در عصر حاضر، با پیشرفت سریع فناوری و توجه بیشتر به مسائل محیط زیستی، اهمیت مدیریت هوشمندانه منابع و کاهش ضایعات در حوزه‌های مختلف زندگی افراد و جوامع بیشتر شده است. یکی از زمینه‌های حیاتی در این راستا، مدیریت بهینه منابع غذایی و بهبود بهره‌وری از آنها می‌باشد. غلات به عنوان یکی از مهمترین سردرآمد‌های جهان، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و استفاده از آن به شیوه‌های کارآمد و پایدار اهمیت به سزایی دارد.
در این سناریو، عبدالرضا مطلبی کاشانی ، به بررسی محصولات جانبی ناشی از فرآوری غلات به عنوان یک منبع اقتصادی با ارزش می‌پردازد. این محصولات جانبی، که اغلب به عنوان پسماندها یا فرآورده‌های جانبی شناخته می‌شوند، ارزش غذایی بالایی دارند که با مدیریت درست، می‌توانند به عنوان یک فرصت اقتصادی مهم و همچنین یک گزینه برای استفاده مجدد پایدار مطرح گردند.
به نظر می‌رسد که در حوزه مدیریت منابع غذایی، توجه به محصولات جانبی حاصل از فرآوری غلات به عنوان یک دیدگاه اقتصادی و پایدار، نه تنها می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی جوامع کمک کند، بلکه نقش مهمی در حفظ محیط زیست و افزایش پایداری در سطح جهانی ایفا نماید.
غلات به عنوان مهمترین منبع غذایی برای انسان محسوب می‌شوند و از نظر تغذیه، غنی از مواد مفیدی همچون کربوهیدرات، پروتئین، لیپیدها، ویتامین‌ها، مواد معدنی و عناصر کمیاب هستند. تحقیقات اپیدمیولوژیک نشان می‌دهد که مصرف منظم غلات سبوس دار با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن، از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، برخی از انواع سرطان، و دیابت نوع ۲، همراه است.
در این سیاق، این مقاله توسط عبدالرضا مطلبی کاشانی ، به بررسی محصولات جانبی حاصل از فرآوری غلات به عنوان یک منبع اقتصادی مهم پرداخته و راهکارها و چارچوب‌هایی را برای بازیابی و استفاده مجدد پایدار از این محصولات معرفی می‌نماید. این تحقیق نه تنها به جلب توجه به اهمیت اقتصادی این محصولات جانبی می‌پردازد، بلکه به منظور حفظ محیط زیست و افزایش پایداری در زنجیره غذایی نیز تأکید دارد.
فرآیند تولید غلات شامل آسیاب خشک (برای گندم و چاودار)، آسیاب مرطوب (برای ذرت و گندم)، و مالت کردن (برای جو، ذرت، گندم) می‌شود. این فرآیندها محصولات جانبی تولید می‌کنند که از نظر فیزیکی و ترکیب شیمیایی، حاوی ترکیبات مفیدی برای سلامت انسان هستند. این محصولات جانبی می‌توانند در زنجیره غذایی مورد بازیافت و استفاده مجدد قرار گیرند.
اما، مدیریت فعلی فرآورده‌های جانبی در صنعت فرآوری غلات هنوز به شیوه‌های مدیریتی احتیاج دارد که بتواند آلودگی را کاهش دهد بدون افزایش حجم مواد قابل استفاده آنها. این چالش برای تولیدکنندگان غلات نیاز به راهکارهای پایدارتر و اقتصادی تر دارد. به همین دلیل، نیاز به مرجعی جدید برای پوشش آخرین تحولات در این زمینه احساس می‌شود.
مواد غذایی حاصل از محصولات جانبی غلات و فواید آنها
سبوس گندم به مقدار زیادی به عنوان باقیمانده فرآیند آسیاب تولید می شود و ۱۴۰الی ۲۵۰ گرم در کیلوگرم وزن دانه را تشکیل می دهد. سبوس حاصل از آسیاب غلات به عنوان محصول جانبی حاوی مزایای متعدد و اجزای محرک سلامتی مانند فیبر غذایی ، مواد معدنی ، ویتامین ها ، پلی فنول ها و فیتواسترول ها است. با این حال ، به صورت رایج این محصولات فرعی معمولاً کم ارزش بوده و در خوراک دام مورد استفاده قرار می گیرند. برای افزایش ارزش عملکردی و غذایی این ماده ، تکنیک های بیوفرآوری مرتبط با بهبود ویژگی های تغذیه ای ، خواص و کاهش عوامل بازدارنده ایجاد شده است که این تکنیک های فرآوری شامل فرآوری های مکانیکی ، آنزیمی و حرارتی می باشد. این هدف به منظور بهبود خواص عملکردی ، افزایش قابلیت استخراج مواد غذایی مفید ، کاهش ساختار پیچیده سبوس و بهبود حلالیت ، کاهش محتوای عوامل بازدارنده و بهبود قابلیت دسترسی زیستی ریز مغذی ها در ان ایجاد شده است. این بررسی مداخلات مختلف فن آوری و استفاده از تکنیک های مناسب بیوفرآوری برای فرآوری سبوس غلات برای جداسازی مواد مفید و ایجاد منبع با ارزش افزوده در حال حاضر صنعت فرآوری غلات را برجسته می کند.
در نتیجه :
در نتیجه، غلات به عنوان یکی از مهمترین منابع غذایی انسان، نه تنها ارزش غذایی بالایی دارند بلکه می‌توانند اثرات مثبتی بر روی سلامت انسان داشته باشند. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف منظم غلات سبوس دار باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن می‌شود. همچنین، فرآیند تولید غلات می‌تواند منجر به تولید محصولات جانبی با ارزش و مفید برای سلامت انسان شود. اما چالش اصلی در مدیریت این محصولات جانبی استفاده بهینه و پایدار از آنهاست.
از طریق استفاده از راهکارهای نوین در فرآوری غلات و مدیریت بهینه فرآورده‌های جانبی، می‌توان به حفظ محیط زیست و افزایش پایداری در صنعت غذایی نیز کمک کرد. بنابراین، نیاز به تحقیقات بیشتر و توسعه راهکارهای جدید برای مدیریت پایدار این منابع اساسی در زنجیره غذایی احساس می‌شود. این تحقیقات نه تنها به بهبود شرایط اقتصادی بخش کشاورزی و صنعت غذایی کمک می‌کند بلکه در حفظ سلامت انسان و محیط زیست نیز نقش مؤثری ایفا می‌کند.
