• هدف از انجام منیسکتومی
• آماده سازی
• روش
• مراقبت های بعدی
• بهبود
• عوارض
• چشم انداز (دورنما)
منیسکتومی نوعی جراحی است که برای درمان منیسک آسیب دیده استفاده می شود.
منیسک ساختار غضروفی دارد و در عملکرد زانو کمک کرده تا به درستی کار کند. در هر زانو دو تا منیسک بصورت ذیل قرار گرفته:
• منیسک جانبی، نزدیک لبه خارجی مفصل زانو
• منیسک داخلی، نزدیک لبه داخل زانو
منیسک به عملکرد مفصل زانو به طرق ذیل کمک می کند:
• توزیع وزن انسان را در یک سطح وسیع، که به تحمل سنگینی وزن کمک می کند
• تثبیت مفصل
• روان سازی کارکرد مفصل
• حفظ تعادل انسان با کمک ارسال سیگنال های مغزی برای تشخیص موقعیت زانو در حالت های مختلف
• عمل به عنوان کمک فنر
منیسکتومی کامل به جراحی برداشتن کل منیسک و منیسکتومی جزئی به برداشتن فقط قسمت آسیب دیده منیسک گفته می شود.
ضرورت انجام جراحی
این جراحی معمولاً در صورت پارگی منیسک که در آسیب دیدگی زانو شایع است، انجام می گیرد. سالانه از هر ۱۰۰۰۰۰۰ نفر ۶۶ نفر دچار پارگی منیسک می شوند.
هدف از جراحی برداشتن قسمتهایی از منیسک است که به مفصل می چسبد. این قطعات می توانند در حرکت مفصل اختلال ایجاد کرده و باعث قفل شدن زانو شوند.
پارگی جزئی اغلب خود به خود و بدون جراحی بهبود می یابد، اماپارگی شدیدتر اغلب به جراحی نیاز دارد.
بیشتر مواقعی که به جراحی نیاز است:
• در صورت پارگی، عدم بهبودی با درمان های محافظه کارانه مانند استراحت یا گذاشتن یخ
• جابجا شدن غیر طبیعی مفصل زانو
• قفل شدن زانو
نیاز به جراحی (جزئی یا کامل) بستگی به موارد زیر دارد:
• سن
• وسعت پارگی
• محل پارگی
• علت پارگی
• علائم
• میزان تحرک
آیا برای آماده سازی باید کاری انجام داد؟
شروع تمرینات تقویت کننده دو تا چهار هفته قبل از جراحی مفید است. هرچه عضلات اطراف زانو قوی تر باشند، بهبودی آسان تر و سریعتر انجام می شود.
سایر اقدامات برای آماده شدن برای جراحی عبارتند از:
• صحبت با پزشک در مورد انتظارات حین و بعد از جراحی
• مطلع نمودن پزشک در خصوص داروهای تجویز شده و بدون نسخه
• سوال از پزشک در خصوص اینکه کدام داروها را باید قبل از جراحی متوقف کنید، مثل داروهایی که ممکن است خونریزی شما رابیشتر کند
• کسب اطمینان از همراهی یکی از آشنایان در صورت ترخیص بدنبال جراحی
۸ تا ۱۲ ساعت قبل از عمل چیزی نخورید و نیاشامید.
روش انجام جراحی
دو روش اصلی برای منیسکتومی وجود دارد:
• جراحی آرتروسکوپی معمولاً با استفاده از بی حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی به عنوان جراحی سرپایی انجام می شود، بدین معنی که می توانید همان روز پس از جراحی ترخیص شده و به خانه برگردید
• جراحی باز به بیهوشی عمومی یا نخاعی و بستری در بیمارستاننیاز دارد
در صورت امکان، جراحی آرتروسکوپی ترجیح داده می شود زیرا باعث صدمه کمتری به عضله و بافت شده و بهبودی سریعتر صورتمی گیرد. ضرورت جراحی باز در صورت پارگی، محل یا شدت آنخواهد بود.
جراحی آرتروسکوپی
برای این روش:
۱. معمولاً سه برش کوچک در اطراف زانو ایجاد می شود.
۲- با استفاده از دوربین ابزار مخصوصی از طریق یک برش وارد محدوده شده و جهت انجام کار هدایت می شود.
۳. تمام ساختارهای زانو با استفاده از دوربین بررسی می شوند.
۴- محل پارگی پیدا شده و یک قطعه کوچک منیسک (منیسکتومی جزئی) یا تمام آن (منیسکتومی کامل) برداشته می شود.
۵- ابزار های مخصوص خارج برداشته شده و محل برشها توسط بخیه یا نوارهای جراحی بسته می شوند.
جراحی باز
برای منیسکتومی باز:
۱. یک برش بزرگ روی زانو ایجاد می کنند تا کل مفصل زانو در معرض دید قرار گیرد.
۲. مفصل معاینه شده و محل پارگی مشخص می شود.
۳. قسمت آسیب دیده یا کل منیسک برداشته شود.
۴. محل برش دوخته شده می شود.
آیا بعد از جراحی لازم است کاری انجام دهم؟
پس از جراحی، یک تا دو ساعت در اتاق ریکاوری خواهید بود. با بیدار شدن از خواب یا از بین رفتن اثر داروی آرام بخش، احساس دردناکی و تورم زاو را خواهید داشت.
در چند روز اول پس از جراحی با بالا نگه داشتن زانو و گذاشتن یخ روی آن، تورم کنترل می شود.
معمولاً طی دو تا سه روز اول داروی ضد درد تجویز می شود. به زانو ممکن است بی حسی موضعی یا بی حسی موضعی با اثر طولانی مدت تزریق شود. پس از آن، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، مانند ایبوپروفن، برای تسکین درد کافی هستند.
به محض خارج شدن از اتاق ریکاوری باید بتوانید وزن خود را روی زانو قرار داده تا بایستد و راه بروید، اما احتمالاً برای پیاده روی به مدت یک هفته به عصا نیاز خواهید داشت. پزشک شما را راهنمایی می کند که چه میزان از سنگینی وزن خود را روی پایتان قرار دهید.
با تمرینات خانگی داده شده، زانو قدرت و تحرک را باز می یابد. احتمالاً به فیزیوتراپی نیاز داشته باشید اما معمولاً تمرینات خانگی کافی است.
بهبودی چه مدت طول می کشد؟
بهبودی بسته به روش جراحی مورد استفاده، حدود چهار تا شش هفته طول خواهد کشید. دوره نقاهت پس از جراحی آرتروسکوپی معمولاً کوتاه تر از دوره جراحی باز است.
سایر عواملی که بر زمان بهبودی تأثیر می گذارند عبارتند از:
• نوع منیسکتومی (کلی یا جزئی)
• شدت آسیب دیدگی
• سلامت کلی
• میزان فعالیت
• موفقیت در فیزیوتراپی یا تمرینات خانگی
درد و تورم به سرعت بهتر می شود. تقریباً در روز دوم یا سوم پس از جراحی، می توان کارهای روزمره مانند کارهای سبک منزل را انجام داد. اگر شغل شما شامل ایستادن، پیاده روی یا وزنه برداری زیاد نیست، می توانید به کار خود برگردید.
یک تا دو هفته پس از جراحی، باید دامنه حرکتی کامل در زانو داشته باشید. می توانید از پای خود در رانندگی استفاده کنید، البته به شرطی که از داروهای ضد درد مخدر استفاده نمی کنید.
دو یا سه هفته پس از جراحی احتمالاً قدرت عضلانی قبلی را در پا پیدا خواهید کرد.
چهار تا شش هفته پس از جراحی، می توانید ورزش کنید و به کار خود برگردید که شامل ایستادن، راه رفتن و وزنه برداری است.
آیا خطری وجود دارد؟
منیسکتومی بسیار ایمن است، اما باید از دو خطر عمده آگاه باشید:
• عفونت. اگر محل برش تمیز نباشد، باکتری ها می توانند وارد زانو شده و باعث ایجاد عفونت شوند. علائم احتمالی آن شامل افزایش درد، تورم، گرما و خروچ چرک از محل برش است.
• ترومبوز وریدی عمقی (لخته خونی که در رگ پا ایجاد می شود) احتمال ابتلا به این خطر پس از جراحی زانو زیاد است زیرا اگر در حالی که جهت بازیابی قدرت عضلات پای خود به طور مرتب پای خود را حرکت نمی دهید، خون در یک مکان باقی می ماند. عضله حساس، گرم و متورم نشان دهنده وجود ترومبوز باشد. دلیل اصلی بالا نگه داشتن زانو و پای خود پس از جراحی جلوگیری از وقوع این امر است.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم و نشانه ها، بلافاصله پزشک خود را مطلع سازید. جهت پیشگیری از توسعه عفونت شروع آنتی بیوتیک ها در اسرع وقت مهم است تا مجبور به بستری مجدد در بیمارستان و جراحی دیگری نباشد.
قبل از اینکه مقداری از لخته خون کنده شده و به ریه برسد، جهت جلوگیری از آمبولی ریه باید سریع با رقیق کننده های خون درمان شوند.
علاوه بر این، انجام منیسکتومی کامل احتمالاً زانوی شما را در معرض ابتلا به آرتروز قرار دهد. با این حال، برنداشتن پارگی نیزخطر را افزایش می دهد. خوشبختانه، منیسکتومی کامل به ندرت لازم است.
چشم انداز
با انجام منیسکتومی حدود یک ماه تقریباً فعالیت کمتری نسبت به حالت معمول خواهید داشت، اما باید بتوانید پس از حدود شش هفته به فعالیت های خود برگردید.
هر دو نوع منیسکتومی نتیجه کوتاه مدت خوبی دارند، اما منیسکتومی جزئی در دراز مدت بهتر از منیسکتومی کامل است و ترجیحاً روش جزئی پیشنهاد می شود.
