدفوع ترک کنند. تخم‌های بارور شده باید حداقل دو تا چهار هفته قبل از عفونی‌شدن در خاک باشند.
روند کلی -از بلعیدن تخم تا ذخیره کردن تخم – حدوداً دو یا سه ماه طول می‌کشد. کرم‌های آسکاریازیس می‌توانند به مدت یک یا دو سال در داخل بدن زندگی کنند.
عوامل خطر آسکاریازیس
عوامل خطر آسکاریازیس عبارتند از:
- سن. بیشتر افرادی که مبتلا به آسکاریازیس هستند ۱۰ سال یا کمتر دارند. کودکان در این گروه سنی ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار بگیرند زیرا احتمال بازی در خاک بیشتر است.
- آب و هوای گرم. در ایالات متحده، بیماری آسکاریازیس در جنوب شرقی بیشتر دیده می‌شود. اما این در کشورهای در حال توسعه با آب و هوای گرم در طول سال بیشتر دیده می‌شود.
- بهداشت ضعیف. آسکاریازیس در کشورهای در حال توسعه که در آن مدفوع انسانی مجاز به مخلوط شدن با خاک محلی است، بسیار گسترده است.
عوارض آسکاریازیس
موارد خفیف آسکاریازیس معمولاً عارضه‌ای ایجاد نمی‌کنند. اگر آلودگی شدید باشد، عوارض بالقوه خطرناک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- رشد کند. از دست دادن اشتها و جذب ضعیف غذاهای هضم شده، کودکان مبتلا به آسکاریازیس را در معرض خطر عدم تغذیه کافی قرار می‌دهد، که می‌تواند رشد را آارام‌تر کند.
- انسداد روده و سوراخ شدن آن. در آلودگی شدید به آسکاریازیس، توده‌ای از کرمها می‌توانند بخشی از روده را مسدود کنند. این می‌تواند باعث گرفتگی شدید شکم و استفراغ شود. انسداد حتی می‌تواند در دیواره روده یا آپاندیس، سوراخ ایجاد کند و باعث خونریزی داخلی یا آپاندیسیت شود.
- انسداد مجاری. در بعضی موارد، کرمها ممکن است مجاری باریک کبد یا پانکراس را مسدود کنند و باعث درد شدید شوند.
پیشگیری از آسکاریازیس
بهترین دفاع در برابر آسکاریازیس بهداشت و عقل سلیم است. برای جلوگیری از عفونت این نکات را دنبال کنید:
- بهداشت را رعایت کنید. قبل از دست‌زدن به غذا، همیشه دستان خود را با آب و صابون بشویید. میوه‌ها و سبزیجات تازه را کاملاً بشویید.
- هنگام مسافرت از مراقب باشید. فقط از آب بطری استفاده کنید و از مصرف سبزیجات خام خودداری کنید مگر اینکه بتوانید آنها را پوست بگیرید و بشویید.
تشخیص آسکاریازیس
برای تشخیص آسکاریازیس، پزشک ممکن است علائم شما را بررسی کرده و آزمایش‌هایی را تجویز کند.
در آلودگی‌های شدید، یافتن کرم پس از سرفه یا استفراغ امکان‌پذیر است. کرمها می‌توانند از قسمت‌های دیگر بدن مانند دهان یا سوراخ‌های بینی خارج شوند. اگر این اتفاق برای شما افتاد، کرم را نزد پزشک خود ببرید تا وی بتواند آن را شناسایی کرده و درمان مناسب را تجویز کند.
آزمایشات مدفوع
کرم‌های ماده بالغ آسکاریازیس در روده شروع به تخم‌گذاری می‌کنند. این تخم‌ها از طریق سیستم گوارش عبور کرده و درنهایت می‌توانند در مدفوع پیدا شوند.
برای تشخیص آسکاریازیس، پزشک مدفوع را از نظر وجود تخم‌های کوچک(میکروسکوپی) و لارو بررسی می‌کند. حداقل ۴۰ روز پس از آلوده شدن، تخم‌ها در مدفوع ظاهر می‌شوند. و اگر فقط به کرم‌های نر آلوده باشید، تخم وجود نخواهد داشت.
آزمایش خون
خون می‌تواند برای تشخیص وجود تعداد بیشتری از نوع خاصی از گلبول‌های سفید خون، به نام ائوزینوفیل ها، آزمایش شود. آسکاریازیس می‌تواند تعداد ائوزینوفیل‌ها را بالا ببرد، اما انواع دیگر مشکلات سلامتی نیز می‌تواند افزایش یابد.
آزمایشات تصویربرداری
- اشعه ایکس. اگر به کرم آلوده شده باشید، ممکن است توده کرمها در اشعه ایکس شکم قابل مشاهده باشد. در بعضی موارد، اشعه ایکس قفسه سینه می‌تواند لاروهای ریه‌ها را نشان دهد.
- سونوگرافی. سونوگرافی ممکن است کرم‌های لوزالمعده یا کبد را نشان دهد. این فناوری از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر از اندام‌های داخلی استفاده می‌کند.
- سی‌تی‌اسکن یا MRI. هر دو نوع آزمایش تصاویر دقیقی از ساختارهای داخلی ایجاد می‌کنند، که می‌تواند به پزشک کمک کند تا کرم هایی را که مجاری کبد یا پانکراس را مسدود کرده‌اند، تشخیص دهد. در سی‌تی‌اسکن تصاویر اشعه ایکس گرفته شده از زوایای مختلف ترکیب شده‌است. ام‌آر‌آی از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی استفاده می‌کند.
درمان آسکاریازیس
به طور معمول، تنها عفونت‌هایی که علائم ایجاد می‌کنند نیاز به درمان دارند. در برخی موارد، آسکاریازیس به خودی خود برطرف می‌شود.
داروها
داروهای ضدانگلی اولین خط درمان در برابر آسکاریازیس است. متداول‌ترین آنها:
- آلبندازول(آلبنزا)
- ایورمکتین(استرومکتول)
- مبندازول
این داروها که به مدت یک تا سه روز مصرف می‌شوند، کرم‌های بزرگسال را از بین می‌برد. عوارض جانبی آن شامل درد خفیف شکمی یا اسهال است.
زنان باردار از پیرانتل‌پالمو استفاده کنند.
عمل جراحی
در موارد آلودگی شدید، جراحی برای از بین بردن کرمها و ترمیم آسیب‌های ایجاد شده ضروری است. انسداد یا سوراخ شدن روده، انسداد مجاری صفراوی و آپاندیسیت عوارضی هستند که ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.
آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک
پزشک خانواده ممکن است شما را به پزشکی آموزش داده شده در زمینه اختلالات گوارشی (متخصص گوارش) ارجاع دهد. اگر کرمها روده را مسدود کرده باشند، ممکن است لازم باشد به یک جراح مراجعه کنید.
آنچه شما می‌توانید انجام دهید
قبل از قرار ملاقات، ممکن است بخواهید پاسخ سوالات زیر را یادداشت کنید:
- علائم شما از چه زمانی آغاز شد؟
- آیا چیزی علائم شما را بهتر یا بدتر می‌کند؟
- آیا متوجه کرم در مدفوع یا استفراغ شده‌اید؟
- آیا اخیراً به کشورهای در حال توسعه سفر کرده‌اید؟
- چه داروها و مکمل‌هایی مصرف می‌کنید؟
چه انتظاری از پزشک داشته باشیم
در طول معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است قسمت‌های خاصی از شکم را فشار دهد تا درد یا حساسیت را بررسی کند. وی همچنین ممکن است یک نمونه از مدفوع را برای آزمایش بخواهد.
