یک تکنیک جدید که از سلول‌های بنیادی استفاده می‌کند می‌تواند بینایی را در موش هایی که در مرحله نهایی بیماری چشمی هستند برگرداند، شرایطی که تصور می‌شد باعث نابینایی برگشت‌ناپذیر می‌شود.
محققان برای رشد دادن یک بافت شبکیه در آزمایشگاه از سلول‌های بنیادی استفاده کردند و بعد آن بافت را به موش‌هایی که در مرحله نهایی دژنراسیون شبکیه بودند، پیوند زدند. بیش از چهل درصد از موش‌ها توانایی دیدن نور را در نتیجه این روند بدست آوردند.
این اولین باراست که محققان سلول‌های حساس به نور را با موفقیت پیوند دادند.(گیرنده های نور شبکیه) بنابراین این سلول‌ها به سیستم عصبی میزبان وصل می‌شوند و به مغز میزبان سیگنال می‌فرستند.
دکتر میچیکو مندای مولف اول مقاله و معاون مسول پروژه از مرکز ریکن برای زیست شناسی تکاملی در ژاپن در گفتگو با Live Science می‌گوید: ما در ابتدا بسیار هیجان‌زده بودیم که ببینیم عمل پیوند کاملا به نور پاسخ داده است.
مندای ادامه می‌دهد: محققان امیدوارند تعداد ارتباطات بین سلول‌ها در شبیکه دژنره شده میزبان و سلول‌های بنیادی پیوندی را افزایش دهند که در این صورت به موش ها این امکان را می‌دهد که نه تنها نور را احساس کنند بلکه شکل‌های بزرگ یا حرکات را هم ببیند.
مندای می گوید: شبکیه لایه‌ای از بافت درقسمت پشتی چشم است که در واقع نور را حس می‌کند و سیگنال‌ها را به جایی از مغز که اطلاعات پردازش می‌شوند و یک تصویر دیده می‌شود، انتقال می‌دهد. در افراد دارای دژنراسیون شبکیه سلول‌های حسگر نور به تدریج از بین می‌روند که درنهایت به کوری کامل منجر می‌شود. دژنراسیون لکه‌ای که مربوط به سن هستند، شایع‌ترین نوع دژنراسیون شبکیه هستند که تقریبا ۱۵ میلیون نفر در ایالات متحده و ۱۷۰ میلیون نفر در سراسر جهان را درگیر خود کرده‌اند.
در این مطالعه، محققان سلول‌های پوست یک موش بزرگسال را به سلول‌های بنیادی پرتوان القایی (iPSCs) موش تبدیل کردند. سپس دانشمندان این سلول‌های بنیادی را به بافت شبکیه تبدیل کردند و بافت را به موش‌هایی که در مرحله نهایی دژنراسیون برگشت‌ناپذیر شبکیه بودند، پیوند زدند.
محققان از آزمایشی به نام شاتل اویدنس برای سنجش این مسئله که آیا موش‌ها می‌توانند نور را ببینند یا نه، استفاده می‌کنند. آزمایش شامل یک صدا و جعبه نور عایق با دو اتاق می‌شود که با دیواری که یک راه کوچک دارد جدا شده‌اند که به موش‌ها این اجازه را می‌دهد که بین دو قسمت در حرکت باشند.
یک موش در داخل جعبه قرار گرفته است و آموزش می‌بیند که تشخیص بدهد که سیگنال نور و صدای همزمان یک اخطار برای یک شوک الکتریکی است و موش می‌تواند با رفتن به اتاق دیگری از شوک دوری کند. در این مطالعه بعد از این که موش یاد گرفت از شوک دوری کند، تنها نور و بدون صدا برای اخطار استفاده می‌شود که مشخص بشود آیا موش می‌تواند نور را ببیند یا نه.
با توجه به یافته‌هایی که ۱۰ ام ژانویه در مجله Stem Cell Reports منتشر شد: در این آزمایش بعد از پیوند شبکیه چهار مورد از ده مورد از موش‌هایی که در دو چشمشان پیوند داشتند و پنج مورد از یازده مورد از موش‌هایی که در یک چشمشان پیوند داشتند می‌توانستند به سیگنال نور پاسخ بدهند.
محققان می‌گویند: مشخص نیست که آیا این تکنیک‌های جدید در انسان‌ها هم قابل اجرا باشد یا خیر و روند آزمایش کردن آن طولانی است.
محققان می‌گویند: یک جنبه از سلامتی انسان ها که مورد بررسی قرار می‌گیرد در این باره است که موش‌هایی که در این آزمایش بودند یک ماه بعد از پیوند شبکیه می‌توانند به نور پاسخ بدهند؛ آیا شبکیه انسانی زمان بیشتری می برد تا رشد کند یا خیر.
آن ها ادامه می‌دهند بنابراین ممکن است پنج یا شش ماه برای شبکیه انسان طول بکشد تا شروع به پاسخ دادن در مقابل نور بکند.
دانشمندان می‌گویند: به علاوه محققان هنوز نیاز به آزمایش دارند که آیا همین روند مشابه در انسان ها هم جواب می‌دهد یا خیر.
مندای در گفتگو با Live Science گفت: از دید بالینی اگرچه ما فکر می‌کنیم که این نتیجه‌ها بسیار امیدبخش هستند اما چشم‌های انسان‌ها ممکن است محیط کاملا متفاوتی از موش‌ها داشته باشند و این سوال که آیا چشم انسان‌ها پیوند شبکیه را قبول می‌کند یا خبر و ایجاد ارتباط بین پیوندها هنوز نیاز به آزمایش دارد و ما فقط با مطالعه بر روی انسان‌ها به جواب می‌رسیم.
